2.239
değişiklik
Değişiklikler
Gezinti kısmına atla
Arama kısmına atla
1. satır:
1. satır: − + − Tehdit algısında ve savunma konseptinde zamanla meydana gelen değişiklikler, savunma sistemlerinin ömür devri maliyetlerindeki artışlar, savunma bütçelerindeki kısıtlamalar, teknolojideki hızlı gelişmeler, uluslararası rekabet ve günümüz sistemlerinin karmaşıklığı gibi faktörler, kamu ve özel sektörün savunma sistemlerinin tedarikine ve lojistik desteğine yönelik faaliyetlerinin planlanmasında ve icrasında yeni yaklaşımlar ve buna bağlı yeni stratejiler geliştirilmesini zaruri hale getirmiştir.+ + + − Bu nedenle, tedarik edilen sistemlerin kullanım döneminde hedeflenen muharebe ve/veya operasyon performansının sürdürülebilirliğinin ve maliyet etkinliğinin sağlanması amacıyla sistemlerin ömür devrinde rol ve sorumluluğu bulunan tüm paydaşların katılımı ile Sistem Ömür Devri Yönetimi yaklaşımı geliştirilmiştir. − Sistem Ömür Devri Yönetiminin temel amacı; mevcut durumdaki değişimlere uyum sağlamaktan ziyade gelecekte ortaya çıkabilecek değişimleri öngörmek, belirlenen hedefler doğrultusunda gerekli önlemleri alarak değişimleri yönlendirmek ve kontrol altında tutmaktır. Harekât ihtiyaçlarının zamanında ve verimli şekilde karşılanması ve sahip olunan kaynakların maliyet etkin kullanımı esastır. Başka bir deyişle, sistem ömür devri yönetimi geleceği bugünden tasarlamak ve planlamaktır.+ − Bu doküman; Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), Milli Savunma Bakanlığının ilgili birimleri, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), diğer ihtiyaç makamları ve savunma sanayi firmalarında Sistem Ömür Devri Yönetimi’nin bir kültür olarak yaygınlaştırılmasına ve uygulanmasına yönelik rehber oluşturmak amacıyla savunma sistemlerinin ömür devrinde rol ve sorumluluğu bulunan ilgili paydaşların katılımıyla hazırlanmıştır. − Sonuç olarak; sistem ömür devrinin etkin şekilde yönetilmesiyle ülkemize muharebe ve/veya operasyon üstünlüğü kazandırılırken, sistemlerin ömür devri maliyetleri düşürülerek savunma giderleri azaltılacak, ülke ekonomisine önemli katkılar sağlanacak, savunma sanayii firmalarımızın uluslararası alandaki rekabet etme seviyesi artırılacak ve ömür devri yönetimi kapsamında savunma ve güvenlik alanındaki portföy/program/projelerde ömür devri yönetimi ve lojistik faaliyetlerin ortak bir anlayışla işbirliği içinde yürütülmesi hedeflenmektedir. − = 1. GENEL = − == 1.1. GİRİŞ == − Çok hızlı bir değişimin yaşandığı günümüzde, orduların sadece bu değişime ayak uydurmaları yeterli olmayıp önleyici bir yaklaşımla çevresinde meydana gelebilecek değişimleri hızla öngörmesi, milli hedefleri doğrultusunda değişimi yönlendirebilmesi ve gerekli önlemleri zamanında alabilmesi daha başarılı olmalarının vazgeçilmez şartıdır. − Bu amaçla; değişen tehdit ve muharebe ve/veya operasyon şartlarına reaksiyon gösterilebilmesi, ihtiyaç duyulan yeteneklerin doğru stratejiler ışığında belirlenip doğru zamanda ve maliyet etkin olarak kazanılabilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi, savunma sistemlerinin performansının artırılabilmesi, kullanım ve destek faaliyetlerinde yaşanan sorunların giderilebilmesi ve ömür devri maliyetlerinin azaltılabilmesi için Sistem Ömür Devri Yönetimi yaklaşımı geliştirilmiştir. − Geleneksel lojistik destek anlayışının aksine Sistem Ömür Devri Yönetimi yaklaşımında; − * Sistemin tüm ömür devri safhaları birbirleri ile etkileşim içinde bütünleşik olarak yönetilir. − * Kullanım ve destek safhası gereksinimleri, sistem ömür devrinin ilk safhalarında yapılan bilimsel çalışmalarla belirlenir ve Odak Sistem ile birlikte tasarlanıp tedarik edilir. − * Envanterdeki sistemlerin, muhtemel tehdit ve beklenen görev ortamında yeterliliği devamlı olarak değerlendirilir ve yetersizliklerin giderilmesine yönelik önlemler zamanında alınır. − Sistem Ömür Devri Yönetimi yaklaşımının SSB, TSK, diğer ihtiyaç makamları ve savunma sanayii firmalarında bir kültür olarak yaygınlaşması ve etkin bir şekilde kullanılması ile savunma sistemlerinin muharebe ve/veya operasyon performanslarının artacağı, sistem ömür devri maliyetlerinin düşeceği öngörülmektedir. − Sistem ömür devri boyunca sistem etkinliğinin sağlanması için, tüm sistem ömür devrinin safhalar halinde tanımlanması, yürütülen faaliyetlerin ölçülmesi, geliştirilmesi ve iyileştirilmesi esastır. Bu amaçla, ihtiyacın ortaya çıkışından ürünün envanterden çıkarılmasına kadar tanımlanan tüm safha ve aşamalar içinde yer alan faaliyetlerin bütünleşik olarak yönetimi esas alınmalıdır. − == 1.2. AMAÇ == − Bu dokümanın amacı: − * Tedarik edilecek/edilen sistemlerin, ömür devri süresince hedeflenen muharebe ve/veya operasyon performansını maliyet etkin şekilde karşılayabilmesini sağlayacak bir Sistem Ömür Devri Yönetimi yaklaşımı ortaya koymak, − * Sistem Ömür Devri Yönetim yaklaşımının uygulanmasını sağlayacak ilke, usul ve esasları belirlemek, − * Sistem Ömür Devri Yönetimi faaliyetlerinin bütünlük içinde planlanmasına, koordine edilmesine, yürütülmesine, denetlenmesine ve iyileştirilmesine imkân sağlayacak ana çerçeveyi oluşturmak, − * Sistem Ömür Devri Yönetimi yaklaşımını SSB, TSK, diğer ihtiyaç makamları ve savunma sanayii firmalarında bir kültür olarak yaygınlaştırmak, − * Tedarik edilecek/edilen sistemlerin ömür devri yönetimi faaliyetlerinin ilgili birimler arasında koordineli ve iş birliği içerisinde yürütmek ve uygulamalarda standartları sağlamak, − * Sistemlerin ömür devri süre ve maliyetlerini belirlemeye ve kontrol etmeye yönelik altyapının oluşturulması, − * Sistemlerin ömür devri safhalarını ve safhalar arasındaki geçiş kriterlerini ortaya koyarak, envanterden çıkarma zamanlarını bilimsel istatistiki modellerle tahmin edecek esasları belirlemek, bu kapsamda çıkacak ihtiyaçları zamanında tespit etmek, önceden bu ihtiyaçlara yönelik planlama yaparak yeni sistemlerin envantere girmesini sağlamak, kaynakların daha etkin olarak kullanılmasını mümkün kılacak modellerin geliştirilmesi ile sistemlerin göreve hazır olma seviyelerini üst düzey tutmaktır. − Bu doküman, savunma ve güvenlik sektöründe görev alan tüm paydaşların sistem ömür devri yönetimi faaliyetlerinde rehberlik etmek üzere hazırlanmıştır. − == 1.3. KAPSAM == − Bu doküman, Sistem Ömür Devri Yönetimi çerçevesinde yer alan tüm safhalara ve bu safhalarda yürütülecek faaliyetlere ilişkin esasları kapsamaktadır. Hedeflenen performans değerlerinin sağlanması için; tanımlanan her bir safhanın amacının, bu safhalarda yer alacak aşamaların, kilometre taşlarının, yürütülecek faaliyetlerin ve her bir safha ve aşamaya ait girdi ve çıktıların belirlenmesi gereklidir. − == 1.4. REHBERİN KULLANIMI == − Bu doküman sistem ömür devri yönetimi kavramının ana hatlarıyla tanımlanması amacıyla 5 bölümden oluşmaktadır: − * İlk bölüm; giriş, amaç, kapsam, referanslar gibi genel bilgileri içermektedir. Ayrıca terim ve kısaltmalar da bu bölümün içindedir. − * İkinci bölümde, Sistem Ömür Devri Yönetimi kapsamında yer alan temel kavramlar hakkında bilgi verilmiştir. − * Üçüncü bölümde; Sistem Ömür Devri Yönetimi yapısı, safha, aşama, kilometre taşları tanımları, faaliyetler ve aralarındaki ilişkiler aktarılmıştır. − * Dördüncü bölümde, bir önceki bölümde tanımlanan yapıya göre Sistem Ömür Devri Yönetimi safhaları ve bu safhalara yönelik bilgiler detaylandırılmıştır. − * Beşinci bölümde, dokümanda yer alan bilgilerin Odak Sistemin bulunacağı safhaya ve proje türüne göre nasıl uyarlanacağı açıklanmıştır. − * Dokümanın son bölümünde ise ilgili ekler yer almaktadır. − == 1.5. REHBERİN GÜNCELLENMESİ == − Rehber; ilgili paydaşların ihtiyacı doğrultusunda güncellenecektir. Değişiklikler, aşağıdaki Değişiklik İzleme Tablosu’ndan izlenecektir. − + − + − + − + − + − + − + − + − + − |+ − |İlk yayın+ − |-+ − |+ − |+ − |+ − |+ − |-+ − |+ − |+ − |+ − |+ − |-+ − |+ − |+ − |+ − |+ − |-+ − |+ − |+ − |+ − |+ − |-+ − |+ − |+ − |+ − |+ − |-+ − |+ − |+ − |+ − |+ − |-+ − |+ − |+ − |+ − |+ − |-+ − |+ − |+ − |+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + 153. satır:
173. satır: − |} − − == 1.6. REFERANSLAR == − 1. NATO STANDARD, AAP-20 NATO PROGRAMME MANAGEMENT FRAMEWORK (NATO Life Cycle Model), Rev. C, October 2015. − − 2. NATO STANDARD, AAP-48 NATO SYSTEM LIFE CYCLE PROCESSES, Rev. B, March 2013. − − 3. INCOSE SYSTEMS ENGINEERING HANDBOOK, A GUIDE FOR SYSTEM LIFE CYCLE PROCESSES AND ACTIVITIES, 2015. − − 4. ISO/IEC 15288, SYSTEMS AND SOFTWARE ENGINEERING – SYSTEM LIFE CYCLE PROCESSES, 2015. − − 5. TSSÖDYP Doküman Seti − − {| class="wikitable" − |+ − ! colspan="2" |'''TSSÖDYP DOKÜMAN SETİ''' − + − + + + − + − + + + − + − + + + − + − + + + − + − + + + − + − + + + − + − + + + − + − + − + − + − + − |-+ − |Kullanım ve Destek İhtiyaçları Çerçevesinde Yerlileştirme/+ + + + + + + + + + − Millîleştirme Rehberi+ − + + − + − + − + − + − + − + − + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + 224. satır:
284. satır: − + − + − + 303. satır:
363. satır: − + + + + + + + + + + + + + 548. satır:
620. satır: − + − + 686. satır:
758. satır: − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − 771. satır:
842. satır: − + 796. satır:
867. satır: − + − − − 832. satır:
900. satır: − + − + + + 862. satır:
932. satır: − + 894. satır:
964. satır: − + 925. satır:
995. satır: − + − + 948. satır:
1.018. satır: − + 959. satır:
1.029. satır: − + 966. satır:
1.036. satır: − + − + − + 985. satır:
1.055. satır: − + 996. satır:
1.066. satır: − + − + − + − + 1.010. satır:
1.080. satır: + + − o Harekât ihtiyacını karşılayacak seçeneklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi,+ − − o Uygun sistem çözümüne yönelik ihtiyaç tanımının ana hatları ile ortaya konulduğu Proje/İhtiyaç Tanımlama Dokümanı ve eklerinin hazırlanmasıdır. − − − + − + − o İlgili Kilometre Taşları: M1.1 - Sistem çözümüne ihtiyaç olup olmadığı kararı + − o İlgili Kilometre Taşları: M1.2 - Proje başlatılmak üzere dokümanların tedarik makamına gönderilmesi kararı+ − − 1.058. satır:
1.124. satır: − + 1.064. satır:
1.130. satır: − + − + − + 1.083. satır:
1.149. satır: − + − + − − − − − − − − − − 1.133. satır:
1.189. satır: − + − + 1.142. satır:
1.198. satır: − + − + − + − o İlgili Kilometre Taşları: M2.1 - TÇD ve eklerinin yayınlanması kararı + − o İlgili Kilometre Taşları: M2.2 - Sözleşme imzalanması+ − − 1.171. satır:
1.225. satır: − + 1.177. satır:
1.231. satır: − + − + − + − + 1.204. satır:
1.258. satır: − + 1.253. satır:
1.307. satır: + + + − + − − − − − − − − − − − − == 4.3. GELİŞTİRME SAFHASI == − − === 4.3.1. AMAÇ === − Geliştirme safhasının amacı, gereksinimleri karşılayacak bir Odak Sistemi tasarlamak ve üretime hazır hale getirmektir. Bu süreç sonunda tasarlanan Odak Sistemin üretilebilir, test edilebilir, değerlendirilebilir, işletilebilir, desteklenebilir ve kullanımdan kaldırılabilir nitelikte olması gerekmektedir. Odak sistem çalışmalarına paralel olarak ELD elemanlarına ilişkin detay çalışmalara bu safhada başlanır. − − − + − + − o İlgili Kilometre Taşları: - − + − o İlgili Kilometre Taşları: M3.1 − + − o İlgili Kilometre Taşları: M3.2, M3.3 − + − o İlgili Kilometre Taşları: M3.4 − + − o İlgili Kilometre Taşları: M3.5, M3.6, M3.7 + − o İlgili Kilometre Taşları: M3.8, M3.9, M3.10+ − − 1.336. satır:
1.370. satır: − + 1.350. satır:
1.384. satır: − + − + − + 1.370. satır:
1.404. satır: − + 1.386. satır:
1.420. satır: − + − − − − − 1.427. satır:
1.456. satır: − + − + − + 1.439. satır:
1.468. satır: − + − + − o İlgili Kilometre Taşları: M4.1, M4.2 − + − o İlgili Kilometre Taşları: M4.3 − + 1.472. satır:
1.499. satır: − + 1.479. satır:
1.506. satır: − + − + 1.490. satır:
1.517. satır: − + 1.507. satır:
1.534. satır: − + 1.521. satır:
1.548. satır: + + + + + − Şekil 9 Üretim Safhası − == 4.5. KULLANIM SAFHASI == − === 4.5.1. AMAÇ === − Kullanım safhası, ürünün envanterde bulunduğu ve/veya harekat alanlarında fiilen kullanıldığı safhadır. − Kullanım safhası, sınırlı yetenekle üretilmiş ürünlerin kullanımı ile başlayabilir. İlave yetenekler tamamlanıp, sisteme eklenir ve hedeflenen tüm yetenek kullanıcıya sağlanır. − === 4.5.2. TANIM === − Kullanım safhası, Odak Sistemin operasyonel çerçevede kullanıma hazır hale gelmesi (aktifleştirilmesi) ile birlikte başlar ve bundan itibaren sorumluluk tamamen kullanıcıya geçer. Odak Sistem, hizmet dışı kaldığı anda bu safha sonlanır. Odak Sistemin etkin hale getirilmesi ve kullanılmaya başlamasıyla birlikte, performansı izlenmeli ve uygunsuzluklar, eksiklikler, arızalar uygun şekilde kayıt altına alınmalı, tanımlanmalı, çözülmeli ve sonrasında da tüm sonuçlar kayıt altına alınmalıdır. Kullanım safhası süresince, Odak Sistem ve verilen hizmetler geliştirilebilir, bu da farklı konfigürasyonların ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu tarz konfigürasyon değişikliklerinin Konfigürasyon Yönetim Planı uygulamaları doğrultusunda dokümante edilmesi gereklidir. İlgili organizasyonun, operasyonel altyapıya tesis, ekipman, eğitimli personel ve el kitapları dahil (tüm bunların üretim safhasında geliştirilmiş veya edinilmiş olması gerekir) sahip olduğu varsayılmaktadır. − === 4.5.3. AŞAMALAR === − * Odak Sistemin Kullanımı Aşaması − o İlgili Kilometre Taşları: M5.1, M5.2 − === 4.5.4. FAALİYETLER === − Kullanım safhasının faaliyetleri Destek safhası ile yakından ilişkilidir ve çoğu zaman bu faaliyetler iç içe geçmiş durumdadır. − Kullanım Safhası, Odak Sistemin Kullanımı Aşaması boyunca aşağıdaki faaliyetlerin yerine getirilmesi gereklidir; − * Etkinleştirilmiş ürün ve hizmetler sağlanması, − * Eğitilmiş ve kalifiye operatörler atanması, − * Sistemin tanımlı operasyonel çevresinde etkin hale getirilmesi, − * Sistemin operasyonel planlara, iş güvenliğine, çevre koruma yönetmeliklerine ve uluslararası insan hakları hukukuna uygun olarak kullanıldığından emin olacak şekilde operasyonun izlenmesi, − * Servis performansının güvenilirlik, bakım yapılabilirlik ve kullanıma hazır olma değerlerini kapsayacak şekilde kabul edilebilir parametreler dâhilinde olduğunu doğrulamak amacıyla veri toplayarak, sistem operasyonun izlenmesi, − * Sağlanan hizmetlerle ilgili bir uygunsuzluk olması durumunda, hata tanımlama faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi, − * Uygulanabilir olan durumlar için düzeltici faaliyetlerin belirlenmesi, − * Gerekli olması durumunda, işletim prosedürlerinin güncellenmesi, − * Kullanıcı geri bildirimlerinin alınması, − * Uygulanabilir olması durumunda, düzeltici tasarım değişikliklerinin talep edilmesi, − * Ömür durum tespiti ve uzatımı yaklaşımının belirlenmesi, − * Mühendislik değişikliklerinin gözden geçirilmesi ve uygulamaya alınması, − * Kazanılmış dersleri kaçırmamak için, faaliyet sonrası gözden geçirmelerin gerçekleştirilmesi. − Kullanım safhasında: − * Hazırlanan Dokümanlar: Kullanım dönemi verileri ile hazırlanan/güncellenen dokümanlar. − * Gözden Geçirmeler: Kullanım dönemi verilerine yönelik çeşitli gözden geçirmeler. − === 4.5.5. KİLOMETRE TAŞLARI === − * M5.1: Kullanım Gözden Geçirme (In-Service Review) − * M5.2: Planlı Büyük Bakımlar (Planned major maintenance events) − === 4.5.6. GİRİŞ KRİTERLERİ === − * Kalifikasyon sonuçları ve muayene kabul raporları − * Safha faaliyetlerini gerçekleştirmek için tedarik desteği, insan gücü ve personel, destek ve test ekipmanı, eğitim ve eğitim desteği, teknik bilgi ve veri paketi, tesisler ve alt yapı, bilgisayar kaynakları vb. kaynakların hazır bulunması − === 4.5.7. ÇIKIŞ KRİTERLERİ === − * Envanterden çıkarma planının hazırlanmış ve onaylanmış olması − * Envanterden çıkarma planının hem donanım hem de yazılımlar için tüm prosedürleri içermesi − * Gerekli safha çıktılarının sağlanması − * Programı sonlandırma kriteri − === 4.5.8. GİRDİLER === − * Sözleşme ve Ekleri − * Kullanıma hazır odak sistemin üretilmiş ve envantere alınmış olması − * Kullanıcı tarafında, malzeme dışında kalan, ilke, organizasyon, eğitim, materyal, liderlik ve eğitim ve eğitim desteği, tesisler ve birlikte çalışabilirlik gibi tüm gerekliliklerin (DELTMATO: Doktrin, Eğitim, Liderlik, Teşkilat, Malzeme, Altyapı, Tesisler, Ortak çalışabilirlik) tamamlanmış olması − * Destek safhası için bakım, insan gücü ve personel, alt yapı, ambalajlama, taşıma, depolama, nakliye ve bilgisayar kaynakları gibi hususları kapsayan tüm plan ve hükümlerin sağlanmış olması − * Uluslararası insan hakları hukuku ile ilgili olarak planlanmış çözümlerin, çevresel emniyet ve sağlık risk değerlendirmelerinin ve sistem emniyet programlarının uygunluğunun kanıtlanmış olması − * Envanterden çıkarma safhası için belirlenmiş konseptin gerekli olması durumunda güncellenmesi − * Kullanım için sınırlama ve özel koşulların yerine getirilmesinde eksikliklerin bildirilmesi ve gerekiyorsa, kullanım safhasının sürdürülmesi için resmi onayların alınması − * Ürün Destek Stratejisi ve Modeli (Yerlileştirme/Millîleştirme dahil) − * Tedarik Zinciri Yönetimi − * Destek Stratejileri Metrikleri, İyileştirme Metrikleri, Envanter Bilgileri − * Destek ve Test Ekipmanları − * Kalite Yönetim Planı − * Konfigürasyon Yönetim Planı − * ELD Planı − * Demodelik Yönetim Planı − * Ömür Devri Maliyet Tahmini − * Kazanılmış Dersler − === 4.5.9. ÇIKTILAR === − * Sağlanan Yetenek − * Odak Sistemin Envanterden Çıkarılması Kararı − * Envanterden Çıkarma Onayı − * Kullanım ve Bakım Verileri Dokümanı − * Güncellenmiş Ömür Devri Maliyet Tahmini − * Kazanılmış Dersler − Şekil 10 Kullanım Safhası − == 4.6. DESTEK SAFHASI == − === 4.6.1. AMAÇ === − Sistemin ömür devri boyunca kendisinden beklenen yetenekleri ve hizmetleri yerine getirmesi ve kullanım sürdürülebilirliğini sağlaması maksadıyla planlanan lojistik destek hizmetlerinin yürütülmesidir. − === 4.6.2. TANIM === − Destek Safhası; Odak Sistemin işlevine ve kullanımına yönelik lojistik destek kapsamında yer alan bakım ve diğer destek gereklerinin planlanması çalışmaları ile başlar. Bu safha, Odak Sistem kullanıcısının yürüteceği destek hizmetine yönelik tüm faaliyetlerin kapsamının tanımlanmasını içerir. Ürüne özgü destek stratejisinin ve planların oluşturulması ve uygulanması bu safhadaki temel faaliyettir. Odak Sistemlerin muharebe ve/veya operasyon etkinliğinin sağlanması açısından Odak Sisteme ilişkin teknik gereksinimler kadar lojistik desteğe ilişkin gereksinimlerin de karşılanması zorunluluğu vardır. Sistem ömür devrinin erken safhalarından itibaren ELD çalışmalarına başlanılması ve geliştirme safhasında sistem mühendisliği ile ELD ve LDA çalışmalarının birlikte yürütülmesi esastır. Destek unsuru ve hizmetin tanımlanması, sınıflandırılması, performansının izlenmesi, aksaklıkların, eksikliklerin ve hataların raporlanmasının yanı sıra, bu aksaklık ve eksikliklerin düzeltilmesine yönelik çözüm önerilerinin sunulması da destek safhası kapsamında yürütülür. Öngörülen/karşılaşılan darboğazların çözümleri; bakım yapısında gözden geçirme sonucu yapılan değişiklikler, büyük/küçük sistem hizmet değişikliği veya Odak Sistem ve/veya destek unsurlarının envanterden çıkarılması şeklinde olabilir. Bu safhadaki geri bildirimler ve yeniden değerlendirme faaliyetleri kritik öneme sahiptir. Bu safha destek faaliyetlerinin tamamlanması ve Odak Sistemin envanterden çıkarılması ile son bulur. − === 4.6.3. AŞAMALAR === − * Desteğin Planlanması Aşaması − o İlgili Kilometre Taşları: M6.1 − * Desteğin Uygulanması Aşaması − o İlgili Kilometre Taşları: M6.2, M6.3 − === 4.6.4. FAALİYETLER === − Sistem Ömür Devri Yönetimi içindeki safhalarla karşılaştırıldığında kullanım ve destek safhaları diğer safhalara göre daha uzun bir süreyi kapsamaktadır. Bu uzun süre boyunca Odak Sistemle ilgili tüm parametreler değişmekte, kısıtlar farklılaşmakta, söz konusu iki safhada yer alan tüm fiziki ve fiziki olmayan ögeler arasındaki ilişkilerin şekli, büyüklüğü, yönü, yoğunluğu da buna uygun olarak değişim göstermektedir. Bu nedenle Kullanım Safhası ile Destek Safhasının, bir birleri üzerindeki etkileri göz ardı edilmeden ayrı ayrı değerlendirilmesinin planlama, uygulama ve program/proje yönetimi açısından önemli faydaları bulunmaktadır. Teknolojideki hızlı değişim ve idame maliyetlerindeki artış dikkate alındığında Destek Safhasının çok zamanlı, çok katmanlı ve dinamik tarzda tasarlanması önem kazanmaktadır. − Destek Safhası süresince; − * Destek stratejisinin/planının (periyodik bakım, arıza tespiti, onarım, test işlemleri vb.) planlanması ve uygulanması, − * Odak Sistemin geliştirme, üretim ve kullanım safhalarında yapılan lojistik destek analizlerine göre hazırlanan ELD Planı kapsamında uygulamaların gerçekleştirilmesi, − * Sistem yeterliliğinin değerlendirilmesi için kullanım ve hata verilerinin izlenmesi, − * Düzeltici, önleyici ve duruma bağlı bakım faaliyetlerinin geliştirilmesi ve yapılandırılmış yeterliliğin onaylanması, (Tedarik makamı, üretici, kullanıcı, teknik otorite ve destek unsurları arasındaki ilişki ve etkileşiminin en yüksek seviyede olmasını sağlamak bakımından) − * Geçmiş problemlerin ve bunlara yönelik olarak yürütülen düzeltici eylemler ve eğilimlerinin raporlarının hazırlanması, − * Demodelik yönetiminin sağlanması, − * Alınan derslerin oluşturulması amacıyla “Eylem Sonrası Gözden Geçirme” faaliyetleri yürütülmesi, − * Savunma sistemleri tedarik edildiğinde son kullanıcı ihtiyaçlarının karşılanması ve bu sistemleri faal tutacak desteğin sağlanması esastır. Odak sistemlerin kullanım ve destek safhasında, zamanla operasyonel çevrelerdeki ihtiyaçlar değişmekte, lojistik destekte zorluk, kesinti ve yüksek maliyet artışları yaşanmakta (demodelik), yaşlanan sistem kabiliyetlerinde düşüş olabilmekte, aynı zamanda teknolojik gelişmelere uyum ve yeni kabiliyet ekleme ihtiyaçları ortaya çıkmaktadır. Savunma platform ve sistemlerinin öngörülen ömür devri boyunca kabiliyet muhafazasının sağlanması ve/veya arttırılması kapsamında bu sistemler için çözüm olarak yarı ömür (devri) modernizasyonunun / ömür ortası kabiliyet yükseltmesinin yapılması planlanır ve bu maksatla modernizasyon/modifikasyon projeleri geliştirilir. − === 4.6.5. KİLOMETRE TAŞLARI === − * M6.1: Sahada İlk kullanım − * M6.2: Hizmet Durumu Gözden Geçirme − * M6.3: Modifikasyon/İyileştirme, Ömür Uzatım Faaliyetleri − === 4.6.6. GİRİŞ KRİTERLERİ === − * Sistem destek ihtiyacı − * Destek safhası esnasında kullanılacak destek sistemlerinin, sistem elemanlarının ve hizmetlerin bir araya getirilmesi − === 4.6.7. ÇIKIŞ KRİTERLERİ === − * Envanterden çıkarma planının hazırlanmış ve onaylanmış olması+ − * Safhanın beklenen çıktılarının ilgili seviyelere dağıtımı − * Proje/Program sonlandırma kriterleri/stratejileri − + − '''Destek Planlama Aşaması:'''+ − * Sistem Kullanım ve Destek Gerekleri+ − * Mevcut İmkan ve Kabiliyetler − * Ürün Destek Stratejisi ve Modeli (Yerlileştirme/Millîleştirme dahil) − * Ömür Devri Maliyet Tahmini − * Sözleşme ve Ekleri − * ELD Planı − * Kalite Yönetim Planı − * Konfigürasyon Yönetim Planı − * Demodelik Yönetim Planı − * Alınan Dersler − '''Destek Uygulama Aşaması:'''+ + − * Sözleşme ve Ekleri+ − * Ürün Destek Stratejisi ve Modeli (Yerlileştirme/Millîleştirme dahil) − * Sürdürülebilir Kullanım ve Destek Dönemi için Gerekli Tüm ELD Elemanları − * Ömür Devri Maliyet Tahmini − * ELD Planı − * Kalite Yönetim Planı − * Konfigürasyon Yönetim Planı − * Demodelik Yönetim Planı − * Alınan Dersler − === 4.6.9. ÇIKTILAR ===+ + − * Güncellenmiş Kullanım ve Bakım Verileri+ − * Odak Sistemin Güvenilirlik, Hazır Bulunuşluk Oranı, Desteklenebilirlik Durumu+ − * Muharebe ve/veya Operasyon Performansı − * Güncellenmiş Sistem Bakım Gerekleri − * Kullanıcı Hata Raporları − * Güncellenmiş Ömür Devri Maliyet Tahmini ve Gerçekleşen Maliyet − * İdame Stratejisinde Düzeltici Faaliyetler − * Odak Sistem Envanterden Çıkarma Kararı − * Deaktivasyon Onayı − * Alınan Dersler + + + + + + + + + + + + + + + + − Şekil 11 Destek Safhası+ + − + − === 4.7.1. AMAÇ ===+ − Envanterden çıkarma, sahip olunan Odak Sistemin yeniden kullanım, transfer, hibe, satış, imha veya diğer seçeneklerle değerlendirilmesi sürecidir.+ − Envanterden çıkarma safhasının amacı; planlanan kullanım ömrü sonunda veya kullanım ömrü dolmadan envanterden çıkarma kararının verilebildiği durumlarda ilgili sistemin operasyonel ve destek hizmetlerinin sonlandırılması ve sistem için mümkün olan seçeneklerin değerlendirilerek sürecin işletilmesidir. Bu kapsamda standart yapıda envanterden çıkarma rehber dokümanlarını işletebilmek faydalı bir uygulamadır. Süreç sonucunda temel çıktılar:+ − + − + − * Kısa veya uzun vadede çevreyi ve insan sağlığını olumsuz etkileyecek zehirli maddelerin etkilerinin yok edilmesi, − * Planlanan envanterden çıkarma opsiyonlarıyla ilgili olabilecek açık ihtiyaçların karşılanabilmesi, − * Optimum parasal dönüşün sağlanması, − * Sistemin yok edilmesi ya da değerlendirilmeksizin kullanımının terk edilmesi seçimlerinin minimize edilmesi, − * Özellikle savunma sanayii ürünlerinde silahların yayılması ya da kötü amaçlı gruplar tarafından ele geçirilmelerinin engellenmesi olacaktır. − + − Envanterden çıkarma safhası resmi olarak Odak Sistemin kullanımdan kaldırılması kararı ile başlasa da sistem ömür devrinin erken safhalarında gerekli planlamalar yapılmalıdır. Geliştirme programlarında envanterden çıkarma gereksinimleri; tasarıma dâhil edilmeli, envanterden çıkarma kararları ve yürütülecek faaliyetler, etkilenen paydaşlar açısından dikkatlice değerlendirilmeli ve en fazla faydayı sağlayacak opsiyonlar uygulamaya alınmalıdır. Envanterden çıkarma kararlarının alınmasında şüphesiz en önemli kriter, sistemden beklenen tanımlı fonksiyonların/operasyonel etkinliğin maliyet etkin bir şekilde tam anlamıyla yerine getirilip getirilemediğinin sorgulanmasıdır. Bu aşamada gelişen teknoloji dolayısıyla ortaya çıkabilecek yeni kabiliyet ihtiyaçları da etkili bir diğer faktör olarak belirtilebilir. − Sistem envanterden çıkarma gereksinimleri; sürecin özellikle çevresel ve ekonomik boyutta önemli etkileri olabileceği için bir plan dâhilinde projenin erken safhalarından itibaren yönetilmesi gereken bir konudur. Faydalı ömür sonuna gelmeden geliştirilmesi gereken envanterden çıkarma planı, seçeneklerin tanımlanması ve gereklerin belirlenmesi ile yasal ve düzenleyici gereklere uyumu sağlayacaktır. Bu planın safha başlangıcından önce tamamlanmış olması gerekmektedir.+ + + + − Erken dönemlerde planlama ile ürün kullanımı süresince de ortaya çıkabilecek atıkların yönetimi sağlanabilecektir. Bu kapsamda, geliştirme safhasında zararlı maddelerin ürün verisi ve konfigürasyon yönetimi olarak ürün kırılımında yer alması sürecin önemli bir iş adımı olarak örnek verilebilir. Yine kimyasal malzemelerin uluslararası düzenlemelere göre kodlandırılması ayrı bir geliştirme safhası aktivitesi olarak aktarılabilir.+ − + − + − + − + − + − + − + − + + + + + + + + + + − + + + + + + + + + + + − * Optimum geri dönüşü sağlayacak satış metotlarının değerlendirilmesi − * Sivilleştirme programlarının değerlendirilmesi − * Ticari düzenleme ve yasalara uyum gösterilmesi − * Alt yüklenici kullanımı söz konusu olacaksa buna uygun gereksinimlerin belirlenmesi ve bunların etkin yönetimi − * Uygun yerleşim planı ve çeşitli güvenlik önemlerine sahip envanterden çıkarma tesisleri − * Müşteriler için fazla/artık ürünler konusunda yeniden kullanım, bağış ve pazar desteği seçeneklerinin değerlendirilmesi − * Tehlike unsuru içeren bileşenler için yetki durumlarına göre envanterden çıkarma talimatlarının belirtilmesi − * Çevresel korumanın sağlanabilmesi için uygun ulaştırma/taşıma elemanları − * Farklı düzenlemelere göre hareket etmeyi gerektirebilecek sistem bileşenlerinin ayrıştırılması ve tehlikeli maddeler için uygun depolama koşullarının oluşturulması − * Hazır ürünler için envanterden çıkarma gereksinimlerinin, tedarikleri ile birlikte değerlendirilmesi − * Radyoaktif atık, nükleer silahlar ve kimyasal yayılma ile ilgili malzemeler ve kriptolojik bilgi içeren güvenlik birimlerinin ayrıca değerlendirilmesi − === 4.7.3. AŞAMALAR === − Envanterden çıkarma safhası iki aşamadan oluşur: − * İlişkinin Kesilmesi Usulleri Aşaması; Odak sistem ve destek unsurlarının hizmet sürelerinin sonlandırıldığı, erken safhalarda planlanan faaliyetlerin detaylandırıldığı ve maksimum faydayı sağlayacak stratejilerin geliştirildiği aşamadır. − o İlgili kilometre taşları: M7.1 − * İlişkinin Kesilmesi Aşaması; bir önceki aşamada geliştirilen stratejilerin onaylanması ile başlar. Faydalı ömür sonunda savunma ve güvenlik sisteminin sivilleştirilmesi ve envanterden çıkarılması ile ilişkili maliyetlerin değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu aşamada, sistem kaynak havuzuna tekrar eklenebilecek değerli malzemelerin ve parçaların maliyet etkin bir şekilde envanterden çıkarılması değerlendirilir. Sistemi oluşturan bütün elemanların ekonomik geri dönüşüm seçenekleri değerlendirilmeden envanterden çıkarılmasının önüne geçilir. − İlişkinin kesilmesi aşaması; envanterden çıkarma safhasına yönelik faaliyetlerin sonlandırıldığı aşama olacaktır. Bu aşamada, farklı sistem bileşenleri için farklı envanterden çıkarma seçenekleri söz konusu olabilecektir. Sistem ömür devri maliyeti hesaplamaları için maliyet ve elde edilen gelir kayıtları değerlendirilir. Diğer projelere yönelik süreçlerin iyileştirilmesi için kazanılmış dersler mutlaka kayıt altına alınmalı ve etkin kullanıma sunulması açısından uygun şekilde muhafaza edilmeleri sağlanmalıdır. − o İlgili kilometre taşları: M7.2 − === 4.7.4. FAALİYETLER === − Envanterden çıkarma safhasında yürütülebilecek faaliyetler aşağıdaki şekilde listelenebilir: − '''İlişkinin Kesilmesi Usulleri Aşamasında;''' − * Tehlike analizi ve risk değerlendirmesi yapılması (özellikle kullanım ömrü dolmadan envanterden çıkarma kararı verildiğinde güvenlik ve gizlilik anlamında gerekli önlemlerin değerlendirilmesi) − * Odak Sistem sayısı, envanterden çıkarma takvimi, işlem sırası vb. bilgileri içeren envanterden çıkarma stratejisinin tanımlanması − * Envanterden çıkarma sırasında kullanılacak yardımcı bileşenlerin ve hizmetlerin tedariği − * Operasyondan kaldırmaya hazırlamak için Odak Sistem deaktivasyonu − * Sistem personelinin programdan çekilmesi − * Envanterden çıkarma bölgelerine gönderilecek birimlerin gerekli bilgilerinin sağlandığı dokümantasyon ile gönderilmesi − * Envanterden çıkarma programlarının yürütülmesinden sorumlu olacak birimler ile askeri makamların koordinasyonunun sağlanması − * Değerli malzemelerin geri dönüşüm programlarının izlenmesi ve gerekli desteğin sağlanması − * Ayrıştırılan sistem elemanları için yeterli alanların düzenlenmesi, mevcut durumlarının korunması ve temasın azaltılması − * Kirlilik ve karışmanın engellenmesi, düzgün kimliklendirme işlemlerinin yürütülmesi ve depolama alanlarında bilgilendirici yazı, levha ve çizgilerin kullanılması − · Hazırlanan Dokümanlar: Envanterden Çıkarma Stratejisi − · Gözden Geçirmeler: … − '''İlişkinin Kesilmesi Aşamasında;''' − * Yeniden kullanım, geri dönüşüm, yenileme (reconditioning), yenileştirme (overhaul), arşivleme, yok etme, bağışlama, iade (return) veya satış vb. işlemler için Odak Sistemin envanterden çıkarılmasını kolaylaştırmak anlamında Odak Sistemin yönetilebilir elemanlara demonte edilmesi − * Gerekli güvenlik önlemlerinin sağlanması − * Eğer Odak Sistem depolanacaksa, koruma tesisleri, depolama lokasyonları, gözlem kriterleri ve depolama periyotlarının tanımlanması − * Atık yönetimini kolaylaştırmak ve atık miktarını azaltmak için gerekli hallerde Odak Sistemin yok edilmesi − * Tehlikeli maddelerin uygun depolama ve taşıma işlemlerinin yürütülmesi − * Hurda geri dönüşüm programlarına destek sağlanması, hurda ayıklama ve kimliklendirme işlemlerinin yapılması − * Çeşitli opsiyonlarda tekrar kullanımı mümkün olacak birimler için kalite kontrol süreçlerinin işletilmesi − * Düzenli aralıklarla stok durumunun izlenmesi ve kayıtların güncellenmesi − * Konfigürasyon anlamında gerekli kayıtların tutulması − * Herhangi bir kaydın/bilginin envanterden çıkarılmasında paydaş onaylarının alınması − * Envanterden çıkarma faaliyetleri sonrası sağlık, emniyet, güvenlik ve çevresel anlamda zararlı faktörlerin olmadığının temin edilmesi − * Envanterden çıkarma raporlarının hazırlanması − * Uzun dönemli sağlık, emniyet, güvenlik ve çevre tehlikeleri durumlarında denetim ve gözden geçirmelere izin vermek adına program ömrü boyunca toplanan bilginin arşivlenmesi − · Hazırlanan Dokümanlar: Envanterden Çıkarma Safhası Gerçekleşme Raporu − · Gözden Geçirmeler: - − === 4.7.5. KİLOMETRE TAŞLARI === − * M7.1: Envanterden çıkarma stratejisi − * M7.2: Envanterden çıkarma safhası gerçekleşme raporu − === 4.7.6. GİRİŞ KRİTERLERİ === − * Envanterden çıkarma kararı ve konsepti − * Envanterden çıkarma planının hazırlanması − * Envanterden çıkarma stratejisinin geliştirilmesi − === 4.7.7. ÇIKIŞ KRİTERLERİ === − * Envanterden çıkarma safhası gerçekleşme raporu − === 4.7.8. GİRDİLER === − * Envanterden Çıkarma Kararı Alınan Sistem/Ürün − * İlgili Malzemelere Yönelik Emniyet Veri Dosyaları − * Envanterden Çıkarma Planı − * Envanterden Çıkarma Stratejisi − * Kullanım ve Bakım Verileri − * Ömür Devri Maliyet Tahmini ve Gerçekleşen Maliyet − === 4.7.9. ÇIKTILAR === − * Envanterden Çıkarma Safhası Gerçekleşme Raporu − * Olası Mali Fayda − * Toplam Ömür Devri Maliyeti Raporu − * Sonraki Programlar için Geri Besleme − * Gerçekleşen Ömür Devri Maliyeti − Şekil 12 Envanterden Çıkarma Safhası − = 5. UYARLAMA = − Sistem Ömür Devri Yönetimi Rehber Dokümanı; ömür devri faaliyetleri ve bu faaliyetler sırasında oluşturulacak iş ürünlerinin, NATO AAP-20, NATO AAP-48 ve ISO/IEEE 15288 standartları temel alınarak oluşturulan genel bir modeli tanımlamaktadır. Bu model Odak Sistemin yapısına göre olduğu gibi kullanılabileceği gibi, bazı durumlarda birtakım süreç ve iş ürünlerinde değişikliklerin yapılması gerekebilir. Genel anlamda, yapılacak bu değişiklikler Odak Sistemin durumuna göre, sistem mühendisliği süreçlerinin daha yoğun ya da seyrek şekilde ele alınması şeklinde gerçekleşir. − Uyarlama faaliyeti, risk ve süreç yoğunluğu arasında denge kurulmasını gerektirir. Şekil‑13’te görüldüğü gibi sistem mühendisliği faaliyetlerinin yoğunluğu arttıkça, ürün doğruluğu ile ilgili sorun yaşama riski azalmaktadır. Ancak bu ilişki doğrusal değildir ve artan efora karşılık edinilen kazanımın optimizasyon bölgesi dışında çok düşük seviyede olduğu görülmektedir. Bu durum grafiğin iki uç bölgesinde de projenin takvimsel ve maliyet risklerinin artmasına neden olmaktadır. Uyarlama faaliyetini yapacak olan uzman personelin iki durum arasındaki dengeyi oluşturması gerekmektedir. − Şekil 13 Risk ve Süreç Denge Grafiği – McConnel, INCOSE SE Handbook − '''Uyarlamanın Zamanlaması:''' − Sistem ömür devri içinde Konsept safhasının inceleme aşamasında ilk uyarlama faaliyetinin gerçekleştirilmesi ve sözleşmeye yansıtılması amaçlanmaktadır. Ancak uyarlama, ömür devri boyunca dinamik olarak tüm aşamalar içinde değişen risk ve koşullara göre her zaman ele alınması gereken bir faaliyettir. Projenin sözleşmeye bağlanması ile birlikte uyarlama faaliyetlerinin ne şekilde ele alınacağı hususunun proje içinde hazırlanacak olan yönetsel planlarda (Sistem Mühendisliği Yönetim Planı, Proje Yönetim Planı, Kalite Yönetim Planı vs.) tanımlanması ve yönetilmesi gerekmektedir. − '''Uyarlama Faaliyetleri:''' − * Uyarlama faaliyetini tetikleyen durumlar/gerekçeler her aşama için tanımlanır ve açıklanarak kayıt altına alınır. − ''Bu durumlar aşağıda örnek olarak listelenmiş olup, farklı projeler kapsamında bunların dışında uyarlama gerekçeleri de oluşturulabilir:'' − o Proje riskleri, büyüklüğü, karmaşıklık seviyesi, paydaşlarının sayısı ve takvimi − o Teknoloji hazırlık seviyeleri − o Kullanım döneminin başlangıç zamanı ve toplam süresi+ − o Güvenlik, emniyet, kullanılabilirlik ve bulunabilirlik özellikleri ile ilgili koşullar+ + − o Operasyonel koşullar ve kullanıcının acil ihtiyaçları+ + − o Yeni gelişen teknolojiler+ − o Projeye tahsis edilmiş kaynaklar ve bütçe+ + − o Servis sağlayıcı sistemlerin bulunabilirliği+ + − o Ömür devri içindeki paydaşların program içindeki rol ve sorumlulukları+ + − o Uymakla yükümlü olunan mevzuat (anayasa ve kanunlar, uluslararası antlaşmalar, kanun hükmünde kararnameler, tüzük ve yönetmelikler, yönergeler vb.)+ − o Müşteri tarafından talep edilen veya uymakla sorumlu olunan diğer standartlar+ + + + + + + + − * Uyarlama alanları belirlenir.+ − Değişiklik yapılacak süreç adımları, iş ürünleri, gözden geçirme faaliyetleri vb. belirlenir ve uyarlama şekli tanımlanır. + + + − * Uyarlama sonuçlarının etkileri tanımlanır ve bunlardan etkilenen tüm paydaşlardan görüş alınır.+ − + + − * Karar sonrası uyarlanmış süreç ve iş ürünleri tanımlanır.+ − * Yapılan tüm çalışmalar kayıt altına alınır. Bu kayıt bir rapor formatında oluşturulur. − * Uyarlama süreci ile ilgisi olan tüm paydaşlardan onay alınır. − = 6. EKLER =+ + + − + − Bu doküman kapsamında tanımlanan safha, aşama, girdi, çıktı, faaliyet vb. Sistem Ömür Devri Yönetimi elemanları, Uyarlama bölümünde anlatıldığı üzere çeşitli nedenlerle farklılaşabilecektir. Hazır Alım Projesi, Geliştirme Projesi, Üretim Projesi vb. proje türleri Sistem Ömür Devri Yönetimini şekillendirecek en önemli faktörlerden olacaktır. Zira bir geliştirme projesi için Sistem Ömür Devri Yönetiminin tüm safhaları işletilebilecekken, tasarımı ve doğrulaması daha önce farklı bir proje ile tamamlanmış yeni bir üretim projesi için geliştirme safhasına yönelik birçok faaliyet uyarlanabilecektir. Örnek bir geliştirme projesi için uyarlama bilgileri aşağıda verilmiştir:+ − + − + + + + + + + + + + − Tablo 4 Uyarlama+ − {| class="wikitable"+ − |'''Sıra No'''+ − |'''Görev No'''+ − |'''Safha / Aşama / Faaliyet / Karar noktası'''+ − |'''Açıklama'''+ − |'''Uyarlama Bilgisi'''+ − |'''Referans Doküman'''+ − |-+ − |1+ − |1+ − + − + − + − |+ − |-+ − |2+ − |1.1+ − |İhtiyaç Belirleme Aşaması+ − |Sistem çözümüne ihtiyaç olup olmadığı kararı gerektiği için uyarlanamaz.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |3+ − |1.1.1+ − |Proje Kararı+ − |Bir sonraki aşamaya geçiş veya proje sonlandırma kriteri olduğu için uyarlanamaz.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |4+ − |1.2+ − |İhtiyaç Tanımlama Aşaması+ − |İhtiyacı karşılamaya yönelik sistem seçenekleri değerlendirildiğinden uyarlanamaz.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |5+ − |1.2.1+ − |Proje / İhtiyaç Tanımlama Dokümanı+ − |Sistem çözümü işaret etmeden temel gereksinimleri içerecek bir doküman hazırlanacaktır.+ − |Uyarlanamaz+ − |X Projesi Proje Tanımlama Dokümanı Rev1+ − |-+ − |6+ − |1.2.2+ − |Ön Yapılabilirlik Raporu+ − |Ön yapılabilirlik raporu hazırlanacaktır.+ − |Uyarlanamaz+ − |Ön Yapılabilirlik Raporu Rev1+ − |-+ − |7+ − |1.2.3+ − |Proje Planı (ELD Elemanları dahil)+ − |Proje/İhtiyaç Tanımlama Dokümanı ve ön yapılabilirlik raporu haricinde ihtiyaç tanımlaması için gereken dokümanlar belirlenecek ve hazırlanacaktır.+ − |Uyarlanamaz+ − |Proje Planı (ELD Elemanları dahil) Rev1+ − |-+ − |8+ − |1.2.4+ − |Tedarik Makamına Gönderilmesi Kararı+ − |Karar olduğu için uyarlanamaz.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |9+ − |2+ − |Konsept Safhası+ − |İhtiyacın karşılanmasına yönelik sistem çözümünün yapılabilirliğinin değerlendirilmesini kapsadığı için uyarlanamaz.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |10+ − |2.1+ − |İnceleme Aşaması+ − |Sistem çözümüne ilişkin ihtiyaçların detaylandırılarak gereksinimlere dönüştürülmesini içerdiği için uyarlanamaz.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |11+ − |2.1.1+ − |Yapılabilirlik Raporu+ − |Sistem gereksinimlerinin eksiksiz tespit edilebilmesi ve uzun vadeli ürün destek stratejilerinin oluşturulabilmesi için tüm paydaşların katılımı ile oluşturulmuş Yapılabilirlik Raporu hazırlanacaktır.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |12+ − |2.1.2+ − |Detaylı Proje Planı (ELD Elemanları dahil)+ − |Detaylı Proje Planı hazırlanacaktır.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |13+ − |2.1.3+ − |Kullanım Konsepti ve Görev Profilleri+ − |Destek stratejisinin belirlenebilmesi için değişik operasyon modlarını da içerecek şekilde araçların/görev ekipmanlarının dağılımı ve kullanım görev profili oluşturulacaktır.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |14+ − |2.1.4+ − |TÇD ve Ekleri+ − |TÇD uyarlanamaz.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |15+ − |2.2+ − |Projelendirme Aşaması+ − |Proje maliyet, performans, süre ve risk analizleri gerçekleştirildiği için uyarlanamaz.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |16+ − |2.2.1+ − |Operasyonel Konsept Dokümanı+ − |Kullanıcının gizli harekat bilgilerini açıklamayacağı fakat tasarım ve lojistik destek tasarımı için gerekli olan bilgileri sağlayacak şekilde (beraber görev yapacağı araçlar, kullanım konsepti, birlik isimleri belirtmeden birliklere dağılımı, farklı kullanım modları, depolama alanları, vb. ) Operasyonel Konsept Dokümanı hazırlanacaktır.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |17+ − |2.2.2+ − |Sözleşme ve Ekleri+ − |Uyarlanamaz.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |18+ − |2.2.3+ − |Ürün Destek Strateji ve Modeli (Yerlileştirme/Millîleştirme dahil)+ − |Ürün Destek Strateji ve Modeli (Yerlileştirme/Millîleştirme dahil) hazırlanacaktır.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |19+ − |2.2.4+ − |Ömür Devri Maliyet Tahmini+ − + − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |20+ − |2.2.5+ − |Kullanım Konsepti ve Görev Profili+ − |İnceleme aşamasında hazırlanan Görev profili Operasyonel Konsept Dokümanı ile beraber incelenerek güncellemesi yapılacaktır.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |21+ − |2.2.6+ − + − + − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |22+ − |2.2.7+ − |Proje Uygulama Takvimi (PUT)+ − |PUT hazırlanacaktır.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |23+ − |2.2.8+ − |Proje Yönetim Planı+ − |Proje Yönetim Planı hazırlanacaktır.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |24+ − |2.2.9+ − |ELD Planı+ − |ELD Planı hazırlanacaktır.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |25+ − |2.2.10+ − |Kalite Yönetim Planı+ − |Kalite Yönetim Planı hazırlanacaktır.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |26+ − |2.2.11+ − |Konfigürasyon Yönetim Planı+ − |Konfigürasyon Yönetim Planı hazırlanacaktır.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |27+ − |2.2.12+ − |Demodelik Yönetimi Planı+ − |Ürün destek stratejisi ve ELD planı kapsamında Geliştirme safhasında hazırlanmasına karar verilmiştir.+ − |Uyarlanmıştır+ − |+ − |-+ − |28+ − |3+ − |Geliştirme Safhası+ − |Hedeflere uygun olarak Odak Sistem ve destek unsurlarının tasarım ve geliştirme faaliyetleri yürütüleceği için uyarlanamaz.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |29+ − |3.1+ − |Kavramsal Tasarım Aşaması+ − |Sistem çözümüne yönelik ilk geliştirme çalışmalarını içerdiğinden uyarlanamaz.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |30+ − |3.1.1+ − |Kavramsal Tasarım Raporu / Teklif Dokümanları+ − |Sözleşme imzası öncesi ilk değerlendirmeler teklif dokümanları ile iletildiği için Kavramsal Tasarım Raporu hazırlanmayacaktır.+ − |Uyarlanmıştır+ − |+ − |-+ − |31+ − |3.2+ − |Sistem Gereksinim Tanımlama Aşaması+ − |Gereksinimlerin yönetimi gerçekleştirildiği için uyarlanamaz.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − |-+ − |32+ − |3.2.1+ − |Sistem Gereksinim Tanımlama Dokümanı+ − |Projedeki Odak Sistem, alt sistem ve konfigürasyon birimlerinin gereksinimlerini yönetmek ve bu gereksinimlerle proje planları ve iş ürünleri arasındaki tutarsızlıkları engellemek amacıyla Sistem Gereksinim Tanımlama Dokümanı hazırlanacaktır.+ − |Uyarlanamaz+ − |+ − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + + + + + + + + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + + + + + + + + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − Daha önce geliştirilmiş olan ortak alt sistem / LRU / SRU kapsamında hazırlanmış FMECA, RCM, LORA, MTA vb. analiz kayıtlarından faydalanılabilecektir. Diğer aday alt sistem / LRU / SRU’lar için LDA sonuçları kaydedilecektir. − − Aday birimler ve gerçekleştirilecek analizlere yönelik planlama Lojistik Destek Analiz Planı içerisinde takip edilecektir. Güvenilirlik ve Emniyet çalışmaları ile etkileşimler; bu plan ve özel mühendislik faaliyetleri sonucunda üretilecek planlar ile sağlanacaktır. − − Örnek 2: − − LDA aday alt sistemler S3000L spesifikasyonuna göre seçilerek kritik görülen alt sistemler için LDA yapılacaktır. − − − Örnek 2:Uyarlanmıştır − + − + − + − |Daha önce geliştirilmiş olan ortak alt sistem / LRU / SRU kapsamında gerçekleştirilmiş GİK (RAMST) analiz sonuçlarından faydalanılabilecektir. Diğer aday alt sistem / LRU / SRU’lar için GİK çalışmaları yürütülecektir.+ − |Kısmen Uyarlanmıştır − − |- − |46 − |3.4.5 − |Güncellenmiş Sistem Ömür Devri Yönetimi Stratejisi ve Modeli − |Detay tasarım faaliyetleri sonrası Sistem Ömür Devri Yönetim Stratejisi ve Modeli güncellenecektir. − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − |Seri Üretim Aşaması+ − |Geliştirme sözleşmesi kapsamında sadece prototip üretimi gerçekleştirileceğinden seri üretim aşaması işletilmeyecektir.+ − − | − |- − |66 − |5 − |Kullanım Safhası − − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + + + + + + + + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + + + + + + + + + + + + + + + + + + − == 6.2. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ KARŞILAŞTIRMALARI ==+ − Sistem Ömür Devri Yönetimi Rehberi hazırlıkları sırasında NATO AAP-20 standardı referans alınmıştır. Bu bölümde safha isimlendirmelerinin farklı kurumlarda, standartlarda ya da rehberlerde nasıl kullanıldığına dair bilgilendirme amaçlanmıştır.+ − Tablo 5 Farklı Kurumlarda/Standartlarda Sistem Ömür Devri Safhaları Terminolojisi+ − {| class="wikitable"+ − |'''AAP-20''' − |'''UK MoD''' − |'''US DoD''' − |'''SX000i S-Series Specification''' − |'''NASA Systems Engineering Handbook''' − |'''ISO/IEC 15288 Systems and Software Engineering-System Life Cycle Processes''' − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + + + − + − + − + − + − + − + − + + + + + + − + − + − + − + − + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + + + − '''DOKÜMANIN HAZIRLANMASINDA GÖREV ALAN KURUM/KURULUŞLAR'''+ − SSB+ − MSB KKK+ − MSB AFGM+ − MSB TGM+
Sistem Ömür Devri Yönetimi Rehberi (Ana Çerçeve) (kaynağı gör)
13.48, 13 Ocak 2023 tarihindeki hâli
, 13.48, 13 Ocak 2023değişiklik özeti yok
'''ÖZET'''
'''[https://tssodypwiki.ssb.gov.tr/images/6/66/TSSODYP-01_Sistem_%C3%96m%C3%BCr_Devri_Y%C3%B6netimi_Rehberi_%28Ana_%C3%87er%C3%A7eve%29_20230103.pdf pdf formatı için tıklayınız.]'''
TSSÖDYP, Savunma Sanayii Başkanlığı çatısı altında faaliyet göstermektedir.
© Fikri mülkiyet hakları T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığına aittir. Kaynak gösterilmek kaydıyla alıntı yapılabilir. Üzerinde değişiklik yapmamak kaydıyla olduğu gibi çoğaltılabilir, dağıtılabilir. Para ile satılmaz.
[[Dosya:Başkan resmi y.logo.jpg|sol|küçükresim|430x430px]]
Tablo 1 Değişiklik İzleme Tablosu
{| class="wikitable"
|'''YAYIN NO'''
|'''YAYIN TARİHİ'''
|'''DEĞİŞİKLİK YAPILAN BÖLÜM/SAYFA'''
|'''AÇIKLAMA'''
|-
|01
|Haziran 2021
Savunma Sanayii Başkanlığı çatısı altında, ilgili tüm paydaşların katılımıyla faaliyet göstermek üzere Türk Savunma Sanayii Ömür Devri Yönetimi Platformu (TSSÖDYP) kurulmuştur.
TSSÖDYP; savunma ve güvenlik sistemlerine ilişkin ihtiyacın belirlenmesi, sistemlerin tedariki, kullanımı, desteklenmesi ve envanterden çıkarması safhalarını bir bütün halinde ele alan Sistem Ömür Devri Yönetimi ilke ve uygulamalarının ülkemizde yaygınlaştırılmasını ve savunma programlarının/ projelerinin yürütülmesinde savunma ve güvenlik ekosistemini oluşturan tüm paydaşlarca anlayış birliğine ulaşılmasını amaçlamaktadır.
Savunma sistemlerinin ömür devri yönetiminde millî bünyemize uygun, ülkemize özgü çözümler üretmek ve bunları dokümante etmek gibi önemli bir misyonu olan TSSÖDYP; Başkanlığımız, Milli Savunma Bakanlığı ve ilgili birimleri, Genelkurmay Başkanlığı, K.K.K.lığı, Dz.K.K.lığı, Hv.K.K.lığı, J.Gn.K.lığı, S.G.K.lığı, EGM, TÜBİTAK, SASAD ve savunma sanayii firmaları temsilcilerinin katılımı ile çalışmalarına devam etmektedir.
Sistem ömür devri yönetimi yaklaşımı ile; savunma ve güvenlik sistemlerine ilişkin ihtiyacın belirlenmesi aşamasından envanterden çıkarma safhasının sonuna kadar görev alan tüm kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör firmalarının sistemlerin istenilen performans seviyesinde mümkün olan en az maliyetle tedariki, kullanımı ve lojistik desteğinin sağlanabilmesi için görev, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde ömür devrinin tamamında birlikte çalışmaları öngörülmektedir.
Bu itibarla, savunma ve güvenlik sistemlerine ilişkin ihtiyacın belirlenmesinin, tedarikinin, kullanımının, lojistik desteğinin ve envanterden çıkarılmasının en baştan uzun soluklu bir program olarak kurgulanmasının ve ilgili birimler aracılığı ile sistem ömür devri yönetimi faaliyetlerinin yürütülmesinin faydalı olacağı değerlendirilmektedir.
TSSÖDYP tarafından son iki buçuk yıl içinde gerçekleştirilen çalışmalar ile savunma ve güvenlik sistemlerinin ömür devri yönetimine ilişkin planlama ve uygulamaya esas olacak yaklaşımları ortaya koyan 13 adet rehber, iki adet bilgi kitapçığı ve bir adet terminoloji dokümanı hazırlanmıştır. Uygulamalardan alınacak geri bildirimler ile söz konusu dokümanların güncellenmesi, geliştirilmesi ve önümüzdeki dönemde uygulamaya esas düzenlemelerin alt yapısını oluşturması hedeflenmektedir.
TSSÖDYP çalışmalarına katkı veren ve dokümanların hazırlanmasında görev alan tüm paydaşlarımıza teşekkürlerimi sunuyorum.
Prof.Dr. İsmail DEMİR
T.C. Cumhurbaşkanlığı
Savunma Sanayii Başkanı
'''<big>ÖZET</big>'''
Tehdit algısında ve savunma konseptinde zamanla meydana gelen değişiklikler, savunma sistemlerinin ömür devri maliyetlerindeki artışlar, savunma bütçelerindeki kısıtlamalar, teknolojideki hızlı gelişmeler, uluslararası rekabet ve günümüz sistemlerinin karmaşıklığı gibi faktörler, kamu ve özel sektörün savunma sistemlerinin tedarikine ve lojistik desteğine yönelik faaliyetlerinin planlanmasında ve icrasında yeni yaklaşımlar ve buna bağlı yeni stratejiler geliştirilmesini zaruri hale getirmiştir.
Bu nedenle, tedarik edilen sistemlerin kullanım döneminde hedeflenen muharebe ve/veya operasyon performansının sürdürülebilirliğinin ve maliyet etkinliğinin sağlanması amacıyla sistemlerin ömür devrinde rol ve sorumluluğu bulunan tüm paydaşların katılımı ile Sistem Ömür Devri Yönetimi yaklaşımı geliştirilmiştir.
Sistem Ömür Devri Yönetiminin temel amacı; mevcut durumdaki değişimlere uyum sağlamaktan ziyade gelecekte ortaya çıkabilecek değişimleri öngörmek, belirlenen hedefler doğrultusunda gerekli önlemleri alarak değişimleri yönlendirmek ve kontrol altında tutmaktır. Harekât ihtiyaçlarının zamanında ve verimli şekilde karşılanması ve sahip olunan kaynakların maliyet etkin kullanımı esastır. Başka bir deyişle, sistem ömür devri yönetimi geleceği bugünden tasarlamak ve planlamaktır.
Bu doküman; Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), Milli Savunma Bakanlığının ilgili birimleri, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), diğer ihtiyaç makamları ve savunma sanayi firmalarında Sistem Ömür Devri Yönetimi’nin bir kültür olarak yaygınlaştırılmasına ve uygulanmasına yönelik rehber oluşturmak amacıyla savunma sistemlerinin ömür devrinde rol ve sorumluluğu bulunan ilgili paydaşların katılımıyla hazırlanmıştır.
Sonuç olarak; sistem ömür devrinin etkin şekilde yönetilmesiyle ülkemize muharebe ve/veya operasyon üstünlüğü kazandırılırken, sistemlerin ömür devri maliyetleri düşürülerek savunma giderleri azaltılacak, ülke ekonomisine önemli katkılar sağlanacak, savunma sanayii firmalarımızın uluslararası alandaki rekabet etme seviyesi artırılacak ve ömür devri yönetimi kapsamında savunma ve güvenlik alanındaki portföy/program/projelerde ömür devri yönetimi ve lojistik faaliyetlerin ortak bir anlayışla işbirliği içinde yürütülmesi hedeflenmektedir.
= 1. GENEL =
== 1.1. GİRİŞ ==
Çok hızlı bir değişimin yaşandığı günümüzde, orduların sadece bu değişime ayak uydurmaları yeterli olmayıp önleyici bir yaklaşımla çevresinde meydana gelebilecek değişimleri hızla öngörmesi, milli hedefleri doğrultusunda değişimi yönlendirebilmesi ve gerekli önlemleri zamanında alabilmesi daha başarılı olmalarının vazgeçilmez şartıdır.
Bu amaçla; değişen tehdit ve muharebe ve/veya operasyon şartlarına reaksiyon gösterilebilmesi, ihtiyaç duyulan yeteneklerin doğru stratejiler ışığında belirlenip doğru zamanda ve maliyet etkin olarak kazanılabilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi, savunma sistemlerinin performansının artırılabilmesi, kullanım ve destek faaliyetlerinde yaşanan sorunların giderilebilmesi ve ömür devri maliyetlerinin azaltılabilmesi için Sistem Ömür Devri Yönetimi yaklaşımı geliştirilmiştir.
Geleneksel lojistik destek anlayışının aksine Sistem Ömür Devri Yönetimi yaklaşımında;
* Sistemin tüm ömür devri safhaları birbirleri ile etkileşim içinde bütünleşik olarak yönetilir.
* Kullanım ve destek safhası gereksinimleri, sistem ömür devrinin ilk safhalarında yapılan bilimsel çalışmalarla belirlenir ve Odak Sistem ile birlikte tasarlanıp tedarik edilir.
* Envanterdeki sistemlerin, muhtemel tehdit ve beklenen görev ortamında yeterliliği devamlı olarak değerlendirilir ve yetersizliklerin giderilmesine yönelik önlemler zamanında alınır.
Sistem Ömür Devri Yönetimi yaklaşımının SSB, TSK, diğer ihtiyaç makamları ve savunma sanayii firmalarında bir kültür olarak yaygınlaşması ve etkin bir şekilde kullanılması ile savunma sistemlerinin muharebe ve/veya operasyon performanslarının artacağı, sistem ömür devri maliyetlerinin düşeceği öngörülmektedir.
Sistem ömür devri boyunca sistem etkinliğinin sağlanması için, tüm sistem ömür devrinin safhalar halinde tanımlanması, yürütülen faaliyetlerin ölçülmesi, geliştirilmesi ve iyileştirilmesi esastır. Bu amaçla, ihtiyacın ortaya çıkışından ürünün envanterden çıkarılmasına kadar tanımlanan tüm safha ve aşamalar içinde yer alan faaliyetlerin bütünleşik olarak yönetimi esas alınmalıdır.
== 1.2. AMAÇ ==
Bu dokümanın amacı:
* Tedarik edilecek/edilen sistemlerin, ömür devri süresince hedeflenen muharebe ve/veya operasyon performansını maliyet etkin şekilde karşılayabilmesini sağlayacak bir Sistem Ömür Devri Yönetimi yaklaşımı ortaya koymak,
* Sistem Ömür Devri Yönetim yaklaşımının uygulanmasını sağlayacak ilke, usul ve esasları belirlemek,
* Sistem Ömür Devri Yönetimi faaliyetlerinin bütünlük içinde planlanmasına, koordine edilmesine, yürütülmesine, denetlenmesine ve iyileştirilmesine imkân sağlayacak ana çerçeveyi oluşturmak,
* Sistem Ömür Devri Yönetimi yaklaşımını SSB, TSK, diğer ihtiyaç makamları ve savunma sanayii firmalarında bir kültür olarak yaygınlaştırmak,
* Tedarik edilecek/edilen sistemlerin ömür devri yönetimi faaliyetlerinin ilgili birimler arasında koordineli ve iş birliği içerisinde yürütmek ve uygulamalarda standartları sağlamak,
* Sistemlerin ömür devri süre ve maliyetlerini belirlemeye ve kontrol etmeye yönelik altyapının oluşturulması,
* Sistemlerin ömür devri safhalarını ve safhalar arasındaki geçiş kriterlerini ortaya koyarak, envanterden çıkarma zamanlarını bilimsel istatistiki modellerle tahmin edecek esasları belirlemek, bu kapsamda çıkacak ihtiyaçları zamanında tespit etmek, önceden bu ihtiyaçlara yönelik planlama yaparak yeni sistemlerin envantere girmesini sağlamak, kaynakların daha etkin olarak kullanılmasını mümkün kılacak modellerin geliştirilmesi ile sistemlerin göreve hazır olma seviyelerini üst düzey tutmaktır.
Bu doküman, savunma ve güvenlik sektöründe görev alan tüm paydaşların sistem ömür devri yönetimi faaliyetlerinde rehberlik etmek üzere hazırlanmıştır.
== 1.3. KAPSAM ==
Bu doküman, Sistem Ömür Devri Yönetimi çerçevesinde yer alan tüm safhalara ve bu safhalarda yürütülecek faaliyetlere ilişkin esasları kapsamaktadır. Hedeflenen performans değerlerinin sağlanması için; tanımlanan her bir safhanın amacının, bu safhalarda yer alacak aşamaların, kilometre taşlarının, yürütülecek faaliyetlerin ve her bir safha ve aşamaya ait girdi ve çıktıların belirlenmesi gereklidir.
== 1.4. REHBERİN KULLANIMI ==
Bu doküman sistem ömür devri yönetimi kavramının ana hatlarıyla tanımlanması amacıyla 5 bölümden oluşmaktadır:
* İlk bölüm; giriş, amaç, kapsam, referanslar gibi genel bilgileri içermektedir. Ayrıca terim ve kısaltmalar da bu bölümün içindedir.
* İkinci bölümde, Sistem Ömür Devri Yönetimi kapsamında yer alan temel kavramlar hakkında bilgi verilmiştir.
* Üçüncü bölümde; Sistem Ömür Devri Yönetimi yapısı, safha, aşama, kilometre taşları tanımları, faaliyetler ve aralarındaki ilişkiler aktarılmıştır.
* Dördüncü bölümde, bir önceki bölümde tanımlanan yapıya göre Sistem Ömür Devri Yönetimi safhaları ve bu safhalara yönelik bilgiler detaylandırılmıştır.
* Beşinci bölümde, dokümanda yer alan bilgilerin Odak Sistemin bulunacağı safhaya ve proje türüne göre nasıl uyarlanacağı açıklanmıştır.
* Dokümanın son bölümünde ise ilgili ekler yer almaktadır.
== 1.5. REHBERİN GÜNCELLENMESİ ==
Rehber; ilgili paydaşların ihtiyacı doğrultusunda güncellenecektir. Değişiklikler, aşağıdaki Değişiklik İzleme Tablosu’ndan izlenecektir.
'''Tablo 1 Değişiklik İzleme Tablosu'''
{| class="wikitable"
|'''YAYIN NO'''
|'''YAYIN TARİHİ'''
|'''DEĞİŞİKLİK YAPILAN BÖLÜM/SAYFA'''
|'''AÇIKLAMA'''
|-
|01
|Ağustos 2021
|
|
|İlk yayın
|-
|-
|
|
|
|
|
|
|-
|-
|'''DOKÜMAN ADI '''
|
| '''DOKÜMAN KODU'''
|
|
|
|-
|-
|Sistem Ömür Devri Yönetimi Rehberi (Ana Çerçeve)
|
|TSSÖDYP-01
|
|
|
|-
|-
|Sistem Ömür Devri Yönetimi Süreçleri Rehberi
|
|TSSÖDYP-02
|
|
|
|-
|-
|Ürün Destek Stratejileri ve Modelleri Rehberi
|
|TSSÖDYP-03
|
|
|
|-
|-
|Entegre Lojistik Destek (ELD) Rehberi
|
|TSSÖDYP-04
|
|
|
|-
|-
|Entegre Lojistik Destek (ELD) İsterleri Hazırlama Rehberi
|
| TSSÖDYP-05
|
|
|
|-
|-
|Lojistik Destek Analizleri ve Kayıtları Rehberi
|
|TSSÖDYP-06
|
|
|
|-
|-
|Tedarik Zinciri Yönetimi Rehberi
|
|TSSÖDYP-07
|
|-
|
|Sistem Ömür Devri Yönetiminde Demodelik Yönetimi Rehberi
|
|TSSÖDYP-08
|}
== 1.6. REFERANSLAR ==
1. NATO STANDARD, AAP-20 NATO PROGRAMME MANAGEMENT FRAMEWORK (NATO Life Cycle Model), Rev. C, October 2015.
2. NATO STANDARD, AAP-48 NATO SYSTEM LIFE CYCLE PROCESSES, Rev. B, March 2013.
3. INCOSE SYSTEMS ENGINEERING HANDBOOK, A GUIDE FOR SYSTEM LIFE CYCLE PROCESSES AND ACTIVITIES, 2015.
4. ISO/IEC 15288, SYSTEMS AND SOFTWARE ENGINEERING – SYSTEM LIFE CYCLE PROCESSES, 2015.
5. TSSÖDYP Doküman Seti
{| class="wikitable"
|TSSÖDYP-09
|+
! colspan="2" |'''TSSÖDYP DOKÜMAN SETİ'''
|-
|-
|Kullanım ve Destek Safhaları Kalite Yönetimi Rehberi
|'''DOKÜMAN ADI '''
|TSSÖDYP-10
| '''DOKÜMAN KODU'''
|-
|-
|Sistem Ömür Devri Yönetiminde Konfigürasyon Yönetimi Rehberi
|Sistem Ömür Devri Yönetimi Rehberi (Ana Çerçeve)
|TSSÖDYP-11
|TSSÖDYP-01
|-
|-
|Teknik Yayın Hazırlama Rehberi
|Sistem Ömür Devri Yönetimi Süreçleri Rehberi
|TSSÖDYP-12
|TSSÖDYP-02
|-
|-
|Eğitim ve Eğitim İhtiyaçları Rehberi
|Ürün Destek Stratejileri ve Modelleri Rehberi
|TSSÖDYP-03
|-
|Entegre Lojistik Destek (ELD) Rehberi
|TSSÖDYP-04
|-
|Entegre Lojistik Destek (ELD) İsterleri Hazırlama Rehberi
| TSSÖDYP-05
|-
|Lojistik Destek Analizleri ve Kayıtları Rehberi
|TSSÖDYP-06
|-
|Tedarik Zinciri Yönetimi Rehberi
|TSSÖDYP-07
|-
|Sistem Ömür Devri Yönetiminde Demodelik Yönetimi Rehberi
|TSSÖDYP-08
|-
|Kullanım ve Destek İhtiyaçları Çerçevesinde Yerlileştirme/
Millîleştirme Rehberi
|TSSÖDYP-09
|-
|Kullanım ve Destek Safhaları Kalite Yönetimi Rehberi
|TSSÖDYP-10
|-
|Sistem Ömür Devri Yönetiminde Konfigürasyon Yönetimi Rehberi
|TSSÖDYP-11
|-
|Teknik Yayın Hazırlama Rehberi
|TSSÖDYP-12
|-
|Eğitim ve Eğitim İhtiyaçları Rehberi
|TSSÖDYP-13
|TSSÖDYP-13
|-
|-
|}
|}
== 1.7. TANIMLAR VE KISALTMALAR ==
== 1.7. TANIMLAR VE KISALTMALAR ==
== 1.7.1. TANIMLAR ==
=== 1.7.1. TANIMLAR ===
Tablo 2 Tanımlar Tablosu
'''Tablo 2 Tanımlar Tablosu'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''Terim'''
|'''Terim'''
|Fiziksel Konfigürasyon Tetkiki
|Fiziksel Konfigürasyon Tetkiki
|-
|-
|Geliştirme Safhası
|Fonksiyonel
Konfigürasyon
Denetimi
Functional
Configuration Audit
|Bir konfigürasyon biriminin sistem spesifikasyonları bünyesinde tanımlanan performans ve fonksiyonel karakteristiklerini sağladığını ve geliştirilmesinin tamamlandığını geçerli kılma amacıyla yapılan
denetimlerdir.
|Fonksiyonel Konfigürasyon Tetkiki
|-
|Geliştirme Safhası
Development Stage
Development Stage
|}
|}
== 1.7.2. KISALTMALAR ==
=== 1.7.2. KISALTMALAR ===
Tablo 3 Kısaltmalar Tablosu
'''Tablo 3 Kısaltmalar Tablosu'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''Kısaltma'''
|'''Kısaltma'''
|}
|}
= 1.8. TABLOLAR VE ŞEKİLLER =
== 1.8. TABLOLAR VE ŞEKİLLER ==
= 1.8.1. TABLOLAR =
=== 1.8.1. TABLOLAR ===
Tablo 1 Değişiklik İzleme Tablosu.. 10
Tablo 1 Değişiklik İzleme Tablosu
Tablo 2 Tanımlar Tablosu.. 12
Tablo 2 Tanımlar Tablosu
Tablo 3 Kısaltmalar Tablosu.. 20
Tablo 3 Kısaltmalar Tablosu
Tablo 4 Uyarlama. 73
Tablo 4 Uyarlama
Tablo 5 Farklı Kurumlarda/Standartlarda Sistem Ömür Devri Safhaları Terminolojisi 90
Tablo 5 Farklı Kurumlarda/Standartlarda Sistem Ömür Devri Safhaları Terminolojisi
= 1.8.2. ŞEKİLLER =
=== 1.8.2. ŞEKİLLER ===
Şekil 1 Sistem; Odak Sistem ve Destek Unsurları 23
Şekil 1 Sistem; Odak Sistem ve Destek Unsurları
Şekil 2 Sistem Ömür Devri Safhaları 25
Şekil 2 Sistem Ömür Devri Safhaları
Şekil 3 Sistem Ömür Devri Maliyet Dağılımı 26
Şekil 3 Sistem Ömür Devri Maliyet Dağılımı
Şekil 4 Sistem Ömür Devri Sürecinde Alınan Kararların Gerçekleşen Maliyet Üzerindeki Etkisi 27
Şekil 4 Sistem Ömür Devri Sürecinde Alınan Kararların Gerçekleşen Maliyet Üzerindeki Etkisi
Şekil 5 Örnek Program Safhaları ve İlişkili Elemanlar 29
Şekil 5 Örnek Program Safhaları ve İlişkili Elemanlar
Şekil 6 Ön Konsept Safhası 36
Şekil 6 Ön Konsept Safhası
Şekil 7 Konsept Safhası 40
Şekil 7 Konsept Safhası
Şekil 8 Geliştirme Safhası 46
Şekil 8 Geliştirme Safhası
Şekil 9 Üretim Safhası 51
Şekil 9 Üretim Safhası
Şekil 10 Kullanım Safhası 56
Şekil 10 Kullanım Safhası
Şekil 11 Destek Safhası 61
Şekil 11 Destek Safhası
Şekil 12 Envanterden Çıkarma Safhası 68
Şekil 12 Envanterden Çıkarma Safhası
Şekil 13 Risk ve Süreç Denge Grafiği – McConnel, INCOSE SE Handbook. 69
Şekil 13 Risk ve Süreç Denge Grafiği – McConnel, INCOSE SE Handbook.
= 2. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ YÖNETİMİ =
= 2. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ YÖNETİMİ =
= 2.1. TEMEL KAVRAMLAR =
== 2.1. TEMEL KAVRAMLAR ==
'''Sistem Ömür Devri;''' ihtiyacın belirlenmesi ile başlayan ve sistemin envanterden çıkarılması ile son bulan zaman dilimidir.
'''Sistem Ömür Devri;''' ihtiyacın belirlenmesi ile başlayan ve sistemin envanterden çıkarılması ile son bulan zaman dilimidir.
[[Dosya:Şekil1.png|alt=Şekil 1 Sistem; Odak Sistem ve Destek Unsurları|sol|küçükresim|600x600pik|Şekil 1 Sistem; Odak Sistem ve Destek Unsurları]]
[[Dosya:Sistem Odak Sistem.png|alt=Şekil 1 Sistem; Odak Sistem ve Destek Unsurları|sol|küçükresim|600x600pik|Şekil 1 Sistem; Odak Sistem ve Destek Unsurları]]
'''Destek Unsurları;''' Odak Sistemin belirlenen kullanım konsepti ve görev profilleri çerçevesinde istenilen performans seviyesinde görev yapabilmesi ve maliyet etkin olarak kullanımında sürekliliğin sağlanması için ihtiyaç duyulan unsurlardır. Destek Unsurları, bunlarla sınırlı olmamak üzere Şekil 1’deki hususları kapsar.
'''Destek Unsurları;''' Odak Sistemin belirlenen kullanım konsepti ve görev profilleri çerçevesinde istenilen performans seviyesinde görev yapabilmesi ve maliyet etkin olarak kullanımında sürekliliğin sağlanması için ihtiyaç duyulan unsurlardır. Destek Unsurları, bunlarla sınırlı olmamak üzere Şekil 1’deki hususları kapsar.
== 2.2. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ YÖNETİMİNE GİRİŞ ==
== 2.2. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ YÖNETİMİNE GİRİŞ ==
Sistem Ömür Devri Yönetimi; performans, maliyet, takvim, kalite, çalışma ortamı, ELD ve demodelik kriterlerine dikkat edilerek sistemin ömür devri boyunca savunma yeteneklerini optimize etmeyi amaçlamaktadır.
Sistem Ömür Devri Yönetimi; performans, maliyet, takvim, kalite, çalışma ortamı, ELD ve demodelik kriterlerine dikkat edilerek sistemin ömür devri boyunca savunma yeteneklerini optimize etmeyi amaçlamaktadır.
Şekil 2’de görüldüğü üzere her bir safha, sistem ömür devrinde yürütülen temel faaliyetleri temsil eder.
Şekil 2’de görüldüğü üzere her bir safha, sistem ömür devrinde yürütülen temel faaliyetleri temsil eder.
[[Dosya:Şekil2.jpg|alt=Şekil 2 Sistem Ömür Devri Safhaları|sol|küçükresim|650x650pik|Şekil 2 Sistem Ömür Devri Safhaları]]
[[Dosya:Şekil2 Sistem Ömür Devri.jpg|alt=Şekil 2 Sistem Ömür Devri Safhaları|sol|küçükresim|650x650pik|Şekil 2 Sistem Ömür Devri Safhaları]]
Ön konsept, konsept, geliştirme ve üretim safhalarında verilen kararlar, Odak Sistemlerin kullanım safhasındaki performansı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Odak Sistemlerin istenilen performans seviyesinde görev yapabilmesi ön konsept, konsept ve geliştirme safhalarında destek unsurlarına ilişkin yapılacak detaylı analizlere, planlara ve alınacak tedbirlere bağlıdır. Bu sebeple, programların/projelerin başlangıcından itibaren ürün destek stratejileri ve ELD Planları üzerinde çalışılmaya başlanmalıdır.
Ön konsept, konsept, geliştirme ve üretim safhalarında verilen kararlar, Odak Sistemlerin kullanım safhasındaki performansı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Odak Sistemlerin istenilen performans seviyesinde görev yapabilmesi ön konsept, konsept ve geliştirme safhalarında destek unsurlarına ilişkin yapılacak detaylı analizlere, planlara ve alınacak tedbirlere bağlıdır. Bu sebeple, programların/projelerin başlangıcından itibaren ürün destek stratejileri ve ELD Planları üzerinde çalışılmaya başlanmalıdır.
== 2.3. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ MALİYETİ ==
== 2.3. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ MALİYETİ ==
Sistem ömür devri maliyeti; bir harekât ihtiyacının karşılanması kapsamında sistem çözümü kararının verilmesinden, ürünün envanterden çıkarılmasına kadar yürütülen faaliyetler sonucu ortaya çıkan maliyetlerin toplamıdır.
Sistem ömür devri maliyeti; bir harekât ihtiyacının karşılanması kapsamında sistem çözümü kararının verilmesinden, ürünün envanterden çıkarılmasına kadar yürütülen faaliyetler sonucu ortaya çıkan maliyetlerin toplamıdır.
Ömür devri maliyetinin ana faaliyetlere göre dağılımı Şekil 3’te gösterilmiştir.
Ömür devri maliyetinin ana faaliyetlere göre dağılımı Şekil 3’te gösterilmiştir.
[[Dosya:Şekil3.png|alt=Şekil 3 Sistem Ömür Devri Maliyet Dağılımı|sol|küçükresim|650x650pik|Şekil 3 Sistem Ömür Devri Maliyet Dağılımı]]
[[Dosya:Şekil3 Sistem Ömür Devri Maliyet.jpg|alt=Şekil 3 Sistem Ömür Devri Maliyet Dağılımı|sol|küçükresim|650x650pik|Şekil 3 Sistem Ömür Devri Maliyet Dağılımı]]
Kullanım ve destek safhalarındaki maliyetlerin sadece bu safhalarda alınacak tedbirler ve bu tedbirlere bağlı yürütülecek faaliyetler ile istenilen oranda düşürülmesi mümkün değildir. Şekil 4’te görüldüğü üzere; yapılan bilimsel çalışmalar, ömür devri maliyetinin % 90-95 oranında tedarik döneminde alınan kararlar ile belirlendiğini göstermektedir.
Kullanım ve destek safhalarındaki maliyetlerin sadece bu safhalarda alınacak tedbirler ve bu tedbirlere bağlı yürütülecek faaliyetler ile istenilen oranda düşürülmesi mümkün değildir. Şekil 4’te görüldüğü üzere; yapılan bilimsel çalışmalar, ömür devri maliyetinin % 90-95 oranında tedarik döneminde alınan kararlar ile belirlendiğini göstermektedir.
[[Dosya:Şekil 4 Sistem Ömür Devri Sürecinde Alınan Kararların Gerçekleşen Maliyet Üzerindeki Etkisi.jpg|alt=Şekil 4 Sistem Ömür Devri Sürecinde Alınan Kararların Gerçekleşen Maliyet Üzerindeki Etkisi|sol|küçükresim|650x650pik|Şekil 4 Sistem Ömür Devri Sürecinde Alınan Kararların Gerçekleşen Maliyet Üzerindeki Etkisi]]
[[Dosya:ŞEKİL4 Sistem Ömür Devri Sürecinde Alınan Kararların Gerçekleşen Maliyet Üzerindeki Etkisi.jpg|alt=Şekil 4 Sistem Ömür Devri Sürecinde Alınan Kararların Gerçekleşen Maliyet Üzerindeki Etkisi|sol|küçükresim|650x650pik|Şekil 4 Sistem Ömür Devri Sürecinde Alınan Kararların Gerçekleşen Maliyet Üzerindeki Etkisi]]
Ön konsept, konsept, geliştirme ve üretim safhalarında verilen kararlar, Odak Sistemlerin kullanım ve destek safhalarındaki maliyetlerini büyük ölçüde etkilemektedir. Sistem ömür devri maliyetlerinde önemli oranda tasarruf sağlanabilmesi bahse konu odak sistemlerin ön konsept, konsept ve geliştirme safhalarında yapılacak detaylı analizlere ve bu analizlerin sonucunda alınacak kararlara bağlıdır.
Ön konsept, konsept, geliştirme ve üretim safhalarında verilen kararlar, Odak Sistemlerin kullanım ve destek safhalarındaki maliyetlerini büyük ölçüde etkilemektedir. Sistem ömür devri maliyetlerinde önemli oranda tasarruf sağlanabilmesi bahse konu odak sistemlerin ön konsept, konsept ve geliştirme safhalarında yapılacak detaylı analizlere ve bu analizlerin sonucunda alınacak kararlara bağlıdır.
== 2.4. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ SAFHALARINA GENEL BAKIŞ ==
== 2.4. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ SAFHALARINA GENEL BAKIŞ ==
Sistem Ömür Devri Yönetimi Rehber Dokümanı kapsamında, safha ve aşamalarda gerçekleştirilecek faaliyetler ve hazırlanacak dokümanlar tanımlanmaya çalışılmış, bu faaliyetler için herhangi bir sorumluluk belirtilmemiştir. Tüm safha ve aşamalarda ilgili mevzuat ve düzenlemeler gereğince ana sorumlularla birlikte ilgili paydaşların yer alabileceği değerlendirilmiştir.
Sistem Ömür Devri Yönetimi Rehber Dokümanı kapsamında, safha ve aşamalarda gerçekleştirilecek faaliyetler ve hazırlanacak dokümanlar tanımlanmaya çalışılmış, bu faaliyetler için herhangi bir sorumluluk belirtilmemiştir. Tüm safha ve aşamalarda ilgili mevzuat ve düzenlemeler gereğince ana sorumlularla birlikte ilgili paydaşların yer alabileceği değerlendirilmiştir.
Kullanımdan kaldırılmasına karar verilmiş olan Odak Sistem, alt sistem, sistem elemanları ve/veya destek unsurlarının envanterden çıkarılması safhasıdır.
Kullanımdan kaldırılmasına karar verilmiş olan Odak Sistem, alt sistem, sistem elemanları ve/veya destek unsurlarının envanterden çıkarılması safhasıdır.
= 3. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ YÖNETİM YAKLAŞIMI =
= 3. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ YÖNETİM YAKLAŞIMI =
== 3.1. GENEL ==
== 3.1. GENEL ==
Aşağıdaki şekilde bir savunma ve güvenlik programının sistem ömür devri yönetimi safhaları şematik olarak gösterilmiştir. Bu şematik gösterimden yola çıkılarak programın sistem ömür devri yönetimindeki safhaları, aşamaları, karar noktaları, giriş ve çıkış kriterleri ile kilometre taşları açıklanacaktır. Bu safhaların her birinde yapılacak çalışmalarda, bilimsel teknik ve yöntemlerden faydalanılır. Örneğin; karar noktalarında karar ağaçları kullanılması verilecek kararlarda kolaylık sağlayacaktır.
Aşağıdaki şekilde bir savunma ve güvenlik programının sistem ömür devri yönetimi safhaları şematik olarak gösterilmiştir. Bu şematik gösterimden yola çıkılarak programın sistem ömür devri yönetimindeki safhaları, aşamaları, karar noktaları, giriş ve çıkış kriterleri ile kilometre taşları açıklanacaktır. Bu safhaların her birinde yapılacak çalışmalarda, bilimsel teknik ve yöntemlerden faydalanılır. Örneğin; karar noktalarında karar ağaçları kullanılması verilecek kararlarda kolaylık sağlayacaktır.
[[Dosya:Şekil5.png|alt=Şekil 5 Örnek Program Safhaları ve İlişkili Elemanlar|sol|küçükresim|650x650pik|Şekil 5 Örnek Program Safhaları ve İlişkili Elemanlar]]
[[Dosya:Şekil5.png|alt=Şekil 5 Örnek Program Safhaları ve İlişkili Elemanlar|sol|küçükresim|650x650pik|Şekil 5 Örnek Program Safhaları ve İlişkili Elemanlar]]
=== 3.1.1. SAFHALAR ===
=== 3.1.1. SAFHALAR ===
Bir tedarik programı/projesi; Ön Konsept, Konsept, Geliştirme, Üretim, Kullanım, Destek ve Envanterden Çıkarma olmak üzere yedi safhadan oluşmaktadır.
Bir tedarik programı/projesi; Ön Konsept, Konsept, Geliştirme, Üretim, Kullanım, Destek ve Envanterden Çıkarma olmak üzere yedi safhadan oluşmaktadır.
Program safhalarının başlangıç ve bitişi programın tümü ile birlikte değerlendirilmelidir.
Program safhalarının başlangıç ve bitişi programın tümü ile birlikte değerlendirilmelidir.
=== 3.1.2. GİRDİLER VE ÇIKTILAR ===
=== 3.1.2. GİRDİLER VE ÇIKTILAR ===
Şekil 5’te de görüldüğü üzere bir programın ilgili safhasının başlaması için her safhaya özel olarak tanımlanmış girdilerin tamamlanmış olması gerekmektedir.
Şekil 5’te de görüldüğü üzere bir programın ilgili safhasının başlaması için her safhaya özel olarak tanımlanmış girdilerin tamamlanmış olması gerekmektedir.
Bununla birlikte bir programın ilgili safhasında yapılan çalışmaların sonucunda ortaya çıkan bilgi paketleri dokümanlar ve/veya raporlar ilgili safhanın çıktısıdır. Safhanın tamamlanabilmesi için çıkış kriterlerinden bir tanesi de ilgili safhanın çıktılarının tamamlanmış olmasıdır. Özellikle bir sonraki safhada girdi olarak kullanılacak çıktılar her safhanın sonunda mutlaka çıktı olarak ortaya konulmalıdır.
Bununla birlikte bir programın ilgili safhasında yapılan çalışmaların sonucunda ortaya çıkan bilgi paketleri dokümanlar ve/veya raporlar ilgili safhanın çıktısıdır. Safhanın tamamlanabilmesi için çıkış kriterlerinden bir tanesi de ilgili safhanın çıktılarının tamamlanmış olmasıdır. Özellikle bir sonraki safhada girdi olarak kullanılacak çıktılar her safhanın sonunda mutlaka çıktı olarak ortaya konulmalıdır.
=== 3.1.3. FAALİYETLER ===
=== 3.1.3. FAALİYETLER ===
Safhaların içerisinde girdilerin çıktılara dönüştürülmesi için yapılan tüm çalışmalardır. Faaliyetler, safhaların detaylı olarak anlatıldığı bölümde aşamalar kırılımında ele alınacaktır.
Safhaların içerisinde girdilerin çıktılara dönüştürülmesi için yapılan tüm çalışmalardır. Faaliyetler, safhaların detaylı olarak anlatıldığı bölümde aşamalar kırılımında ele alınacaktır.
=== 3.1.4. AŞAMALAR ===
=== 3.1.4. AŞAMALAR ===
Safhalar içerisinde bulunan ve ilgili safhanın tamamlanabilmesi için gerekli çıktıların üretildiği yerlerdir. Aynı safha içinde yer alan aşamalarda yapılan çalışmalar ardışık bir sıra takip eder.
Safhalar içerisinde bulunan ve ilgili safhanın tamamlanabilmesi için gerekli çıktıların üretildiği yerlerdir. Aynı safha içinde yer alan aşamalarda yapılan çalışmalar ardışık bir sıra takip eder.
=== 3.1.5. KARAR NOKTALARI ===
=== 3.1.5. KARAR NOKTALARI ===
Karar noktaları; safhalar arasındaki geçişlerde, önceki safhada yapılmış çalışmaların yeterliliğinin ve sonraki safhada yapılacak çalışmalar için gerekli girdilerin değerlendirildiği, aynı zamanda öğrenilmiş derslerin kaydedildiği noktalardır.
Karar noktaları; safhalar arasındaki geçişlerde, önceki safhada yapılmış çalışmaların yeterliliğinin ve sonraki safhada yapılacak çalışmalar için gerekli girdilerin değerlendirildiği, aynı zamanda öğrenilmiş derslerin kaydedildiği noktalardır.
* Programın sonlandırılması kararı
* Programın sonlandırılması kararı
=== 3.1.6. GİRİŞ ve ÇIKIŞ KRİTERLERİ ===
=== 3.1.6. GİRİŞ ve ÇIKIŞ KRİTERLERİ ===
Giriş ve çıkış kriterleri; karar noktalarında alınacak kararları desteklemek amacıyla kullanılan ölçütlerdir.
Giriş ve çıkış kriterleri; karar noktalarında alınacak kararları desteklemek amacıyla kullanılan ölçütlerdir.
3. Herhangi bir safhanın yalnızca çıkış kriteri ilgili safhadan çıkış için karar noktasında alınacak kararlarda belirleyici olur. Bu durum genellikle ömür devri yönetiminin sonuna gelindiğinde ya da ilgili safhanın sonunda başka bir safhaya geçilmeyecek ise karşılaşılan bir durumdur.
3. Herhangi bir safhanın yalnızca çıkış kriteri ilgili safhadan çıkış için karar noktasında alınacak kararlarda belirleyici olur. Bu durum genellikle ömür devri yönetiminin sonuna gelindiğinde ya da ilgili safhanın sonunda başka bir safhaya geçilmeyecek ise karşılaşılan bir durumdur.
=== 3.1.7. KİLOMETRE TAŞLARI ===
=== 3.1.7. KİLOMETRE TAŞLARI ===
Karar noktalarından farklı olarak kilometre taşları, safhaların içerisindeki aşamalar arasında veya herhangi bir noktada süreci gözlemlemek amacıyla bulunurlar. İlgili safhalarda, kilometre taşları “M [Safha No]. [Sıra No]” şeklinde numaralandırılmıştır.
Karar noktalarından farklı olarak kilometre taşları, safhaların içerisindeki aşamalar arasında veya herhangi bir noktada süreci gözlemlemek amacıyla bulunurlar. İlgili safhalarda, kilometre taşları “M [Safha No]. [Sıra No]” şeklinde numaralandırılmıştır.
= 4. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ SAFHALARI =
= 4. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ SAFHALARI =
== 4.1. ÖN KONSEPT SAFHASI ==
== 4.1. ÖN KONSEPT SAFHASI ==
=== 4.1.1. AMAÇ ===
=== 4.1.1. AMAÇ ===
Ön Konsept Safhasının amacı;
Ön Konsept Safhasının amacı;
* Sistem çözümüne ihtiyaç olup olmadığı kararının verilmesi,
* Sistem çözümüne ihtiyaç olup olmadığı kararının verilmesi,
* Sistem çözümüne karar verilmesi halinde,
* Sistem çözümüne karar verilmesi halinde,
** Harekât ihtiyacını karşılayacak seçeneklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi,
** Uygun sistem çözümüne yönelik ihtiyaç tanımının ana hatları ile ortaya konulduğu Proje/İhtiyaç Tanımlama Dokümanı ve eklerinin hazırlanmasıdır.
=== 4.1.2. TANIM ===
=== 4.1.2. TANIM ===
Ön Konsept Safhası; harekât ve lojistik destek ihtiyaçlarının mevcut imkân ve kabiliyetlerle karşılanıp karşılanamayacağı hususunun belirlenmesi, karşılanamaması halinde maliyet, performans, süre ve risk gibi hususlar göz önünde bulundurularak olası sistem seçeneklerinin oluşturulması, değerlendirilmesi ve uygun sistem çözümüne yönelik ihtiyaç tanımının ana hatları ile ortaya konulması faaliyetlerini kapsayan safhadır. Bu safhada yürütülen faaliyetler ve alınan kararlar başlatılacak program/proje üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.
Ön Konsept Safhası; harekât ve lojistik destek ihtiyaçlarının mevcut imkân ve kabiliyetlerle karşılanıp karşılanamayacağı hususunun belirlenmesi, karşılanamaması halinde maliyet, performans, süre ve risk gibi hususlar göz önünde bulundurularak olası sistem seçeneklerinin oluşturulması, değerlendirilmesi ve uygun sistem çözümüne yönelik ihtiyaç tanımının ana hatları ile ortaya konulması faaliyetlerini kapsayan safhadır. Bu safhada yürütülen faaliyetler ve alınan kararlar başlatılacak program/proje üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.
=== 4.1.3. AŞAMALAR ===
=== 4.1.3. AŞAMALAR ===
Ön Konsept Safhası, iki aşamadan ve iki kilometre taşından oluşur. Her aşamanın girdileri, çıktıları, başarım kriterleri ve aşamalar süresince tüm paydaşlarca değerlendirilerek üretilen iş ürünleri vardır. Aşamalar boyunca yapılan gözden geçirmelerde, ilgili aşama sonunda üretilmesi gereken iş ürünleri ve risk tanımlamaları incelenerek riski yönetmek için alınması gereken eylemler karara bağlanır.
Ön Konsept Safhası, iki aşamadan ve iki kilometre taşından oluşur. Her aşamanın girdileri, çıktıları, başarım kriterleri ve aşamalar süresince tüm paydaşlarca değerlendirilerek üretilen iş ürünleri vardır. Aşamalar boyunca yapılan gözden geçirmelerde, ilgili aşama sonunda üretilmesi gereken iş ürünleri ve risk tanımlamaları incelenerek riski yönetmek için alınması gereken eylemler karara bağlanır.
* İhtiyaç Belirleme Aşaması
* İhtiyaç Belirleme Aşaması
** İlgili Kilometre Taşları: M1.1 - Sistem çözümüne ihtiyaç olup olmadığı kararı
* İhtiyaç Tanımlama Aşaması
* İhtiyaç Tanımlama Aşaması
** İlgili Kilometre Taşları: M1.2 - Proje başlatılmak üzere dokümanların tedarik makamına gönderilmesi kararı
=== 4.1.4. FAALİYETLER ===
=== 4.1.4. FAALİYETLER ===
'''Savunma ve Güvenlik İhtiyaçlarının Belirlenme Aşaması'''
'''Savunma ve Güvenlik İhtiyaçlarının Belirlenme Aşaması'''
* Gözden Geçirmeler: Hazırlanan dokümanların uygunluğu
* Gözden Geçirmeler: Hazırlanan dokümanların uygunluğu
=== 4.1.5. KİLOMETRE TAŞLARI ===
=== 4.1.5. KİLOMETRE TAŞLARI ===
Ön Konsept safhasındaki kilometre taşları:
Ön Konsept safhasındaki kilometre taşları:
* M1.2: Proje başlatmak üzere dokümanların tedarik makamına gönderilmesi kararı
* M1.2: Proje başlatmak üzere dokümanların tedarik makamına gönderilmesi kararı
=== 4.1.6. GİRİŞ KRİTERLERİ ===
=== 4.1.6. GİRİŞ KRİTERLERİ ===
* Yetenek kazanımı,
* Yetenek kazanımı,
* Harekât ve/veya lojistik ihtiyacın bulunması
* Harekât ve/veya lojistik ihtiyacın bulunması
=== 4.1.7. ÇIKIŞ KRİTERLERİ ===
=== 4.1.7. ÇIKIŞ KRİTERLERİ ===
* Proje/İhtiyaç Tanımlama Dokümanının oluşturulmuş olması
* Proje/İhtiyaç Tanımlama Dokümanının oluşturulmuş olması
=== 4.1.8. GİRDİLER ===
=== 4.1.8. GİRDİLER ===
* Harekât Verileri
* Harekât Verileri
* Mevcut İmkân ve Kabiliyetler
* Mevcut İmkân ve Kabiliyetler
=== 4.1.9. ÇIKTILAR ===
=== 4.1.9. ÇIKTILAR ===
* Proje/İhtiyaç Tanımlama Dokümanı
* Proje/İhtiyaç Tanımlama Dokümanı
* Operasyonel Konsept Dokümanı
* Operasyonel Konsept Dokümanı
[[Dosya:Şekil6.1.jpg|alt=Şekil 6 Ön Konsept Safhası|sol|küçükresim|1000x1000pik|Şekil 6 Ön Konsept Safhası]]
[[Dosya:TSSODYP01.06.jpg|alt=Şekil 6 Ön Konsept Safhası|sol|küçükresim|724x724pik|Şekil 6 Ön Konsept Safhası]]
== 4.2. KONSEPT SAFHASI ==
== 4.2. KONSEPT SAFHASI ==
=== 4.2.1. AMAÇ ===
=== 4.2.1. AMAÇ ===
Konsept safhasının amacı;
Konsept safhasının amacı;
* Tedarik sözleşmesinin imzalanmasıdır.
* Tedarik sözleşmesinin imzalanmasıdır.
=== 4.2.2. TANIM ===
=== 4.2.2. TANIM ===
Sistem çözümüne ilişkin detaylı çalışmalar kapsamında Yapılabilirlik Etüdü’nün hazırlandığı, sistem gereksinimlerinin tanımlandığı ve bu gereksinimlerin karşılanma esaslarının planlandığı safhadır. Bu safhada alınan kararlar; maliyet, performans (göreve hazır olma, görevi yerine getirme) ve desteklenebilirlik açısından sistem ömür devri üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.
Sistem çözümüne ilişkin detaylı çalışmalar kapsamında Yapılabilirlik Etüdü’nün hazırlandığı, sistem gereksinimlerinin tanımlandığı ve bu gereksinimlerin karşılanma esaslarının planlandığı safhadır. Bu safhada alınan kararlar; maliyet, performans (göreve hazır olma, görevi yerine getirme) ve desteklenebilirlik açısından sistem ömür devri üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.
=== 4.2.3. AŞAMALAR ===
=== 4.2.3. AŞAMALAR ===
* İnceleme ve TÇD Hazırlama Aşaması
* İnceleme ve TÇD Hazırlama Aşaması
** İlgili Kilometre Taşları: M2.1 - TÇD ve eklerinin yayınlanması kararı
* Teklif Değerlendirme ve Sözleşme Görüşmeleri Aşaması
* Teklif Değerlendirme ve Sözleşme Görüşmeleri Aşaması
** İlgili Kilometre Taşları: M2.2 - Sözleşme imzalanması
=== 4.2.4. FAALİYETLER ===
=== 4.2.4. FAALİYETLER ===
'''İnceleme ve TÇD Hazırlama Aşaması'''
'''İnceleme ve TÇD Hazırlama Aşaması'''
* Gözden Geçirmeler: Teklif Gözden Geçirmeleri
* Gözden Geçirmeler: Teklif Gözden Geçirmeleri
=== 4.2.5. KİLOMETRE TAŞLARI ===
=== 4.2.5. KİLOMETRE TAŞLARI ===
Konsept safhası kilometre taşları:
Konsept safhası kilometre taşları:
* M2.2: Sözleşme İmzalanması
* M2.2: Sözleşme İmzalanması
=== 4.2.6. GİRİŞ KRİTERLERİ ===
=== 4.2.6. GİRİŞ KRİTERLERİ ===
* Uygun sistem çözümüne yönelik ihtiyaç tanımının ana hatları ile ortaya konulmuş olması
* Uygun sistem çözümüne yönelik ihtiyaç tanımının ana hatları ile ortaya konulmuş olması
=== 4.2.7. ÇIKIŞ KRİTERLERİ ===
=== 4.2.7. ÇIKIŞ KRİTERLERİ ===
* Sözleşmenin imzalanması
* Sözleşmenin imzalanması
=== 4.2.8. GİRDİLER ===
=== 4.2.8. GİRDİLER ===
* Proje/İhtiyaç Tanımlama Dokümanı,
* Proje/İhtiyaç Tanımlama Dokümanı,
* Operasyonel Konsept Dokümanı.
* Operasyonel Konsept Dokümanı.
=== 4.2.9. ÇIKTILAR ===
=== 4.2.9. ÇIKTILAR ===
* Sözleşme ve Ekleri
* Sözleşme ve Ekleri
[[Dosya:Şekil7.1.jpg|alt=Şekil 7 Konsept Safhası|sol|küçükresim|1000x1000pik|Şekil 7 Konsept Safhası]]
[[Dosya:ŞEKİL7Konsept Safhası.jpg|alt=Şekil 7 Konsept Safhası|sol|küçükresim|733x733pik|Şekil 7 Konsept Safhası]]
== 4.3. GELİŞTİRME SAFHASI ==
=== 4.3.1. AMAÇ ===
Geliştirme safhasının amacı, gereksinimleri karşılayacak bir Odak Sistemi tasarlamak ve üretime hazır hale getirmektir. Bu süreç sonunda tasarlanan Odak Sistemin üretilebilir, test edilebilir, değerlendirilebilir, işletilebilir, desteklenebilir ve kullanımdan kaldırılabilir nitelikte olması gerekmektedir. Odak sistem çalışmalarına paralel olarak ELD elemanlarına ilişkin detay çalışmalara bu safhada başlanır.
=== 4.3.2. TANIM ===
=== 4.3.2. TANIM ===
Geliştirme Safhası, Konsept Safhasının temel çıktısı olan program/proje sözleşmesinin imzalanması ile başlar. Bu safhada sözleşme (ekleri dahil) ve Operasyonel Konsept Dokümanı esas alınarak faaliyetler yürütülür. Yükleniciler, teklif çalışmaları kapsamında hazırlamış oldukları dokümanları sözleşme ve Operasyonel Konsept Dokümanı ile uyumlu olmak veya uyumlu hale getirmek şartıyla bu safhada kullanabilirler. Bağlayıcı olan sözleşmedir. Geliştirme safhası Odak Sisteme ilişkin dokümantasyonun ve kayıtların oluşturulması ile tamamlanır. Bu safha süresince Odak Sistemin konfigürasyonu kademeli olarak gelişir ve üretim safhası için hazır hale gelir.
Geliştirme Safhası, Konsept Safhasının temel çıktısı olan program/proje sözleşmesinin imzalanması ile başlar. Bu safhada sözleşme (ekleri dahil) ve Operasyonel Konsept Dokümanı esas alınarak faaliyetler yürütülür. Yükleniciler, teklif çalışmaları kapsamında hazırlamış oldukları dokümanları sözleşme ve Operasyonel Konsept Dokümanı ile uyumlu olmak veya uyumlu hale getirmek şartıyla bu safhada kullanabilirler. Bağlayıcı olan sözleşmedir. Geliştirme safhası Odak Sisteme ilişkin dokümantasyonun ve kayıtların oluşturulması ile tamamlanır. Bu safha süresince Odak Sistemin konfigürasyonu kademeli olarak gelişir ve üretim safhası için hazır hale gelir.
Geliştirme Safhası toplam 6 aşamadan ve bu aşamalar içinde gerçekleştirilen toplam 10 adet kilometre taşından oluşur. Her aşamanın kendi girdileri, çıktıları, başarım kriterleri ve aşamalar süresince üretilen iş ürünleri mevcuttur. Aşamalar boyunca yapılan gözden geçirmelerde, ilgili aşama sonunda üretilmesi gereken iş ürünleri ve risk tanımlamaları gözden geçirilerek riski yönetmek için yürütülmesi gereken faaliyetler karara bağlanır.
Geliştirme Safhası toplam 6 aşamadan ve bu aşamalar içinde gerçekleştirilen toplam 10 adet kilometre taşından oluşur. Her aşamanın kendi girdileri, çıktıları, başarım kriterleri ve aşamalar süresince üretilen iş ürünleri mevcuttur. Aşamalar boyunca yapılan gözden geçirmelerde, ilgili aşama sonunda üretilmesi gereken iş ürünleri ve risk tanımlamaları gözden geçirilerek riski yönetmek için yürütülmesi gereken faaliyetler karara bağlanır.
=== 4.3.3. AŞAMALAR ===
=== 4.3.3. AŞAMALAR ===
* Kavramsal Tasarım Aşaması
* Kavramsal Tasarım Aşaması
** İlgili Kilometre Taşları: -
* Sistem Gereksinim Tanımlama Aşaması
* Sistem Gereksinim Tanımlama Aşaması
** İlgili Kilometre Taşları: M3.1
* Ön Tasarım Aşaması
* Ön Tasarım Aşaması
** İlgili Kilometre Taşları: M3.2, M3.3
* Detay Tasarım Aşaması
* Detay Tasarım Aşaması
** İlgili Kilometre Taşları: M3.4
* Entegrasyon ve Doğrulama Aşaması
* Entegrasyon ve Doğrulama Aşaması
** İlgili Kilometre Taşları: M3.5, M3.6, M3.7
* Ürün Kalifikasyon Aşaması
* Ürün Kalifikasyon Aşaması
** İlgili Kilometre Taşları: M3.8, M3.9, M3.10
=== 4.3.4. FAALİYETLER ===
=== 4.3.4. FAALİYETLER ===
'''Kavramsal Tasarım Aşamasında;''' Sözleşmede yer alan gereksinimlere göre sistem çözümüne yönelik çalışmalar yapılır. Başlangıç tasarım çözümü çizimler, modeller, prototipler vb. yollar ile belirlenir. Kavramsal tasarım çalışmaları yüklenici adayı tarafından sözleşmeden önce gerçekleştirilmiş ise sonuçlar teklif dokümanları ile sunulabilir. Ancak, sözleşme imzasından sonra kavramsal tasarımın sözleşme hükümlerine uygun hale getirilmesi gerekir. Kavramsal tasarıma ilişkin sonuçlar Kavramsal Tasarım Raporu ile sunulur.
'''Kavramsal Tasarım Aşamasında;''' Sözleşmede yer alan gereksinimlere göre sistem çözümüne yönelik çalışmalar yapılır. Başlangıç tasarım çözümü çizimler, modeller, prototipler vb. yollar ile belirlenir. Kavramsal tasarım çalışmaları yüklenici adayı tarafından sözleşmeden önce gerçekleştirilmiş ise sonuçlar teklif dokümanları ile sunulabilir. Ancak, sözleşme imzasından sonra kavramsal tasarımın sözleşme hükümlerine uygun hale getirilmesi gerekir. Kavramsal tasarıma ilişkin sonuçlar Kavramsal Tasarım Raporu ile sunulur.
* Denetimler: Fiziksel Konfigürasyon Denetimi
* Denetimler: Fiziksel Konfigürasyon Denetimi
=== 4.3.5. KİLOMETRE TAŞLARI ===
=== 4.3.5. KİLOMETRE TAŞLARI ===
Geliştirme Aşamasındaki kilometre taşları yapılacak gözden geçirme toplantıları ve konfigürasyon denetimlerinden oluşmaktadır:
Geliştirme Aşamasındaki kilometre taşları yapılacak gözden geçirme toplantıları ve konfigürasyon denetimlerinden oluşmaktadır:
* M3.10: Üretim Hazırlıkları Gözden Geçirme Toplantısı
* M3.10: Üretim Hazırlıkları Gözden Geçirme Toplantısı
=== 4.3.6. GİRİŞ KRİTERLERİ ===
=== 4.3.6. GİRİŞ KRİTERLERİ ===
Konsept safhasının çıktılarının oluşturulmuş olması
Konsept safhasının çıktılarının oluşturulmuş olması
=== 4.3.7. ÇIKIŞ KRİTERLERİ ===
=== 4.3.7. ÇIKIŞ KRİTERLERİ ===
Odak Sistem ile ilgili dokümantasyonun ve Teknik Veri Paketinin oluşturulmuş olması
Odak Sistem ile ilgili dokümantasyonun ve Teknik Veri Paketinin oluşturulmuş olması
=== 4.3.8. GİRDİLER ===
=== 4.3.8. GİRDİLER ===
* Sözleşme ve Ekleri
* Sözleşme ve Ekleri
* Demodelik Yönetimi Planı
* Demodelik Yönetimi Planı
=== 4.3.9. ÇIKTILAR ===
=== 4.3.9. ÇIKTILAR ===
* Sözleşme ve Ekleri
* Sözleşme ve Ekleri
* Güncellenmiş Demodelik Yönetimi Planı
* Güncellenmiş Demodelik Yönetimi Planı
* Güncellenmiş Ömür Devri Maliyet Tahmini
* Güncellenmiş Ömür Devri Maliyet Tahmini
[[Dosya:Şekil8.jpg|alt=Şekil 8 Geliştirme Safhası|sol|küçükresim|950x950pik|Şekil 8 Geliştirme Safhası]]
[[Dosya:Şekil8 Geliştirme Safhası.jpg|alt=Şekil 8 Geliştirme Safhası|sol|küçükresim|990x990pik|Şekil 8 Geliştirme Safhası]]
== 4.4. ÜRETİM SAFHASI ==
== 4.4. ÜRETİM SAFHASI ==
=== 4.4.1. AMAÇ ===
=== 4.4.1. AMAÇ ===
Üretim safhasının amacı, Odak Sistemi üretmek ve gereksinimlerin karşılandığını doğrulamaktır. Üretim safhasında, Odak Sisteminin üretimi ile birlikte ELD Elemanları başta olmak üzere destek ihtiyaçlarına yönelik üretim/kazanım faaliyetleri de yürütülür.
Üretim safhasının amacı, Odak Sistemi üretmek ve gereksinimlerin karşılandığını doğrulamaktır. Üretim safhasında, Odak Sisteminin üretimi ile birlikte ELD Elemanları başta olmak üzere destek ihtiyaçlarına yönelik üretim/kazanım faaliyetleri de yürütülür.
=== 4.4.2. TANIM ===
=== 4.4.2. TANIM ===
Üretim safhası, girdilerin incelenmesi ve analizi ile başlar. Bu analiz sonucunda çıktılar ve safhanın uygulama adımları belirlenir. Detaylı üretim planı ve kalite yönetim planı üretilir ve uygulanır.
Üretim safhası, girdilerin incelenmesi ve analizi ile başlar. Bu analiz sonucunda çıktılar ve safhanın uygulama adımları belirlenir. Detaylı üretim planı ve kalite yönetim planı üretilir ve uygulanır.
Üretim safhasının sonunda Odak Sistem ile birlikte diğer ELD elemanları birleştirilerek kabiliyetin ürün ile sağlanması hedeflenir. Üretim safhasının sonunda sürdürülebilir kullanım ve destek dönemi için gereken tüm ELD elemanları planlanmış ve Odak Sistemin envanterden çıkarılması ile ilgili konsept geliştirilmiş olur.
Üretim safhasının sonunda Odak Sistem ile birlikte diğer ELD elemanları birleştirilerek kabiliyetin ürün ile sağlanması hedeflenir. Üretim safhasının sonunda sürdürülebilir kullanım ve destek dönemi için gereken tüm ELD elemanları planlanmış ve Odak Sistemin envanterden çıkarılması ile ilgili konsept geliştirilmiş olur.
=== 4.4.3. AŞAMALAR ===
=== 4.4.3. AŞAMALAR ===
Üretim safhasının aşamaları;
Üretim safhasının aşamaları;
* İlk Üretim
* İlk Üretim
** İlgili Kilometre Taşları: M4.1, M4.2
* Seri Üretim
* Seri Üretim
** İlgili Kilometre Taşları: M4.3
olarak belirlenmiştir.
olarak belirlenmiştir.
=== 4.4.4. FAALİYETLER ===
=== 4.4.4. FAALİYETLER ===
'''İlk Üretim Aşamasında;''' ürün ile ilgili olan malzemelerin üretilmesi, üretimin kontrolü ve gözlenmesi (Teknik, kalite ve performans özelliklerinin) ve kabul ve kalifikasyonların gerçekleştirilmesi faaliyetleri yürütülür.
'''İlk Üretim Aşamasında;''' ürün ile ilgili olan malzemelerin üretilmesi, üretimin kontrolü ve gözlenmesi (Teknik, kalite ve performans özelliklerinin) ve kabul ve kalifikasyonların gerçekleştirilmesi faaliyetleri yürütülür.
* Gözden Geçirmeler: Kabul Test Prosedürleri Gözden Geçirme
* Gözden Geçirmeler: Kabul Test Prosedürleri Gözden Geçirme
=== 4.4.5. KİLOMETRE TAŞLARI ===
=== 4.4.5. KİLOMETRE TAŞLARI ===
Üretim safhasındaki kilometre taşları aşağıda belirtilmiştir:
Üretim safhasındaki kilometre taşları aşağıda belirtilmiştir:
* M4.3: Odak Sistemin ihtiyaç makamı ve tedarik makamı tarafından kabulü
* M4.3: Odak Sistemin ihtiyaç makamı ve tedarik makamı tarafından kabulü
=== 4.4.6. GİRİŞ KRİTERLERİ ===
=== 4.4.6. GİRİŞ KRİTERLERİ ===
Üretim safhasındaki giriş kriterleri aşağıda belirtilmiştir:
Üretim safhasındaki giriş kriterleri aşağıda belirtilmiştir:
* Üretim safhası içindeki aşamalarda gerçekleştirilecek faaliyetler için gerekli kaynakların varlığı
* Üretim safhası içindeki aşamalarda gerçekleştirilecek faaliyetler için gerekli kaynakların varlığı
=== 4.4.7. ÇIKIŞ KRİTERLERİ ===
=== 4.4.7. ÇIKIŞ KRİTERLERİ ===
Üretim safhasındaki çıkış kriterleri aşağıda belirtilmiştir:
Üretim safhasındaki çıkış kriterleri aşağıda belirtilmiştir:
* Programın durdurulması, devamı, bir önceki safhaya geri dönüş gibi kararların verilmesi
* Programın durdurulması, devamı, bir önceki safhaya geri dönüş gibi kararların verilmesi
=== 4.4.8. GİRDİLER ===
=== 4.4.8. GİRDİLER ===
Üretim safhasındaki safha girdileri aşağıda belirtilmiştir:
Üretim safhasındaki safha girdileri aşağıda belirtilmiştir:
* Prototip / Odak Sistem
* Prototip / Odak Sistem
=== 4.4.9. ÇIKTILAR ===
=== 4.4.9. ÇIKTILAR ===
Üretim safhasındaki safha çıktıları aşağıda belirtilmiştir:
Üretim safhasındaki safha çıktıları aşağıda belirtilmiştir:
* Güncellenmiş Demodelik Yönetimi Planı
* Güncellenmiş Demodelik Yönetimi Planı
* Güncellenmiş Ömür Devri Maliyet Tahmini
* Güncellenmiş Ömür Devri Maliyet Tahmini
[[Dosya:TSSODYP01.09.jpg|alt=Şekil 9 Üretim Safhası|sol|küçükresim|950x950pik|Şekil 9 Üretim Safhası]]
== 4.5. KULLANIM SAFHASI ==
=== 4.6.8. GİRDİLER ===
=== 4.5.1. AMAÇ ===
Kullanım safhası, ürünün envanterde bulunduğu ve/veya harekat alanlarında fiilen kullanıldığı safhadır.
Kullanım safhası, sınırlı yetenekle üretilmiş ürünlerin kullanımı ile başlayabilir. İlave yetenekler tamamlanıp, sisteme eklenir ve hedeflenen tüm yetenek kullanıcıya sağlanır.
=== 4.5.2. TANIM ===
Kullanım safhası, Odak Sistemin operasyonel çerçevede kullanıma hazır hale gelmesi (aktifleştirilmesi) ile birlikte başlar ve bundan itibaren sorumluluk tamamen kullanıcıya geçer. Odak Sistem, hizmet dışı kaldığı anda bu safha sonlanır. Odak Sistemin etkin hale getirilmesi ve kullanılmaya başlamasıyla birlikte, performansı izlenmeli ve uygunsuzluklar, eksiklikler, arızalar uygun şekilde kayıt altına alınmalı, tanımlanmalı, çözülmeli ve sonrasında da tüm sonuçlar kayıt altına alınmalıdır. Kullanım safhası süresince, Odak Sistem ve verilen hizmetler geliştirilebilir, bu da farklı konfigürasyonların ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu tarz konfigürasyon değişikliklerinin Konfigürasyon Yönetim Planı uygulamaları doğrultusunda dokümante edilmesi gereklidir. İlgili organizasyonun, operasyonel altyapıya tesis, ekipman, eğitimli personel ve el kitapları dahil (tüm bunların üretim safhasında geliştirilmiş veya edinilmiş olması gerekir) sahip olduğu varsayılmaktadır.
=== 4.5.3. AŞAMALAR ===
* Odak Sistemin Kullanımı Aşaması
** İlgili Kilometre Taşları: M5.1, M5.2
=== 4.5.4. FAALİYETLER ===
Kullanım safhasının faaliyetleri Destek safhası ile yakından ilişkilidir ve çoğu zaman bu faaliyetler iç içe geçmiş durumdadır.
Kullanım Safhası, Odak Sistemin Kullanımı Aşaması boyunca aşağıdaki faaliyetlerin yerine getirilmesi gereklidir;
* Etkinleştirilmiş ürün ve hizmetler sağlanması,
* Eğitilmiş ve kalifiye operatörler atanması,
* Sistemin tanımlı operasyonel çevresinde etkin hale getirilmesi,
* Sistemin operasyonel planlara, iş güvenliğine, çevre koruma yönetmeliklerine ve uluslararası insan hakları hukukuna uygun olarak kullanıldığından emin olacak şekilde operasyonun izlenmesi,
* Servis performansının güvenilirlik, bakım yapılabilirlik ve kullanıma hazır olma değerlerini kapsayacak şekilde kabul edilebilir parametreler dâhilinde olduğunu doğrulamak amacıyla veri toplayarak, sistem operasyonun izlenmesi,
* Sağlanan hizmetlerle ilgili bir uygunsuzluk olması durumunda, hata tanımlama faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi,
* Uygulanabilir olan durumlar için düzeltici faaliyetlerin belirlenmesi,
* Gerekli olması durumunda, işletim prosedürlerinin güncellenmesi,
* Kullanıcı geri bildirimlerinin alınması,
* Uygulanabilir olması durumunda, düzeltici tasarım değişikliklerinin talep edilmesi,
* Ömür durum tespiti ve uzatımı yaklaşımının belirlenmesi,
* Mühendislik değişikliklerinin gözden geçirilmesi ve uygulamaya alınması,
* Kazanılmış dersleri kaçırmamak için, faaliyet sonrası gözden geçirmelerin gerçekleştirilmesi.
Kullanım safhasında:
* Hazırlanan Dokümanlar: Kullanım dönemi verileri ile hazırlanan/güncellenen dokümanlar.
* Gözden Geçirmeler: Kullanım dönemi verilerine yönelik çeşitli gözden geçirmeler.
== 4.7. ENVANTERDEN ÇIKARMA SAFHASI ==
=== 4.5.5. KİLOMETRE TAŞLARI ===
* M5.1: Kullanım Gözden Geçirme (In-Service Review)
* M5.2: Planlı Büyük Bakımlar (Planned major maintenance events)
=== 4.5.6. GİRİŞ KRİTERLERİ ===
* Ulusal güvenlik düzenlemelerinin korunması,
* Kalifikasyon sonuçları ve muayene kabul raporları
* Çevreye etki edebilecek hataların minimuma indirilmesi,
* Safha faaliyetlerini gerçekleştirmek için tedarik desteği, insan gücü ve personel, destek ve test ekipmanı, eğitim ve eğitim desteği, teknik bilgi ve veri paketi, tesisler ve alt yapı, bilgisayar kaynakları vb. kaynakların hazır bulunması
=== 4.7.2. TANIM ===
=== 4.5.7. ÇIKIŞ KRİTERLERİ ===
* Envanterden çıkarma planının hazırlanmış ve onaylanmış olması
* Envanterden çıkarma planının hem donanım hem de yazılımlar için tüm prosedürleri içermesi
* Gerekli safha çıktılarının sağlanması
* Programı sonlandırma kriteri
=== 4.5.8. GİRDİLER ===
Envanterden çıkarma safhası aktiviteleri kapsamında ürün demontajı gibi bazı görevler, Bakım Görev Analizi (Maintenance Task Analysis) çalışmaları kapsamında değerlendirilebilir. Belirli bir formatı olmamasına rağmen, plan aşağıdakileri içerebilir:
* Sözleşme ve Ekleri
* Kullanıma hazır odak sistemin üretilmiş ve envantere alınmış olması
* Sürecin tanımlanması
* Kullanıcı tarafında, malzeme dışında kalan, ilke, organizasyon, eğitim, materyal, liderlik ve eğitim ve eğitim desteği, tesisler ve birlikte çalışabilirlik gibi tüm gerekliliklerin (DELTMATO: Doktrin, Eğitim, Liderlik, Teşkilat, Malzeme, Altyapı, Tesisler, Ortak çalışabilirlik) tamamlanmış olması
* Organizasyonel sorumluluklar
* Destek safhası için bakım, insan gücü ve personel, alt yapı, ambalajlama, taşıma, depolama, nakliye ve bilgisayar kaynakları gibi hususları kapsayan tüm plan ve hükümlerin sağlanmış olması
* Güvenlik hususları
* Uluslararası insan hakları hukuku ile ilgili olarak planlanmış çözümlerin, çevresel emniyet ve sağlık risk değerlendirmelerinin ve sistem emniyet programlarının uygunluğunun kanıtlanmış olması
* Tehlikeli madde idaresi ve sivilleştirme gereksinimleri
* Envanterden çıkarma safhası için belirlenmiş konseptin gerekli olması durumunda güncellenmesi
* Envanterden çıkarma takvimi
* Kullanım için sınırlama ve özel koşulların yerine getirilmesinde eksikliklerin bildirilmesi ve gerekiyorsa, kullanım safhasının sürdürülmesi için resmi onayların alınması
* Envanterden çıkarma maliyeti ve finansman
* Ürün Destek Stratejisi ve Modeli (Yerlileştirme/Millîleştirme dahil)
* Tedarik Zinciri Yönetimi
* Destek Stratejileri Metrikleri, İyileştirme Metrikleri, Envanter Bilgileri
* Destek ve Test Ekipmanları
* Kalite Yönetim Planı
* Konfigürasyon Yönetim Planı
* ELD Planı
* Demodelik Yönetim Planı
* Ömür Devri Maliyet Tahmini
* Kazanılmış Dersler
Envanterden çıkarma safhası kapsamında planlamalara dâhil edilebilecek bir takım faktörler söz konusudur. Faaliyetin niteliğine göre uyarlama mümkündür. Aşağıdakiler örnek olarak listelenebilir:
=== 4.5.9. ÇIKTILAR ===
* Sağlanan Yetenek
* Odak Sistemin Envanterden Çıkarılması Kararı
* Envanterden Çıkarma Onayı
* Kullanım ve Bakım Verileri Dokümanı
* Güncellenmiş Ömür Devri Maliyet Tahmini
* Kazanılmış Dersler
[[Dosya:TSSODYP01.10.jpg|alt=Şekil 10 Kullanım Safhası|sol|küçükresim|721x721pik|Şekil 10 Kullanım Safhası]]
== 4.6. DESTEK SAFHASI ==
=== 4.6.1. AMAÇ ===
Sistemin ömür devri boyunca kendisinden beklenen yetenekleri ve hizmetleri yerine getirmesi ve kullanım sürdürülebilirliğini sağlaması maksadıyla planlanan lojistik destek hizmetlerinin yürütülmesidir.
=== 4.6.2. TANIM ===
Destek Safhası; Odak Sistemin işlevine ve kullanımına yönelik lojistik destek kapsamında yer alan bakım ve diğer destek gereklerinin planlanması çalışmaları ile başlar. Bu safha, Odak Sistem kullanıcısının yürüteceği destek hizmetine yönelik tüm faaliyetlerin kapsamının tanımlanmasını içerir. Ürüne özgü destek stratejisinin ve planların oluşturulması ve uygulanması bu safhadaki temel faaliyettir. Odak Sistemlerin muharebe ve/veya operasyon etkinliğinin sağlanması açısından Odak Sisteme ilişkin teknik gereksinimler kadar lojistik desteğe ilişkin gereksinimlerin de karşılanması zorunluluğu vardır. Sistem ömür devrinin erken safhalarından itibaren ELD çalışmalarına başlanılması ve geliştirme safhasında sistem mühendisliği ile ELD ve LDA çalışmalarının birlikte yürütülmesi esastır. Destek unsuru ve hizmetin tanımlanması, sınıflandırılması, performansının izlenmesi, aksaklıkların, eksikliklerin ve hataların raporlanmasının yanı sıra, bu aksaklık ve eksikliklerin düzeltilmesine yönelik çözüm önerilerinin sunulması da destek safhası kapsamında yürütülür. Öngörülen/karşılaşılan darboğazların çözümleri; bakım yapısında gözden geçirme sonucu yapılan değişiklikler, büyük/küçük sistem hizmet değişikliği veya Odak Sistem ve/veya destek unsurlarının envanterden çıkarılması şeklinde olabilir. Bu safhadaki geri bildirimler ve yeniden değerlendirme faaliyetleri kritik öneme sahiptir. Bu safha destek faaliyetlerinin tamamlanması ve Odak Sistemin envanterden çıkarılması ile son bulur.
=== 4.6.3. AŞAMALAR ===
* Desteğin Planlanması Aşaması
** İlgili Kilometre Taşları: M6.1
* Desteğin Uygulanması Aşaması
** İlgili Kilometre Taşları: M6.2, M6.3
=== 4.6.4. FAALİYETLER ===
Sistem Ömür Devri Yönetimi içindeki safhalarla karşılaştırıldığında kullanım ve destek safhaları diğer safhalara göre daha uzun bir süreyi kapsamaktadır. Bu uzun süre boyunca Odak Sistemle ilgili tüm parametreler değişmekte, kısıtlar farklılaşmakta, söz konusu iki safhada yer alan tüm fiziki ve fiziki olmayan ögeler arasındaki ilişkilerin şekli, büyüklüğü, yönü, yoğunluğu da buna uygun olarak değişim göstermektedir. Bu nedenle Kullanım Safhası ile Destek Safhasının, bir birleri üzerindeki etkileri göz ardı edilmeden ayrı ayrı değerlendirilmesinin planlama, uygulama ve program/proje yönetimi açısından önemli faydaları bulunmaktadır. Teknolojideki hızlı değişim ve idame maliyetlerindeki artış dikkate alındığında Destek Safhasının çok zamanlı, çok katmanlı ve dinamik tarzda tasarlanması önem kazanmaktadır.
Destek Safhası süresince;
* Destek stratejisinin/planının (periyodik bakım, arıza tespiti, onarım, test işlemleri vb.) planlanması ve uygulanması,
* Odak Sistemin geliştirme, üretim ve kullanım safhalarında yapılan lojistik destek analizlerine göre hazırlanan ELD Planı kapsamında uygulamaların gerçekleştirilmesi,
* Sistem yeterliliğinin değerlendirilmesi için kullanım ve hata verilerinin izlenmesi,
* Düzeltici, önleyici ve duruma bağlı bakım faaliyetlerinin geliştirilmesi ve yapılandırılmış yeterliliğin onaylanması, (Tedarik makamı, üretici, kullanıcı, teknik otorite ve destek unsurları arasındaki ilişki ve etkileşiminin en yüksek seviyede olmasını sağlamak bakımından)
* Geçmiş problemlerin ve bunlara yönelik olarak yürütülen düzeltici eylemler ve eğilimlerinin raporlarının hazırlanması,
* Demodelik yönetiminin sağlanması,
* Alınan derslerin oluşturulması amacıyla “Eylem Sonrası Gözden Geçirme” faaliyetleri yürütülmesi,
* Savunma sistemleri tedarik edildiğinde son kullanıcı ihtiyaçlarının karşılanması ve bu sistemleri faal tutacak desteğin sağlanması esastır. Odak sistemlerin kullanım ve destek safhasında, zamanla operasyonel çevrelerdeki ihtiyaçlar değişmekte, lojistik destekte zorluk, kesinti ve yüksek maliyet artışları yaşanmakta (demodelik), yaşlanan sistem kabiliyetlerinde düşüş olabilmekte, aynı zamanda teknolojik gelişmelere uyum ve yeni kabiliyet ekleme ihtiyaçları ortaya çıkmaktadır. Savunma platform ve sistemlerinin öngörülen ömür devri boyunca kabiliyet muhafazasının sağlanması ve/veya arttırılması kapsamında bu sistemler için çözüm olarak yarı ömür (devri) modernizasyonunun / ömür ortası kabiliyet yükseltmesinin yapılması planlanır ve bu maksatla modernizasyon/modifikasyon projeleri geliştirilir.
=== 4.6.5. KİLOMETRE TAŞLARI ===
* M6.1: Sahada İlk kullanım
* M6.2: Hizmet Durumu Gözden Geçirme
* M6.3: Modifikasyon/İyileştirme, Ömür Uzatım Faaliyetleri
=== 4.6.6. GİRİŞ KRİTERLERİ ===
* Uyarlama kararı verilir ve bu karar “Karar Yönetim Süreci” disiplini içinde ele alınır. Bu kapsamda kararı tetikleyen sebepler, etkileri, sonuçları, riskleri, getiri-götürü analizleri, paydaşların karar ile olan ilişkisi, kararın karakterizasyonu ve tüm olası alternatif çözümlerin incelenmesi ile en faydalı kararın verildiğinin kanıtlanması gerekir.
* Sistem destek ihtiyacı
* Destek safhası esnasında kullanılacak destek sistemlerinin, sistem elemanlarının ve hizmetlerin bir araya getirilmesi
=== 4.6.7. ÇIKIŞ KRİTERLERİ ===
* Envanterden çıkarma planının hazırlanmış ve onaylanmış olması
* Safhanın beklenen çıktılarının ilgili seviyelere dağıtımı
* Proje/Program sonlandırma kriterleri/stratejileri
== 6.1. UYARLAMA ÖRNEĞİ ==
=== 4.6.8. GİRDİLER ===
'''Destek Planlama Aşaması:'''
* Kullanıcının elinde hazır alımla tedarik edilen daha eski nesil bir sistem bulunmaktadır.
* Sistem Kullanım ve Destek Gerekleri
* İlk kez geliştirilen, karmaşık sayılabilecek bir kara aracı söz konusudur.
* Mevcut İmkan ve Kabiliyetler
* Ürün Destek Stratejisi ve Modeli (Yerlileştirme/Millîleştirme dahil)
* Ömür Devri Maliyet Tahmini
* Sözleşme ve Ekleri
* ELD Planı
* Kalite Yönetim Planı
* Konfigürasyon Yönetim Planı
* Demodelik Yönetim Planı
* Alınan Dersler
'''Destek Uygulama Aşaması:'''
* Sözleşme ve Ekleri
* Ürün Destek Stratejisi ve Modeli (Yerlileştirme/Millîleştirme dahil)
* Sürdürülebilir Kullanım ve Destek Dönemi için Gerekli Tüm ELD Elemanları
* Ömür Devri Maliyet Tahmini
* ELD Planı
* Kalite Yönetim Planı
* Konfigürasyon Yönetim Planı
* Demodelik Yönetim Planı
* Alınan Dersler
=== 4.6.9. ÇIKTILAR ===
|Ön Konsept Safhası
|Harekât ve lojistik ihtiyaçların belirlenmesi ve tanımlanmasını içerdiği için uyarlanamaz.
* Güncellenmiş Kullanım ve Bakım Verileri
|Uyarlanamaz
* Odak Sistemin Güvenilirlik, Hazır Bulunuşluk Oranı, Desteklenebilirlik Durumu
* Muharebe ve/veya Operasyon Performansı
* Güncellenmiş Sistem Bakım Gerekleri
* Kullanıcı Hata Raporları
* Güncellenmiş Ömür Devri Maliyet Tahmini ve Gerçekleşen Maliyet
* İdame Stratejisinde Düzeltici Faaliyetler
* Odak Sistem Envanterden Çıkarma Kararı
* Deaktivasyon Onayı
* Alınan Dersler
[[Dosya:Şekil 11 Destek Safhası.jpg|alt=Şekil 11 Destek Safhası|sol|küçükresim|722x722pik|Şekil 11 Destek Safhası]]
== 4.7. ENVANTERDEN ÇIKARMA SAFHASI ==
=== 4.7.1. AMAÇ ===
Envanterden çıkarma, sahip olunan Odak Sistemin yeniden kullanım, transfer, hibe, satış, imha veya diğer seçeneklerle değerlendirilmesi sürecidir.
Envanterden çıkarma safhasının amacı; planlanan kullanım ömrü sonunda veya kullanım ömrü dolmadan envanterden çıkarma kararının verilebildiği durumlarda ilgili sistemin operasyonel ve destek hizmetlerinin sonlandırılması ve sistem için mümkün olan seçeneklerin değerlendirilerek sürecin işletilmesidir. Bu kapsamda standart yapıda envanterden çıkarma rehber dokümanlarını işletebilmek faydalı bir uygulamadır. Süreç sonucunda temel çıktılar:
* Ulusal güvenlik düzenlemelerinin korunması,
* Çevreye etki edebilecek hataların minimuma indirilmesi,
* Kısa veya uzun vadede çevreyi ve insan sağlığını olumsuz etkileyecek zehirli maddelerin etkilerinin yok edilmesi,
* Planlanan envanterden çıkarma opsiyonlarıyla ilgili olabilecek açık ihtiyaçların karşılanabilmesi,
* Optimum parasal dönüşün sağlanması,
* Sistemin yok edilmesi ya da değerlendirilmeksizin kullanımının terk edilmesi seçimlerinin minimize edilmesi,
* Özellikle savunma sanayii ürünlerinde silahların yayılması ya da kötü amaçlı gruplar tarafından ele geçirilmelerinin engellenmesi olacaktır.
=== 4.7.2. TANIM ===
Envanterden çıkarma safhası resmi olarak Odak Sistemin kullanımdan kaldırılması kararı ile başlasa da sistem ömür devrinin erken safhalarında gerekli planlamalar yapılmalıdır. Geliştirme programlarında envanterden çıkarma gereksinimleri; tasarıma dâhil edilmeli, envanterden çıkarma kararları ve yürütülecek faaliyetler, etkilenen paydaşlar açısından dikkatlice değerlendirilmeli ve en fazla faydayı sağlayacak opsiyonlar uygulamaya alınmalıdır. Envanterden çıkarma kararlarının alınmasında şüphesiz en önemli kriter, sistemden beklenen tanımlı fonksiyonların/operasyonel etkinliğin maliyet etkin bir şekilde tam anlamıyla yerine getirilip getirilemediğinin sorgulanmasıdır. Bu aşamada gelişen teknoloji dolayısıyla ortaya çıkabilecek yeni kabiliyet ihtiyaçları da etkili bir diğer faktör olarak belirtilebilir.
Sistem envanterden çıkarma gereksinimleri; sürecin özellikle çevresel ve ekonomik boyutta önemli etkileri olabileceği için bir plan dâhilinde projenin erken safhalarından itibaren yönetilmesi gereken bir konudur. Faydalı ömür sonuna gelmeden geliştirilmesi gereken envanterden çıkarma planı, seçeneklerin tanımlanması ve gereklerin belirlenmesi ile yasal ve düzenleyici gereklere uyumu sağlayacaktır. Bu planın safha başlangıcından önce tamamlanmış olması gerekmektedir.
Erken dönemlerde planlama ile ürün kullanımı süresince de ortaya çıkabilecek atıkların yönetimi sağlanabilecektir. Bu kapsamda, geliştirme safhasında zararlı maddelerin ürün verisi ve konfigürasyon yönetimi olarak ürün kırılımında yer alması sürecin önemli bir iş adımı olarak örnek verilebilir. Yine kimyasal malzemelerin uluslararası düzenlemelere göre kodlandırılması ayrı bir geliştirme safhası aktivitesi olarak aktarılabilir.
Envanterden çıkarma safhası aktiviteleri kapsamında ürün demontajı gibi bazı görevler, Bakım Görev Analizi (Maintenance Task Analysis) çalışmaları kapsamında değerlendirilebilir. Belirli bir formatı olmamasına rağmen, plan aşağıdakileri içerebilir:
* Sürecin tanımlanması
* Organizasyonel sorumluluklar
* Güvenlik hususları
* Tehlikeli madde idaresi ve sivilleştirme gereksinimleri
* Envanterden çıkarma takvimi
* Envanterden çıkarma maliyeti ve finansman
Envanterden çıkarma safhası kapsamında planlamalara dâhil edilebilecek bir takım faktörler söz konusudur. Faaliyetin niteliğine göre uyarlama mümkündür. Aşağıdakiler örnek olarak listelenebilir:
* Optimum geri dönüşü sağlayacak satış metotlarının değerlendirilmesi
* Sivilleştirme programlarının değerlendirilmesi
* Ticari düzenleme ve yasalara uyum gösterilmesi
* Alt yüklenici kullanımı söz konusu olacaksa buna uygun gereksinimlerin belirlenmesi ve bunların etkin yönetimi
* Uygun yerleşim planı ve çeşitli güvenlik önemlerine sahip envanterden çıkarma tesisleri
* Müşteriler için fazla/artık ürünler konusunda yeniden kullanım, bağış ve pazar desteği seçeneklerinin değerlendirilmesi
* Tehlike unsuru içeren bileşenler için yetki durumlarına göre envanterden çıkarma talimatlarının belirtilmesi
* Çevresel korumanın sağlanabilmesi için uygun ulaştırma/taşıma elemanları
* Farklı düzenlemelere göre hareket etmeyi gerektirebilecek sistem bileşenlerinin ayrıştırılması ve tehlikeli maddeler için uygun depolama koşullarının oluşturulması
* Hazır ürünler için envanterden çıkarma gereksinimlerinin, tedarikleri ile birlikte değerlendirilmesi
* Radyoaktif atık, nükleer silahlar ve kimyasal yayılma ile ilgili malzemeler ve kriptolojik bilgi içeren güvenlik birimlerinin ayrıca değerlendirilmesi
=== 4.7.3. AŞAMALAR ===
Envanterden çıkarma safhası iki aşamadan oluşur:
* İlişkinin Kesilmesi Usulleri Aşaması; Odak sistem ve destek unsurlarının hizmet sürelerinin sonlandırıldığı, erken safhalarda planlanan faaliyetlerin detaylandırıldığı ve maksimum faydayı sağlayacak stratejilerin geliştirildiği aşamadır.
** İlgili kilometre taşları: M7.1
* İlişkinin Kesilmesi Aşaması; bir önceki aşamada geliştirilen stratejilerin onaylanması ile başlar. Faydalı ömür sonunda savunma ve güvenlik sisteminin sivilleştirilmesi ve envanterden çıkarılması ile ilişkili maliyetlerin değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu aşamada, sistem kaynak havuzuna tekrar eklenebilecek değerli malzemelerin ve parçaların maliyet etkin bir şekilde envanterden çıkarılması değerlendirilir. Sistemi oluşturan bütün elemanların ekonomik geri dönüşüm seçenekleri değerlendirilmeden envanterden çıkarılmasının önüne geçilir.
İlişkinin kesilmesi aşaması; envanterden çıkarma safhasına yönelik faaliyetlerin sonlandırıldığı aşama olacaktır. Bu aşamada, farklı sistem bileşenleri için farklı envanterden çıkarma seçenekleri söz konusu olabilecektir. Sistem ömür devri maliyeti hesaplamaları için maliyet ve elde edilen gelir kayıtları değerlendirilir. Diğer projelere yönelik süreçlerin iyileştirilmesi için kazanılmış dersler mutlaka kayıt altına alınmalı ve etkin kullanıma sunulması açısından uygun şekilde muhafaza edilmeleri sağlanmalıdır.
** İlgili kilometre taşları: M7.2
=== 4.7.4. FAALİYETLER ===
Envanterden çıkarma safhasında yürütülebilecek faaliyetler aşağıdaki şekilde listelenebilir:
'''İlişkinin Kesilmesi Usulleri Aşamasında;'''
* Tehlike analizi ve risk değerlendirmesi yapılması (özellikle kullanım ömrü dolmadan envanterden çıkarma kararı verildiğinde güvenlik ve gizlilik anlamında gerekli önlemlerin değerlendirilmesi)
* Odak Sistem sayısı, envanterden çıkarma takvimi, işlem sırası vb. bilgileri içeren envanterden çıkarma stratejisinin tanımlanması
* Envanterden çıkarma sırasında kullanılacak yardımcı bileşenlerin ve hizmetlerin tedariği
* Operasyondan kaldırmaya hazırlamak için Odak Sistem deaktivasyonu
* Sistem personelinin programdan çekilmesi
* Envanterden çıkarma bölgelerine gönderilecek birimlerin gerekli bilgilerinin sağlandığı dokümantasyon ile gönderilmesi
* Envanterden çıkarma programlarının yürütülmesinden sorumlu olacak birimler ile askeri makamların koordinasyonunun sağlanması
* Değerli malzemelerin geri dönüşüm programlarının izlenmesi ve gerekli desteğin sağlanması
* Ayrıştırılan sistem elemanları için yeterli alanların düzenlenmesi, mevcut durumlarının korunması ve temasın azaltılması
* Kirlilik ve karışmanın engellenmesi, düzgün kimliklendirme işlemlerinin yürütülmesi ve depolama alanlarında bilgilendirici yazı, levha ve çizgilerin kullanılması
** Hazırlanan Dokümanlar: Envanterden Çıkarma Stratejisi
** Gözden Geçirmeler: …
'''İlişkinin Kesilmesi Aşamasında;'''
|Hazırlanacaktır.
* Yeniden kullanım, geri dönüşüm, yenileme (reconditioning), yenileştirme (overhaul), arşivleme, yok etme, bağışlama, iade (return) veya satış vb. işlemler için Odak Sistemin envanterden çıkarılmasını kolaylaştırmak anlamında Odak Sistemin yönetilebilir elemanlara demonte edilmesi
* Gerekli güvenlik önlemlerinin sağlanması
* Eğer Odak Sistem depolanacaksa, koruma tesisleri, depolama lokasyonları, gözlem kriterleri ve depolama periyotlarının tanımlanması
* Atık yönetimini kolaylaştırmak ve atık miktarını azaltmak için gerekli hallerde Odak Sistemin yok edilmesi
* Tehlikeli maddelerin uygun depolama ve taşıma işlemlerinin yürütülmesi
* Hurda geri dönüşüm programlarına destek sağlanması, hurda ayıklama ve kimliklendirme işlemlerinin yapılması
* Çeşitli opsiyonlarda tekrar kullanımı mümkün olacak birimler için kalite kontrol süreçlerinin işletilmesi
* Düzenli aralıklarla stok durumunun izlenmesi ve kayıtların güncellenmesi
* Konfigürasyon anlamında gerekli kayıtların tutulması
* Herhangi bir kaydın/bilginin envanterden çıkarılmasında paydaş onaylarının alınması
* Envanterden çıkarma faaliyetleri sonrası sağlık, emniyet, güvenlik ve çevresel anlamda zararlı faktörlerin olmadığının temin edilmesi
* Envanterden çıkarma raporlarının hazırlanması
* Uzun dönemli sağlık, emniyet, güvenlik ve çevre tehlikeleri durumlarında denetim ve gözden geçirmelere izin vermek adına program ömrü boyunca toplanan bilginin arşivlenmesi
|Risk Değerlendirme Planı
** Hazırlanan Dokümanlar: Envanterden Çıkarma Safhası Gerçekleşme Raporu
|Risk Değerlendirme Planı hazırlanacaktır.
** Gözden Geçirmeler: -
=== 4.7.5. KİLOMETRE TAŞLARI ===
* M7.1: Envanterden çıkarma stratejisi
* M7.2: Envanterden çıkarma safhası gerçekleşme raporu
=== 4.7.6. GİRİŞ KRİTERLERİ ===
* Envanterden çıkarma kararı ve konsepti
* Envanterden çıkarma planının hazırlanması
* Envanterden çıkarma stratejisinin geliştirilmesi
=== 4.7.7. ÇIKIŞ KRİTERLERİ ===
* Envanterden çıkarma safhası gerçekleşme raporu
=== 4.7.8. GİRDİLER ===
* Envanterden Çıkarma Kararı Alınan Sistem/Ürün
* İlgili Malzemelere Yönelik Emniyet Veri Dosyaları
* Envanterden Çıkarma Planı
* Envanterden Çıkarma Stratejisi
* Kullanım ve Bakım Verileri
* Ömür Devri Maliyet Tahmini ve Gerçekleşen Maliyet
=== 4.7.9. ÇIKTILAR ===
* Envanterden Çıkarma Safhası Gerçekleşme Raporu
* Olası Mali Fayda
* Toplam Ömür Devri Maliyeti Raporu
* Sonraki Programlar için Geri Besleme
* Gerçekleşen Ömür Devri Maliyeti
[[Dosya:Şekil12 Envanterden Çıkarma Safhası.jpg|alt=Şekil 12 Envanterden Çıkarma Safhası|sol|küçükresim|990x990pik|Şekil 12 Envanterden Çıkarma Safhası]]
= 5. UYARLAMA =
Sistem Ömür Devri Yönetimi Rehber Dokümanı; ömür devri faaliyetleri ve bu faaliyetler sırasında oluşturulacak iş ürünlerinin, NATO AAP-20, NATO AAP-48 ve ISO/IEEE 15288 standartları temel alınarak oluşturulan genel bir modeli tanımlamaktadır. Bu model Odak Sistemin yapısına göre olduğu gibi kullanılabileceği gibi, bazı durumlarda birtakım süreç ve iş ürünlerinde değişikliklerin yapılması gerekebilir. Genel anlamda, yapılacak bu değişiklikler Odak Sistemin durumuna göre, sistem mühendisliği süreçlerinin daha yoğun ya da seyrek şekilde ele alınması şeklinde gerçekleşir.
Uyarlama faaliyeti, risk ve süreç yoğunluğu arasında denge kurulmasını gerektirir. Şekil‑13’te görüldüğü gibi sistem mühendisliği faaliyetlerinin yoğunluğu arttıkça, ürün doğruluğu ile ilgili sorun yaşama riski azalmaktadır. Ancak bu ilişki doğrusal değildir ve artan efora karşılık edinilen kazanımın optimizasyon bölgesi dışında çok düşük seviyede olduğu görülmektedir. Bu durum grafiğin iki uç bölgesinde de projenin takvimsel ve maliyet risklerinin artmasına neden olmaktadır. Uyarlama faaliyetini yapacak olan uzman personelin iki durum arasındaki dengeyi oluşturması gerekmektedir.
[[Dosya:Şekil13 Risk Ve Süreç Denge Grafiği.jpg|alt=Şekil 13 Risk ve Süreç Denge Grafiği – McConnel, INCOSE SE Handbook|sol|küçükresim|800x800pik|Şekil 13 Risk ve Süreç Denge Grafiği – McConnel, INCOSE SE Handbook]]
|-
|33
|3.2.2
|Sistem Gereksinimleri Gözden Geçirme Toplantısı
|İlgili paydaşların katılımıyla Sistem Gereksinim Gözden Geçirme Toplantıları düzenli olarak icra edilecektir.
|Uyarlanamaz
|
|-
|34
|3.3
|Ön Tasarım Aşaması
|Sistem mimarisi oluşturulması ve alt sistem gereksinim tanımlama faaliyetleri yürütüldüğü için uyarlanamaz.
'''Uyarlamanın Zamanlaması:'''
Sistem ömür devri içinde Konsept safhasının inceleme aşamasında ilk uyarlama faaliyetinin gerçekleştirilmesi ve sözleşmeye yansıtılması amaçlanmaktadır. Ancak uyarlama, ömür devri boyunca dinamik olarak tüm aşamalar içinde değişen risk ve koşullara göre her zaman ele alınması gereken bir faaliyettir. Projenin sözleşmeye bağlanması ile birlikte uyarlama faaliyetlerinin ne şekilde ele alınacağı hususunun proje içinde hazırlanacak olan yönetsel planlarda (Sistem Mühendisliği Yönetim Planı, Proje Yönetim Planı, Kalite Yönetim Planı vs.) tanımlanması ve yönetilmesi gerekmektedir.
'''Uyarlama Faaliyetleri:'''
* Uyarlama faaliyetini tetikleyen durumlar/gerekçeler her aşama için tanımlanır ve açıklanarak kayıt altına alınır. ''Bu durumlar aşağıda örnek olarak listelenmiş olup, farklı projeler kapsamında bunların dışında uyarlama gerekçeleri de oluşturulabilir''
** Proje riskleri, büyüklüğü, karmaşıklık seviyesi, paydaşlarının sayısı ve takvimi
** Teknoloji hazırlık seviyeleri
** Kullanım döneminin başlangıç zamanı ve toplam süresi
** Güvenlik, emniyet, kullanılabilirlik ve bulunabilirlik özellikleri ile ilgili koşullar
** Operasyonel koşullar ve kullanıcının acil ihtiyaçları
** Yeni gelişen teknolojiler
** Projeye tahsis edilmiş kaynaklar ve bütçe
** Servis sağlayıcı sistemlerin bulunabilirliği
** Ömür devri içindeki paydaşların program içindeki rol ve sorumlulukları
** Uymakla yükümlü olunan mevzuat (anayasa ve kanunlar, uluslararası antlaşmalar, kanun hükmünde kararnameler, tüzük ve yönetmelikler, yönergeler vb.)
** Müşteri tarafından talep edilen veya uymakla sorumlu olunan diğer standartlar
* Uyarlama alanları belirlenir.
Değişiklik yapılacak süreç adımları, iş ürünleri, gözden geçirme faaliyetleri vb. belirlenir ve uyarlama şekli tanımlanır.
* Uyarlama sonuçlarının etkileri tanımlanır ve bunlardan etkilenen tüm paydaşlardan görüş alınır.
* Uyarlama kararı verilir ve bu karar “Karar Yönetim Süreci” disiplini içinde ele alınır. Bu kapsamda kararı tetikleyen sebepler, etkileri, sonuçları, riskleri, getiri-götürü analizleri, paydaşların karar ile olan ilişkisi, kararın karakterizasyonu ve tüm olası alternatif çözümlerin incelenmesi ile en faydalı kararın verildiğinin kanıtlanması gerekir.
* Karar sonrası uyarlanmış süreç ve iş ürünleri tanımlanır.
* Yapılan tüm çalışmalar kayıt altına alınır. Bu kayıt bir rapor formatında oluşturulur.
* Uyarlama süreci ile ilgisi olan tüm paydaşlardan onay alınır.
= 6. EKLER =
== 6.1. UYARLAMA ÖRNEĞİ ==
Bu doküman kapsamında tanımlanan safha, aşama, girdi, çıktı, faaliyet vb. Sistem Ömür Devri Yönetimi elemanları, Uyarlama bölümünde anlatıldığı üzere çeşitli nedenlerle farklılaşabilecektir. Hazır Alım Projesi, Geliştirme Projesi, Üretim Projesi vb. proje türleri Sistem Ömür Devri Yönetimini şekillendirecek en önemli faktörlerden olacaktır. Zira bir geliştirme projesi için Sistem Ömür Devri Yönetiminin tüm safhaları işletilebilecekken, tasarımı ve doğrulaması daha önce farklı bir proje ile tamamlanmış yeni bir üretim projesi için geliştirme safhasına yönelik birçok faaliyet uyarlanabilecektir. Örnek bir geliştirme projesi için uyarlama bilgileri aşağıda verilmiştir:
* Kullanıcının elinde hazır alımla tedarik edilen daha eski nesil bir sistem bulunmaktadır.
* İlk kez geliştirilen, karmaşık sayılabilecek bir kara aracı söz konusudur.
'''Tablo 4 Uyarlama'''
{| class="wikitable"
|'''Sıra No'''
|'''Görev No'''
|'''Safha / Aşama / Faaliyet / Karar noktası'''
|'''Açıklama'''
|'''Uyarlama Bilgisi'''
|'''Referans Doküman'''
|-
|1
|1
|Ön Konsept Safhası
|Harekât ve lojistik ihtiyaçların belirlenmesi ve tanımlanmasını içerdiği için uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|35
|2
|3.3.1
|1.1
|Sistem Tasarım Tanımlama Dokümanı
|İhtiyaç Belirleme Aşaması
|Elektriksel ve mekanik arayüzler, nereden-nereye bilgileri, mesajlaşma arayüzleri ve şemaları vb. bilgileri içerecek Sistem Tasarım Tanımlama Dokümanı hazırlanacaktır.
|Sistem çözümüne ihtiyaç olup olmadığı kararı gerektiği için uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|36
|3
|3.3.2
|1.1.1
|Sistem Arayüz Kontrol Dokümanı
|Proje Kararı
|Sistem Tasarım Tanımlama Dokümanı Ek’i olarak verilecektir.
|Bir sonraki aşamaya geçiş veya proje sonlandırma kriteri olduğu için uyarlanamaz.
|Uyarlanmıştır
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|37
|4
|3.3.3
|1.2
|Test ve Değerlendirme Ana Planı
|İhtiyaç Tanımlama Aşaması
|Test edilecek yapılara ilişkin test gereksinimleri ve test planlarını içeren Test ve Değerlendirme Ana Planı hazırlanacaktır.
|İhtiyacı karşılamaya yönelik sistem seçenekleri değerlendirildiğinden uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|38
|5
|3.3.4
|1.2.1
|Alt Sistemler İçin Gereksinim Tanımlama Dokümanları
|Proje / İhtiyaç Tanımlama Dokümanı
|Sistem Tasarım Tanımlama Dokümanı Ek’i olarak verilecektir.
|Sistem çözümü işaret etmeden temel gereksinimleri içerecek bir doküman hazırlanacaktır.
|Uyarlanmıştır
|Uyarlanamaz
|
|X Projesi Proje Tanımlama Dokümanı Rev1
|-
|-
|39
|6
|3.3.5
|1.2.2
|Güncellenmiş ELD Planı ve Alt Planlar
|Ön Yapılabilirlik Raporu
|Detay bileşenlerin detay tasarım aşamasında belli olması sebebiyle Envanterden Çıkarma Planı detay tasarım aşamasında hazırlanacaktır. ELD Planı ve diğer alt planlar ihtiyaçlar doğrultusunda güncellenecektir.
|Ön yapılabilirlik raporu hazırlanacaktır.
|Uyarlanmıştır
|Uyarlanamaz
|
|Ön Yapılabilirlik Raporu Rev1
|-
|7
|1.2.3
|Proje Planı (ELD Elemanları dahil)
|Proje/İhtiyaç Tanımlama Dokümanı ve ön yapılabilirlik raporu haricinde ihtiyaç tanımlaması için gereken dokümanlar belirlenecek ve hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|Proje Planı (ELD Elemanları dahil) Rev1
|-
|-
|40
|8
|3.3.6
|1.2.4
|Ön Tasarım Gözden Geçirme Toplantısı
|Tedarik Makamına Gönderilmesi Kararı
|İlgili paydaşların katılımıyla Ön Tasarım Gözden Geçirme Toplantısı düzenlenecektir.
|Karar olduğu için uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|41
|9
|3.4
|2
|Detay Tasarım Aşaması
|Konsept Safhası
|Sistem ve alt sistem detay analiz ve tasarım faaliyetleri yürütüleceğinden uyarlanamaz.
|İhtiyacın karşılanmasına yönelik sistem çözümünün yapılabilirliğinin değerlendirilmesini kapsadığı için uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|42
|10
|3.4.1
|2.1
|Teknik Veri Paketi
|İnceleme Aşaması
|Proje kapsamında gerekli katı modeller, teknik resimler, şartnameler, BoM, yazılım dokümantasyon vb. üretilecektir.
|Sistem çözümüne ilişkin ihtiyaçların detaylandırılarak gereksinimlere dönüştürülmesini içerdiği için uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|-
|11
|2.1.1
|Yapılabilirlik Raporu
|Sistem gereksinimlerinin eksiksiz tespit edilebilmesi ve uzun vadeli ürün destek stratejilerinin oluşturulabilmesi için tüm paydaşların katılımı ile oluşturulmuş Yapılabilirlik Raporu hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|43
|12
|3.4.2
|2.1.2
|Sistem ve Alt Sistem Doğrulama Planları
|Detaylı Proje Planı (ELD Elemanları dahil)
|Test ve Değerlendirme Ana Planı içerisinde verilecektir.
|Detaylı Proje Planı hazırlanacaktır.
|Uyarlanmıştır
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|44
|13
|3.4.3
|2.1.3
|LDA Çıktıları
|Kullanım Konsepti ve Görev Profilleri
|Örnek 1:
|Destek stratejisinin belirlenebilmesi için değişik operasyon modlarını da içerecek şekilde araçların/görev ekipmanlarının dağılımı ve kullanım görev profili oluşturulacaktır.
|Uyarlanamaz
|Örnek 1:Kısmen Uyarlanmıştır
|
|
|-
|-
|45
|14
|3.4.4
|2.1.4
|Güvenilirlik ve Emniyet Çıktıları
|TÇD ve Ekleri
|TÇD uyarlanamaz.
|
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|47
|15
|3.4.6
|2.2
|Kritik Tasarım Gözden Geçirme Toplantısı
|Projelendirme Aşaması
|İlgili paydaşların katılımıyla Kritik Tasarım Gözden Geçirme Toplantısı düzenlenecektir.
|Proje maliyet, performans, süre ve risk analizleri gerçekleştirildiği için uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|48
|16
|3.5
|2.2.1
|Entegrasyon ve Doğrulama Aşaması
|Operasyonel Konsept Dokümanı
|Sistem ve alt sistem test ve değerlendirme faaliyetleri yürütüleceğinden uyarlanamaz.
|Kullanıcının gizli harekat bilgilerini açıklamayacağı fakat tasarım ve lojistik destek tasarımı için gerekli olan bilgileri sağlayacak şekilde (beraber görev yapacağı araçlar, kullanım konsepti, birlik isimleri belirtmeden birliklere dağılımı, farklı kullanım modları, depolama alanları, vb. ) Operasyonel Konsept Dokümanı hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|49
|17
|3.5.1
|2.2.2
|Doğrulama Test Prosedürleri
|Sözleşme ve Ekleri
|Sistem gereksinimleri ile uyumlu olarak yürütülecek testler sırasında kullanılacak kaynaklar, ihtiyaç duyulan test düzenekleri ve destek unsurları ile detaylı test adımlarını/metodolojisini içerecek Doğrulama Test Prosedürleri hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|50
|18
|3.5.2
|2.2.3
|Doğrulama Sonuç Raporları
|Ürün Destek Strateji ve Modeli (Yerlileştirme/Millîleştirme dahil)
|Test faaliyetleriyle elde edilen sonuçları ve karşılaşılan hataları/uygunsuzlukları içerecek Doğrulama Sonuç Raporları hazırlanacaktır.
|Ürün Destek Strateji ve Modeli (Yerlileştirme/Millîleştirme dahil) hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|51
|19
|3.5.3
|2.2.4
|Test Hazırlıkları Gözden Geçirme Toplantısı
|Ömür Devri Maliyet Tahmini
|Doğrulama Test Prosedürleri ilgili paydaşlar ile hazırlanarak Test Hazırlıkları Gözden Geçirme Toplantısı gerçekleştirilecektir.
|Hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|52
|20
|3.5.4
|2.2.5
|Tasarım Doğrulama Gözden Geçirme Toplantısı
|Kullanım Konsepti ve Görev Profili
|İlgili paydaşların katılımıyla test sonuçları (Tasarım Doğrulama Gözden Geçirme Toplantısı) gözden geçirilecektir.
|İnceleme aşamasında hazırlanan Görev profili Operasyonel Konsept Dokümanı ile beraber incelenerek güncellemesi yapılacaktır.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|53
|21
|3.5.5
|2.2.6
|İşlevsel Konfigürasyon Denetimi
|Risk Değerlendirme Planı
|İşlevsel Konfigürasyon Denetimi gerçekleştirilecektir.
|Risk Değerlendirme Planı hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|54
|22
|3.6
|2.2.7
|Ürün Kalifikasyon Aşaması
|Proje Uygulama Takvimi (PUT)
|Odak Sistemin üretilebilir, test edilebilir, değerlendirilebilir, işletilebilir, desteklenebilir ve kullanımdan kaldırılabilir nitelikte olması sağlanacağından uyarlanamaz.
|PUT hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|55
|23
|3.6.1
|2.2.8
|Kalifikasyon Test Prosedürleri
|Proje Yönetim Planı
|Sistem gereksinimlerinin karşılandığını gösterebilmek adına gerekli kaynakları içerecek şekilde Kalifikasyon Test Prosedürleri hazırlanacaktır.
|Proje Yönetim Planı hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|56
|24
|3.6.2
|2.2.9
|Kalifikasyon Sonuç Raporları
|ELD Planı
|Kalifikasyon faaliyetleri ile elde edilen sonuçlar, uygunsuzluklar ve düzeltici faaliyetler Kalifikasyon Sonuç Raporlarında kaydedilecektir.
|ELD Planı hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|57
|25
|3.6.3
|2.2.10
|Kalifikasyon Gözden Geçirme Toplantısı
|Kalite Yönetim Planı
|Kalifikasyon Test Prosedürleri ilgili paydaşlar ile hazırlanarak Kalifikasyon Gözden Geçirme Toplantısı gerçekleştirilecektir.
|Kalite Yönetim Planı hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|58
|26
|3.6.4
|2.2.11
|Üretim Hazırlıkları Gözden Geçirme Toplantısı
|Konfigürasyon Yönetim Planı
|Üretim Hazırlıkları Gözden Geçirme Toplantısı gerçekleştirilecektir.
|Konfigürasyon Yönetim Planı hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|59
|27
|3.6.5
|2.2.12
|Fonksiyonel Konfigürasyon Denetimi
|Demodelik Yönetimi Planı
|Fonksiyonel Konfigürasyon Denetimi gerçekleştirilecektir.
|Ürün destek stratejisi ve ELD planı kapsamında Geliştirme safhasında hazırlanmasına karar verilmiştir.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanmıştır
|
|
|-
|-
|60
|28
|4
|3
|Üretim Safhası
|Geliştirme Safhası
|Odak Sistemin ve destek unsurlarının üretilmesi ve test edilmesi faaliyetleri gerçekleştirileceği için uyarlanamaz.
|Hedeflere uygun olarak Odak Sistem ve destek unsurlarının tasarım ve geliştirme faaliyetleri yürütüleceği için uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|61
|29
|4.1
|3.1
|İlk Üretim Aşaması
|Kavramsal Tasarım Aşaması
|Uyarlanamaz. Üretim faaliyetleri kontrol edilip kabul ve kalifikasyonlar gerçekleştirilecektir.
|Sistem çözümüne yönelik ilk geliştirme çalışmalarını içerdiğinden uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|62
|30
|4.1.1
|3.1.1
|Üretim Hattı Kalifikasyon Test Prosedürleri
|Kavramsal Tasarım Raporu / Teklif Dokümanları
|Üretim hattı kalifikasyonu sağlanacağından uyarlanamaz.
|Sözleşme imzası öncesi ilk değerlendirmeler teklif dokümanları ile iletildiği için Kavramsal Tasarım Raporu hazırlanmayacaktır.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanmıştır
|
|
|-
|-
|63
|31
|4.1.2
|3.2
|Üretim Hattı Kalifikasyon Sonuç Raporları
|Sistem Gereksinim Tanımlama Aşaması
|Üretim hattı uygunsuzlukları ile ilgili hataların minimuma indirilmesi hedeflendiğinden uyarlanamaz.
|Gereksinimlerin yönetimi gerçekleştirildiği için uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|64
|32
|4.1.3
|3.2.1
|Üretim Planının Gözden Geçirilmesi
|Sistem Gereksinim Tanımlama Dokümanı
|Değişken koşullar dolayısıyla üretim planının güncel tutulması gerektiğinden uyarlanamaz.
|Projedeki Odak Sistem, alt sistem ve konfigürasyon birimlerinin gereksinimlerini yönetmek ve bu gereksinimlerle proje planları ve iş ürünleri arasındaki tutarsızlıkları engellemek amacıyla Sistem Gereksinim Tanımlama Dokümanı hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|65
|33
|4.2
|3.2.2
|Sistem Gereksinimleri Gözden Geçirme Toplantısı
|İlgili paydaşların katılımıyla Sistem Gereksinim Gözden Geçirme Toplantıları düzenli olarak icra edilecektir.
|Uyarlanmıştır
|Odak Sistem etkin hale getirilip kullanıma alınacağı için uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|67
|34
|5.1
|3.3
|Odak Sistemin Kullanımı Aşaması
|Ön Tasarım Aşaması
|Odak Sistem tanımlı operasyon çevresinde gerekli destek unsurları ile etkin hale getirileceğinden uyarlanamaz.
|Sistem mimarisi oluşturulması ve alt sistem gereksinim tanımlama faaliyetleri yürütüldüğü için uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|68
|35
|6
|3.3.1
|Destek Safhası
|Sistem Tasarım Tanımlama Dokümanı
|Sistemin ömür devri boyunca kendisinden beklenen kabiliyetleri yerine getirmesi, kullanım sürdürülebilirliğini sağlaması hedeflendiğinden uyarlanamaz.
|Elektriksel ve mekanik arayüzler, nereden-nereye bilgileri, mesajlaşma arayüzleri ve şemaları vb. bilgileri içerecek Sistem Tasarım Tanımlama Dokümanı hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|69
|36
|6.1
|3.3.2
|Destek Planlama ve Uygulama Aşamaları
|Sistem Arayüz Kontrol Dokümanı
|Uyarlanamaz.
|Sistem Tasarım Tanımlama Dokümanı Ek’i olarak verilecektir.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanmıştır
|
|
|-
|-
|70
|37
|7
|3.3.3
|Envanterden Çıkarma Safhası
|Test ve Değerlendirme Ana Planı
|Sahip olunan Odak Sistemin ve destek unsurlarının kullanım süresi sonunda envanterden çıkarma seçenekleri ile değerlendirilmesi finansal etki, yasal yükümlülükler, çevresel faktörler vb. konularda fayda sağlayacağından uyarlanamaz.
|Test edilecek yapılara ilişkin test gereksinimleri ve test planlarını içeren Test ve Değerlendirme Ana Planı hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|71
|38
|7.1
|3.3.4
|İlişkinin Kesilmesi Usulleri Aşaması
|Alt Sistemler İçin Gereksinim Tanımlama Dokümanları
|Odak Sistem ve destek unsurlarının hizmet sürelerinin sonlandırıldığı ve erken safhalarda planlanan faaliyetlerin detaylandırıldığı aşama olduğundan uyarlanamaz.
|Sistem Tasarım Tanımlama Dokümanı Ek’i olarak verilecektir.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanmıştır
|
|-
|39
|3.3.5
|Güncellenmiş ELD Planı ve Alt Planlar
|Detay bileşenlerin detay tasarım aşamasında belli olması sebebiyle Envanterden Çıkarma Planı detay tasarım aşamasında hazırlanacaktır. ELD Planı ve diğer alt planlar ihtiyaçlar doğrultusunda güncellenecektir.
|Uyarlanmıştır
|
|
|-
|-
|72
|40
|7.1.1
|3.3.6
|Envanterden Çıkarma Stratejisi
|Ön Tasarım Gözden Geçirme Toplantısı
|Maksimum getiriyi sağlayacak stratejilerin geliştirilmesi gerektiğinden uyarlanamaz.
|İlgili paydaşların katılımıyla Ön Tasarım Gözden Geçirme Toplantısı düzenlenecektir.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|73
|41
|7.2
|3.4
|İlişkinin Kesilmesi Aşaması
|Detay Tasarım Aşaması
|Envanterden çıkarma stratejileri uygulanacağından uyarlanamaz.
|Sistem ve alt sistem detay analiz ve tasarım faaliyetleri yürütüleceğinden uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|-
|-
|74
|42
|7.2.1
|3.4.1
|Envanterden Çıkarma Safhası Gerçekleşme Raporu
|Teknik Veri Paketi
|Envanterden çıkarma faaliyetlerine yönelik sonuçlar belirtileceğinden uyarlanamaz.
|Proje kapsamında gerekli katı modeller, teknik resimler, şartnameler, BoM, yazılım dokümantasyon vb. üretilecektir.
|Uyarlanamaz
|Uyarlanamaz
|
|
|}
|-
|43
|3.4.2
|Sistem ve Alt Sistem Doğrulama Planları
|Test ve Değerlendirme Ana Planı içerisinde verilecektir.
|Uyarlanmıştır
|
|-
|44
|3.4.3
|LDA Çıktıları
|Örnek 1:
Daha önce geliştirilmiş olan ortak alt sistem / LRU / SRU kapsamında hazırlanmış FMECA, RCM, LORA, MTA vb. analiz kayıtlarından faydalanılabilecektir. Diğer aday alt sistem / LRU / SRU’lar için LDA sonuçları kaydedilecektir.
Aday birimler ve gerçekleştirilecek analizlere yönelik planlama Lojistik Destek Analiz Planı içerisinde takip edilecektir. Güvenilirlik ve Emniyet çalışmaları ile etkileşimler; bu plan ve özel mühendislik faaliyetleri sonucunda üretilecek planlar ile sağlanacaktır.
Örnek 2:
LDA aday alt sistemler S3000L spesifikasyonuna göre seçilerek kritik görülen alt sistemler için LDA yapılacaktır.
|Örnek 1:Kısmen Uyarlanmıştır
Örnek 2:Uyarlanmıştır
|
|-
|-
|'''Ön Konsept'''
|45
|Konsept (Concept)
|3.4.4
|Sistem Çözümü Analizi (Material Solution Analysis)
|Güvenilirlik ve Emniyet Çıktıları
| rowspan="2" |Hazırlık (Preparation)
|Daha önce geliştirilmiş olan ortak alt sistem / LRU / SRU kapsamında gerçekleştirilmiş GİK (RAMST) analiz sonuçlarından faydalanılabilecektir. Diğer aday alt sistem / LRU / SRU’lar için GİK çalışmaları yürütülecektir.
|Konsept Çalışmaları (Concept Studies)
|Kısmen Uyarlanmıştır
| rowspan="2" |Konsept (Concept)
|
|-
|-
|'''Konsept'''
|46
|Değerlendirme (Assessment)
|3.4.5
|Teknoloji Geliştirme (Technology Development)
|Güncellenmiş Sistem Ömür Devri Yönetimi Stratejisi ve Modeli
|Konsept ve Teknoloji Geliştirme (Concept and Technology Development)
|Detay tasarım faaliyetleri sonrası Sistem Ömür Devri Yönetim Stratejisi ve Modeli güncellenecektir.
|Uyarlanamaz
|
|-
|-
| rowspan="2" |'''Geliştirme'''
|47
| rowspan="2" |Gösterim (Demonstration)
|3.4.6
| rowspan="2" |Mühendislik ve Üretim Geliştirme (Engineering and Manufacturing Development)
|Kritik Tasarım Gözden Geçirme Toplantısı
| rowspan="2" |Geliştirme (Development)
|İlgili paydaşların katılımıyla Kritik Tasarım Gözden Geçirme Toplantısı düzenlenecektir.
|İlk Tasarım ve Teknoloji (Preliminary Design and Technology)
|Uyarlanamaz
| rowspan="2" |Geliştirme (Development)
|
|-
|-
|Son Tasarım (Final Design)
|48
|3.5
|Entegrasyon ve Doğrulama Aşaması
|Sistem ve alt sistem test ve değerlendirme faaliyetleri yürütüleceğinden uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|-
|-
| rowspan="2" |'''Üretim'''
|49
| rowspan="2" |Üretim (Manufacture)
|3.5.1
| rowspan="2" |Üretim ve Konuşlanma (Production and Deployment)
|Doğrulama Test Prosedürleri
| rowspan="2" |Üretim (Production)
|Sistem gereksinimleri ile uyumlu olarak yürütülecek testler sırasında kullanılacak kaynaklar, ihtiyaç duyulan test düzenekleri ve destek unsurları ile detaylı test adımlarını/metodolojisini içerecek Doğrulama Test Prosedürleri hazırlanacaktır.
|Son Tasarım ve Üretim (Final Design and Fabrication)
|Uyarlanamaz
|
|-
|50
|3.5.2
|Doğrulama Sonuç Raporları
|Test faaliyetleriyle elde edilen sonuçları ve karşılaşılan hataları/uygunsuzlukları içerecek Doğrulama Sonuç Raporları hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|
|-
|51
|3.5.3
|Test Hazırlıkları Gözden Geçirme Toplantısı
|Doğrulama Test Prosedürleri ilgili paydaşlar ile hazırlanarak Test Hazırlıkları Gözden Geçirme Toplantısı gerçekleştirilecektir.
|Uyarlanamaz
|
|-
|52
|3.5.4
|Tasarım Doğrulama Gözden Geçirme Toplantısı
|İlgili paydaşların katılımıyla test sonuçları (Tasarım Doğrulama Gözden Geçirme Toplantısı) gözden geçirilecektir.
|Uyarlanamaz
|
|-
|53
|3.5.5
|İşlevsel Konfigürasyon Denetimi
|İşlevsel Konfigürasyon Denetimi gerçekleştirilecektir.
|Uyarlanamaz
|
|-
|54
|3.6
|Ürün Kalifikasyon Aşaması
|Odak Sistemin üretilebilir, test edilebilir, değerlendirilebilir, işletilebilir, desteklenebilir ve kullanımdan kaldırılabilir nitelikte olması sağlanacağından uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|-
|55
|3.6.1
|Kalifikasyon Test Prosedürleri
|Sistem gereksinimlerinin karşılandığını gösterebilmek adına gerekli kaynakları içerecek şekilde Kalifikasyon Test Prosedürleri hazırlanacaktır.
|Uyarlanamaz
|
|-
|56
|3.6.2
|Kalifikasyon Sonuç Raporları
|Kalifikasyon faaliyetleri ile elde edilen sonuçlar, uygunsuzluklar ve düzeltici faaliyetler Kalifikasyon Sonuç Raporlarında kaydedilecektir.
|Uyarlanamaz
|
|-
|57
|3.6.3
|Kalifikasyon Gözden Geçirme Toplantısı
|Kalifikasyon Test Prosedürleri ilgili paydaşlar ile hazırlanarak Kalifikasyon Gözden Geçirme Toplantısı gerçekleştirilecektir.
|Uyarlanamaz
|
|-
|58
|3.6.4
|Üretim Hazırlıkları Gözden Geçirme Toplantısı
|Üretim Hazırlıkları Gözden Geçirme Toplantısı gerçekleştirilecektir.
|Uyarlanamaz
|
|-
|59
|3.6.5
|Fonksiyonel Konfigürasyon Denetimi
|Fonksiyonel Konfigürasyon Denetimi gerçekleştirilecektir.
|Uyarlanamaz
|
|-
|60
|4
|Üretim Safhası
|Odak Sistemin ve destek unsurlarının üretilmesi ve test edilmesi faaliyetleri gerçekleştirileceği için uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|-
|61
|4.1
|İlk Üretim Aşaması
|Uyarlanamaz. Üretim faaliyetleri kontrol edilip kabul ve kalifikasyonlar gerçekleştirilecektir.
|Uyarlanamaz
|
|-
|62
|4.1.1
|Üretim Hattı Kalifikasyon Test Prosedürleri
|Üretim hattı kalifikasyonu sağlanacağından uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|-
|63
|4.1.2
|Üretim Hattı Kalifikasyon Sonuç Raporları
|Üretim hattı uygunsuzlukları ile ilgili hataların minimuma indirilmesi hedeflendiğinden uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|-
|64
|4.1.3
|Üretim Planının Gözden Geçirilmesi
|Değişken koşullar dolayısıyla üretim planının güncel tutulması gerektiğinden uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|-
|65
|4.2
|Seri Üretim Aşaması
|Geliştirme sözleşmesi kapsamında sadece prototip üretimi gerçekleştirileceğinden seri üretim aşaması işletilmeyecektir.
|Uyarlanmıştır
|
|-
|66
|5
|Kullanım Safhası
|Odak Sistem etkin hale getirilip kullanıma alınacağı için uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|-
|67
|5.1
|Odak Sistemin Kullanımı Aşaması
|Odak Sistem tanımlı operasyon çevresinde gerekli destek unsurları ile etkin hale getirileceğinden uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|-
|68
|6
|Destek Safhası
|Sistemin ömür devri boyunca kendisinden beklenen kabiliyetleri yerine getirmesi, kullanım sürdürülebilirliğini sağlaması hedeflendiğinden uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|-
|69
|6.1
|Destek Planlama ve Uygulama Aşamaları
|Uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|-
|70
|7
|Envanterden Çıkarma Safhası
|Sahip olunan Odak Sistemin ve destek unsurlarının kullanım süresi sonunda envanterden çıkarma seçenekleri ile değerlendirilmesi finansal etki, yasal yükümlülükler, çevresel faktörler vb. konularda fayda sağlayacağından uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|-
|71
|7.1
|İlişkinin Kesilmesi Usulleri Aşaması
|Odak Sistem ve destek unsurlarının hizmet sürelerinin sonlandırıldığı ve erken safhalarda planlanan faaliyetlerin detaylandırıldığı aşama olduğundan uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|-
|72
|7.1.1
|Envanterden Çıkarma Stratejisi
|Maksimum getiriyi sağlayacak stratejilerin geliştirilmesi gerektiğinden uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|-
|73
|7.2
|İlişkinin Kesilmesi Aşaması
|Envanterden çıkarma stratejileri uygulanacağından uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|-
|74
|7.2.1
|Envanterden Çıkarma Safhası Gerçekleşme Raporu
|Envanterden çıkarma faaliyetlerine yönelik sonuçlar belirtileceğinden uyarlanamaz.
|Uyarlanamaz
|
|}
== 6.2. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ KARŞILAŞTIRMALARI ==
Sistem Ömür Devri Yönetimi Rehberi hazırlıkları sırasında NATO AAP-20 standardı referans alınmıştır. Bu bölümde safha isimlendirmelerinin farklı kurumlarda, standartlarda ya da rehberlerde nasıl kullanıldığına dair bilgilendirme amaçlanmıştır.
'''Tablo 5 Farklı Kurumlarda/Standartlarda Sistem Ömür Devri Safhaları Terminolojisi'''
{| class="wikitable"
|'''AAP-20'''
|'''UK MoD'''
|'''US DoD'''
|'''SX000i S-Series Specification'''
|'''NASA Systems Engineering Handbook'''
|'''ISO/IEC 15288 Systems and Software Engineering-System Life Cycle Processes'''
|-
|'''Ön Konsept'''
|Konsept (Concept)
|Sistem Çözümü Analizi (Material Solution Analysis)
| rowspan="2" |Hazırlık (Preparation)
|Konsept Çalışmaları (Concept Studies)
| rowspan="2" |Konsept (Concept)
|-
|'''Konsept'''
|Değerlendirme (Assessment)
|Teknoloji Geliştirme (Technology Development)
|Konsept ve Teknoloji Geliştirme (Concept and Technology Development)
|-
| rowspan="2" |'''Geliştirme'''
| rowspan="2" |Gösterim (Demonstration)
| rowspan="2" |Mühendislik ve Üretim Geliştirme (Engineering and Manufacturing Development)
| rowspan="2" |Geliştirme (Development)
|İlk Tasarım ve Teknoloji (Preliminary Design and Technology)
| rowspan="2" |Geliştirme (Development)
|-
|Son Tasarım (Final Design)
|-
| rowspan="2" |'''Üretim'''
| rowspan="2" |Üretim (Manufacture)
| rowspan="2" |Üretim ve Konuşlanma (Production and Deployment)
| rowspan="2" |Üretim (Production)
|Son Tasarım ve Üretim (Final Design and Fabrication)
| rowspan="2" |Üretim (Production)
| rowspan="2" |Üretim (Production)
|-
|-
|Sistem Montajı, Entegrasyon ve Test, Kullanıma Alma (System Assembly, Integration and Test, Launch)
|Sistem Montajı, Entegrasyon ve Test, Kullanıma Alma (System Assembly, Integration and Test, Launch)
|-
|-
|'''Kullanım'''
|'''Kullanım'''
|Kullanım (In-Service)
|Kullanım (In-Service)
| rowspan="3" |Operasyon ve Destek (Operations and Support)
| rowspan="3" |Operasyon ve Destek (Operations and Support)
| rowspan="2" |Kullanım (In-Service)
| rowspan="2" |Kullanım (In-Service)
| rowspan="2" |Operasyon ve Sürdürülebilirlik (Operations and Sustainment)
| rowspan="2" |Operasyon ve Sürdürülebilirlik (Operations and Sustainment)
|Kullanım (Utilization)
|Kullanım (Utilization)
|-
|-
|'''Destek'''
|'''Destek'''
|<nowiki>-</nowiki>
|<nowiki>-</nowiki>
|Destek (Support)
|Destek (Support)
|-
|-
|'''Envanterden Çıkarma'''
|'''Envanterden Çıkarma'''
|Sonlandırma (Terminate)
|Sonlandırma (Terminate)
|Envanterden Çıkarma (Disposal)
|Envanterden Çıkarma (Disposal)
|Envanterden Çıkarma (Closeout)
|Envanterden Çıkarma (Closeout)
|Envanterden Çıkarma (Retirement)
|Envanterden Çıkarma (Retirement)
|}
|}
= 7. KAYNAKÇA =
= 7. KAYNAKÇA =
1. Systems Engineering and Management for Sustainable Development – Volume II, Edited by Andrew P. Sage, ENCYCLOPEDIA OF LIFE SUPPORT SYSTEMS
1. Systems Engineering and Management for Sustainable Development – Volume II, Edited by Andrew P. Sage, ENCYCLOPEDIA OF LIFE SUPPORT SYSTEMS
2. Systems Life Cycle Costing, Economic Analysis, Estimation and Management John Vail Farr (Basım: 2011), (Modified from Andrews, Richard. 2003. An overview of Acquisition Logistics. DAU)
2. Systems Life Cycle Costing, Economic Analysis, Estimation and Management John Vail Farr (Basım: 2011), (Modified from Andrews, Richard. 2003. An overview of Acquisition Logistics. DAU)
3. Logistics Engineering and Management (Benjamin S. Blanchard)
3. Logistics Engineering and Management (Benjamin S. Blanchard)
4. Systems Engineering and Analysis (Benjamin S. Blanchard &Wolter J. Fabrycky)
4. Systems Engineering and Analysis (Benjamin S. Blanchard &Wolter J. Fabrycky)
5. Systems Engineering Handbook, A Guide for System Life Cycle Processes and Activities, International Council on Systems Engineering, 2010
5. Systems Engineering Handbook, A Guide for System Life Cycle Processes and Activities, International Council on Systems Engineering, 2010
'''DOKÜMANIN HAZIRLANMASINDA GÖREV ALAN KURUM/KURULUŞLAR'''
SAVUNMA SANAYİİ BAŞKANLIĞI
MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI
KARA KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI
ASKERİ FABRİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
TERSANELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ASELSAN A.Ş.
ASELSAN A.Ş.