2.239
değişiklik
Değişiklikler
Eğitim ve Eğitim İhtiyaçları Rehberi (kaynağı gör)
14.36, 10 Haziran 2022 tarihindeki hâli
, 14.36, 10 Haziran 2022değişiklik özeti yok
'''[https://tssodypwiki.ssb.gov.tr/images/c/ce/TSSODYP_13_web_y.l.pdf pdf formatı için tıklayınız.]'''
TSSÖDYP, Savunma Sanayii Başkanlığı çatısı altında faaliyet göstermektedir.
© Fikri mülkiyet hakları T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığına aittir. Kaynak gösterilmek kaydıyla alıntı yapılabilir. Üzerinde değişiklik yapmamak kaydıyla olduğu gibi çoğaltılabilir, dağıtılabilir. Para ile satılmaz.
[[Dosya:Başkan resmi y.logo.jpg|sol|küçükresim|430x430px]]
Savunma Sanayii Başkanlığı çatısı altında, ilgili tüm paydaşların katılımıyla faaliyet göstermek üzere Türk Savunma Sanayii Ömür Devri Yönetimi Platformu (TSSÖDYP) kurulmuştur.
TSSÖDYP; savunma ve güvenlik sistemlerine ilişkin ihtiyacın belirlenmesi, sistemlerin tedariki, kullanımı, desteklenmesi ve envanterden çıkarması safhalarını bir bütün halinde ele alan Sistem Ömür Devri Yönetimi ilke ve uygulamalarının ülkemizde yaygınlaştırılmasını ve savunma programlarının/ projelerinin yürütülmesinde savunma ve güvenlik ekosistemini oluşturan tüm paydaşlarca anlayış birliğine ulaşılmasını amaçlamaktadır.
Savunma sistemlerinin ömür devri yönetiminde millî bünyemize uygun, ülkemize özgü çözümler üretmek ve bunları dokümante etmek gibi önemli bir misyonu olan TSSÖDYP; Başkanlığımız, Milli Savunma Bakanlığı ve ilgili birimleri, Genelkurmay Başkanlığı, K.K.K.lığı, Dz.K.K.lığı, Hv.K.K.lığı, J.Gn.K.lığı, S.G.K.lığı, EGM, TÜBİTAK, SASAD ve savunma sanayii firmaları temsilcilerinin katılımı ile çalışmalarına devam etmektedir.
Sistem ömür devri yönetimi yaklaşımı ile; savunma ve güvenlik sistemlerine ilişkin ihtiyacın belirlenmesi aşamasından envanterden çıkarma safhasının sonuna kadar görev alan tüm kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör firmalarının sistemlerin istenilen performans seviyesinde mümkün olan en az maliyetle tedariki, kullanımı ve lojistik desteğinin sağlanabilmesi için görev, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde ömür devrinin tamamında birlikte çalışmaları öngörülmektedir.
Bu itibarla, savunma ve güvenlik sistemlerine ilişkin ihtiyacın belirlenmesinin, tedarikinin, kullanımının, lojistik desteğinin ve envanterden çıkarılmasının en baştan uzun soluklu bir program olarak kurgulanmasının ve ilgili birimler aracılığı ile sistem ömür devri yönetimi faaliyetlerinin yürütülmesinin faydalı olacağı değerlendirilmektedir.
TSSÖDYP tarafından son iki buçuk yıl içinde gerçekleştirilen çalışmalar ile savunma ve güvenlik sistemlerinin ömür devri yönetimine ilişkin planlama ve uygulamaya esas olacak yaklaşımları ortaya koyan 13 adet rehber, iki adet bilgi kitapçığı ve bir adet terminoloji dokümanı hazırlanmıştır. Uygulamalardan alınacak geri bildirimler ile söz konusu dokümanların güncellenmesi, geliştirilmesi ve önümüzdeki dönemde uygulamaya esas düzenlemelerin alt yapısını oluşturması hedeflenmektedir.
TSSÖDYP çalışmalarına katkı veren ve dokümanların hazırlanmasında görev alan tüm paydaşlarımıza teşekkürlerimi sunuyorum.
Prof.Dr. İsmail DEMİR
Tablo 1 Değişiklik İzleme Tablosu
T.C. Cumhurbaşkanlığı
{| class="wikitable"
|'''YAYIN NO'''
Savunma Sanayii Başkanı
|'''YAYIN TARİHİ'''
|'''DEĞİŞİKLİK YAPILAN BÖLÜM/SAYFA'''
|'''AÇIKLAMA'''
|-
'''<big>ÖZET</big>'''
|0
|Nisan 2021
Tehdit algısında ve savunma konseptinde zamanla meydana gelen değişiklikler, savunma sistemlerinin ömür devri maliyetlerindeki artışlar, savunma bütçelerindeki kısıtlamalar, teknolojideki hızlı gelişmeler, uluslararası rekabet ve günümüz sistemlerinin karmaşıklığı gibi faktörler, kamu ve özel sektörün savunma sistemlerinin tedarikine ve lojistik desteğine yönelik faaliyetlerinin planlanmasında ve icrasında yeni yaklaşımlar ve buna bağlı yeni stratejiler geliştirilmesini zaruri hale getirmiştir.
|<nowiki>-</nowiki>
|İlk yayın
Bu nedenle, tedarik edilen sistemlerin kullanım döneminde hedeflenen muharebe ve/veya operasyon performansının sürdürülebilirliğinin ve maliyet etkinliğinin sağlanması amacıyla sistemlerin ömür devrinde rol ve sorumluluğu bulunan tüm paydaşların katılımı ile Sistem Ömür Devri Yönetimi yaklaşımı geliştirilmiştir.
Sistem Ömür Devri Yönetiminin temel amacı; mevcut durumdaki değişimlere uyum sağlamaktan ziyade gelecekte ortaya çıkabilecek değişimleri öngörmek, belirlenen hedefler doğrultusunda gerekli önlemleri alarak değişimleri yönlendirmek ve kontrol altında tutmaktır. Harekât ihtiyaçlarının zamanında ve verimli şekilde karşılanması ve sahip olunan kaynakların maliyet etkin kullanımı esastır. Başka bir deyişle, sistem ömür devri yönetimi geleceği bugünden tasarlamak ve planlamaktır.
Bu doküman; Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), Milli Savunma Bakanlığının ilgili birimleri, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), diğer ihtiyaç makamları ve savunma sanayi firmalarında Sistem Ömür Devri Yönetimi’nin bir kültür olarak yaygınlaştırılmasına ve uygulanmasına yönelik rehber oluşturmak amacıyla savunma sistemlerinin ömür devrinde rol ve sorumluluğu bulunan ilgili paydaşların katılımıyla hazırlanmıştır.
Bir ürünün ömür devri boyunca etkin şekilde görev yapabilmesi; kurulum, işletim, bakım, onarım ve desteği için ihtiyaç duyulan insan kaynağının gerekli tüm yetkinliğe sahip olmasını gerektirir.
Eğitim ve eğitim ihtiyaçlarının; etkin ve verimli şekilde planlanması, yürütülmesi, değerlendirilmesi ve geliştirilmesi ile yönetimi sağlanarak ürünün ömür devri boyunca görev etkinliğinin ve kullanıcının yetkinliğinin sağlanması mümkündür.
Eğitim ve Eğitim İhtiyaçları Rehberi ile sistemin ömür devri boyunca etkin kullanımının yetkin insan kaynağı ile sağlanması amacıyla eğitim ve eğitim ihtiyaçları analizlerinin yapılmasının, eğitim kapsamının tasarlanmasının ve geliştirilmesinin, eğitimin gerçekleştirilmesinin ve değerlendirilmesinin yer aldığı eğitim süreçlerinin etkin yönetimine ve bahse konu süreçlerde standardizasyonun sağlanmasına yardımcı olması hedeflenmiştir.
= 1. GENEL =
== 1.1. GİRİŞ ==
Ürünün kullanımına dair verilecek eğitimin doğru eğitim olduğunun temini için temelde yapılan Eğitim İhtiyaçları Analizi (EİA) (Training Needs Analysis) sonuçlarının LDA (Lojistik Destek Analizi) eğitim gereksinimleri ile uyumlu olması gerekir.
EİA ile belirlendiği gibi eğitim ve desteği; bir ürünün kullanım, idame ve desteklenmesi için süreçler, yönergeler, teknikler, eğitim gereç ve ekipmanlarını içerir ve personelin eğitiminde kullanılır.
== 1.2. AMAÇ ==
Bu dokümanın amacı; eğitim ve eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi, planlanması ile eğitim desteği için kaynak ayrılması ve bir eğitim stratejisinin uygulanması, personelin eğitilerek ürünün faal halde ve en iyi performansta tutularak ömrü boyunca kullanımı ve desteğinin sağlanmasında gerçekleştirilecek faaliyetle hakkında bilgi vermektir.
|-
|
Bu doküman, savunma ve güvenlik sektöründe görev alan tüm paydaşların eğitim ve eğitim ihtiyaçlarına ilişkin faaliyetlerinde rehberlik etmek üzere hazırlanmıştır.
|
|
== 1.3. KAPSAM ==
|
Eğitim sistemi, eğitim konseptleri ile stratejilerini ve lojistik destek elemanlarını entegre ederek eğitim sistemlerinin kullanımı, idamesi ve desteklenmesi için gereken personel performans seviyelerinin karşılanmasını sağlar. Bunlar öğrenme deneyimi sağlayan bilgisayar destekli etkileşimli kurs dokümanları, simülatörler, ürün (gerçek ekipmana gömülü eğitim kabiliyetli), görev başı yardımcıları ve IETP (Etkileşimli Elektronik Teknik Yayın) gibi araçlardır. Ürün tasarımı ile eğitim programının eş güdümlü olabilmesi için; ürün tasarımında yapılan değişikliklerden en az etkilenecek şekilde, ancak tüm etkilerin ele alındığı bir eğitim programı hazırlanmalıdır. Eğitim ürünleri ayrı konfigürasyon takibi ve desteği gerektirebilir.
Eğitimin iki fazı şu şekilde tanımlanabilir:
* '''Başlangıç Eğitimi;''' ürün sahaya çıktığında kullanacak ve bakımını gerçekleştirecek personele verilen kullanıcı ve bakım eğitimidir. Bu eğitim; normalde, ürünün ilk sahaya çıkması ve kullanımı sürecinde gerçekleştirilir.
* '''Tazeleme Eğitimi;''' ürünü kullanan ve bakımını yapan personele verilen yenileme eğitimi olup eğitime yeni personel de katılabilir. Başlangıç Eğitimi sonrasındaki fazda başlar ve ürünün ömrü boyunca devam eder.
* Her bir fazda dört kategoride eğitim olabilir:
* '''Operatör (Kullanıcı) Eğitimi,''' ürünün kullanımı, ürünü çalışır durumda tutacak kullanıcı seviyesi tüm planlı ve plansız bakımların gerçekleştirilmesi ve ürün arızlarının belirlenmesi için operatörün yapabileceği tüm aktiviteleri içerir.
* '''Bakım Eğitimi,''' ürünün bakımını ya da bakım organizasyonlarını gerçekleştiren personel içindir. Bu eğitimler; her kademedeki bakım personelini içerebilir. Bakım eğitimi, ELD stratejisi kapsamında geliştirilen bakım konseptine göre yansıtılmak zorundadır.
* '''Yönetici Eğitimi,''' kullanıcı ve bakım personeli aktivitelerinin koordinasyonunun yönetimini sağlamaya yönelik becerilerin kazandırılması için düzenlenir. Bu eğitim, gerçekleştirilecek tüm görevleri ve yöneticiler için görevlerin uygun şekilde yapıldığını belirleyebilecekleri kriterleri kurgulayacak içerikte olmalıdır.
* '''Eğitici Eğitimi;''' operatör ve bakım personeline eğitim verecek eğitmenin eğitimine yönelik kapsamlı eğitimdir.
Bir ürünün kullanım ve bakımını gerçekleştirecek personelin tüm eğitim konsepti sistem ömür devrinin erken safhalarından itibaren geliştirilmelidir.
EİA’da belirlenen eğitim ihtiyaçları, konu ve personele verilecek eğitim ile eş güdümlü olmalıdır.
Sonrasında da en az aşağıdaki bilgileri içeren bir Eğitim Planı (veya Programı) hazırlanır:
* Kurs tipine göre tüm personelin başlangıç eğitimini gerçekleştirmek için gerekli ders sayısını belirtir bir eğitim müfredatı,
* Her tip kurs için:
** Eğitim Yöntemleri (Sınıf içi, Uygulama Eğitimi, Görev Başı Eğitimi (On-the Job Training, OJT), Tek Çalışma (Self Study) gibi),
** Eğitim Malzemeleri (Eğitici Rehberi, Öğrenci Rehberi, Görev Başı Eğitim El Kitabı, Eğitim Yardımcıları),
** Aşağıdaki içerikte Eğitim Desteği:
*** Eğiticiler,
*** Tesisler (sınıfın boyutu ve düzeni vb.),
*** Eğitim Ekipmanları (gerçek ekipman, taklit ekipman (mock-up/ canlı eğitim maketleri), simülatörler vb.).
== 1.4. REHBERİN KULLANIMI ==
Eğitim ve İhtiyaçları Hazırlama Rehberi, beş bölüm ve bir ekten oluşmaktadır.
Birinci bölüm; amaç, kapsam, referanslar gibi genel bilgileri içermektedir; ayrıca terim ve kısaltmalar da bu bölümün içinde yer almaktadır.
İkinci bölüm; Lojistik Destek Analizleri ile LDA – Eğitim ve Eğitim Yardımcıları Analizleri arasındaki ilişkiyi açıklamaktadır.
Üçüncü bölümde, Eğitim Planlama ve Uygulama Süreci’nin aşamaları detaylandırılmaktadır.
Dördüncü bölüm, Eğitim İhtiyaçları Analizi’nin kullanım amacını, proje türleri ve proje modelleri çerçevesinde açıklamaktadır.
Beşinci bölümde, ekler yer almaktadır.
== 1.5. REHBERİN GÜNCELLENMESİ ==
Rehber; ilgili paydaşların ihtiyacı doğrultusunda güncellenecektir. Değişiklikler, aşağıdaki Değişiklik İzleme Tablosu’ndan izlenecektir.
'''Tablo 1 Değişiklik İzleme Tablosu'''
{| class="wikitable"
|'''YAYIN NO'''
|'''YAYIN TARİHİ'''
|'''DEĞİŞİKLİK YAPILAN BÖLÜM/SAYFA'''
|'''AÇIKLAMA'''
|-
|0
|Ağustos 2021
|<nowiki>-</nowiki>
|İlk yayın
|-
|
|
|
|
|-
|-
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|
|
|
|
|-
|
|
|
|
|-
|
|
|
|
|-
|
|
|
|
|-
|-
|
|
=== 1.7.1. TANIMLAR ===
=== 1.7.1. TANIMLAR ===
Tablo 2 Tanımlar
'''Tablo 2 Tanımlar'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''Terim'''
|'''Terim'''
|-
|-
|Çoklu Ortam Sunumu
|Çoklu Ortam Sunumu
Multimedya Presentation
|Bir içeriğin ses, görüntü, grafik, animasyon gibi çeşitli formatlarda sunulmasıdır.
|Bir içeriğin ses, görüntü, grafik, animasyon gibi çeşitli formatlarda sunulmasıdır.
|
|
|Kapsam Belirleme
|Kapsam Belirleme
Scoping Study
|EİA projesinin yönetimini, risk alanlarını, programlama ve kaynak bulma konularını, politikalarını, varsayımlarını ve kısıtlamalarını, gereksinimlerden etkilenen personeli tanımlama.
|EİA projesinin yönetimini, risk alanlarını, programlama ve kaynak bulma konularını, politikalarını, varsayımlarını ve kısıtlamalarını, gereksinimlerden etkilenen personeli tanımlama.
|
|
|Nihai Rapor
|Nihai Rapor
Final Report
|Gereksinimleri karşılayarak yönlendirme grubu (yürütme kurulu) tarafından onaylanmış eğitim çözümü ve önceki tüm EİA ürünlerine erişimleri, uygulama sorunlarını ve Proje Sonrası Değerlendirme (Post Project Evaluation-PPE) stratejilerini içeren rapor.
|Gereksinimleri karşılayarak yönlendirme grubu (yürütme kurulu) tarafından onaylanmış eğitim çözümü ve önceki tüm EİA ürünlerine erişimleri, uygulama sorunlarını ve Proje Sonrası Değerlendirme (Post Project Evaluation-PPE) stratejilerini içeren rapor.
|
|
|Yetkinlik Taslağı
|Yetkinlik Taslağı
Competence Framework
|Gereksinimleri karşılayarak yönlendirme grubu (yürütme kurulu) tarafından onaylanmış eğitim çözümü
|Gereksinimleri karşılayarak yönlendirme grubu (yürütme kurulu) tarafından onaylanmış eğitim çözümü
|
|
=== 1.7.2. KISALTMALAR ===
=== 1.7.2. KISALTMALAR ===
Tablo 3 Kısaltmalar
'''Tablo 3 Kısaltmalar'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''Kısaltma'''
|'''Kısaltma'''
= 2. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ YÖNETİMİ YAKLAŞIMI =
= 2. SİSTEM ÖMÜR DEVRİ YÖNETİMİ YAKLAŞIMI =
Ürünün temel görevi, savunma ve güvenlik ihtiyacını, belirlenen kullanım ve görev profilleri çerçevesinde istenilen performans seviyesinde karşılamaktır. Ürünün kabiliyeti/kabiliyetleri kapsamında, kendisine tanımlanan fonksiyonları “kesintiye uğramaksızın” yerine getirebilmesi; destek unsurlarının sağlanması ve ilgili prosedürlerin yürütülmesi ile mümkündür. Sistem ömür devri boyunca sistem etkinliğinin sağlanması için, tüm sistem ömür devrinin safhalar halinde tanımlanması, yürütülen faaliyetlerin ölçülmesi, geliştirilmesi ve iyileştirilmesi esastır. Bu amaçla, ihtiyacın ortaya çıkışından ürünün envanterden çıkarılmasına kadar tanımlanan tüm safha ve aşamalar içinde yer alan faaliyetlerin bütünleşik olarak yönetimi esas alınmalıdır. [(Bkz.TSSÖDYP-01 Sistem Ömür Devri Yönetimi Rehberi (Ana Çerçeve)]
Ürünün temel görevi savunma ve güvenlik ihtiyacını belirlenen kullanım ve görev profilleri çerçevesinde istenilen performans seviyesinde karşılamaktır. Ürünün kabiliyeti/kabiliyetleri kapsamında kendisine tanımlanan fonksiyonları “kesintiye uğramaksızın” yerine getirebilmesi; destek unsurlarının sağlanması ve ilgili prosedürlerin yürütülmesi ile mümkündür. Sistem ömür devri boyunca sistem etkinliğinin sağlanması için tüm sistem ömür devrinin safhalar halinde tanımlanması, yürütülen faaliyetlerin ölçülmesi, geliştirilmesi ve iyileştirilmesi esastır. Bu amaçla ihtiyacın ortaya çıkışından ürünün envanterden çıkarılmasına kadar tanımlanan tüm safha ve aşamalar içinde yer alan faaliyetlerin bütünleşik olarak yönetimi esas alınmalıdır. [(Bkz.[http://ssbwiki.ssb.gov.tr/index.php/Sistem_%C3%96m%C3%BCr_Devri_Y%C3%B6netimi_Rehberi_(Ana_%C3%87er%C3%A7eve) TSSÖDYP-01 Sistem Ömür Devri Yönetimi Rehberi (Ana Çerçeve)]]
Bu kapsamda, harekât ihtiyaçlarının zamanında ve verimli şekilde karşılanması ve sahip olunan kaynakların maliyet etkin kullanımı esastır. Lojistik destek faaliyetleri; söz konusu ürünün istenilen performans seviyesinde faaliyet gösterebilmesi için ihtiyaç duyulan kaynakların sağlanması ve idamesi ile ilgili idari ve teknik süreçleri kapsar. (Bkz.TSSÖDYP-02 Sistem Ömür Devri Süreçleri Rehberi)
Bu kapsamda harekât ihtiyaçlarının zamanında ve verimli şekilde karşılanması ve sahip olunan kaynakların maliyet etkin kullanımı esastır. Lojistik destek faaliyetleri söz konusu ürünün istenilen performans seviyesinde faaliyet gösterebilmesi için ihtiyaç duyulan kaynakların sağlanması ve idamesi ile ilgili idari ve teknik süreçleri kapsar. (Bkz.[https://tssodypwiki.ssb.gov.tr/index.php/Sistem_%C3%96m%C3%BCr_Devri_Y%C3%B6netimi_S%C3%BCre%C3%A7leri_Rehberi TSSÖDYP-02 Sistem Ömür Devri Süreçleri Rehberi])
== 2.1. LOJİSTİK DESTEK ANALİZLERİ ==
== 2.1. LOJİSTİK DESTEK ANALİZLERİ ==
Lojistik Destek Analizleri; lojistik destek faaliyetlerinin maliyet etkin olarak yürütülmesinde yol gösterici en önemli faaliyettir. Tüm lojistik destek faaliyetlerinin teknik disiplin içinde maliyet etkin olarak planlanması, koordine edilmesi ve yönetilmesi için Lojistik Destek Analizleri rehberliğinde;
Lojistik destek analizleri; lojistik destek faaliyetlerinin maliyet etkin olarak yürütülmesinde yol gösterici en önemli faaliyettir. Tüm lojistik destek faaliyetlerinin teknik disiplin içinde maliyet etkin olarak planlanması, koordine edilmesi ve yönetilmesi için Lojistik Destek Analizleri rehberliğinde;
* Ürün ve destek unsurları; desteklenebilirlik, güvenilirlik, test edilebilirlik ve uygun ömür devri maliyeti ile tasarlanır.
* Ürün ve destek unsurları; desteklenebilirlik, güvenilirlik, test edilebilirlik ve uygun ömür devri maliyeti ile tasarlanır.
* Kullanım ve Destek Safhaları boyunca ürünün istenilen performans seviyesinde kullanılabilmesi için ihtiyaç duyulan kaynaklar tanımlanır.
* Kullanım ve destek safhaları boyunca ürünün istenilen performans seviyesinde kullanılabilmesi için ihtiyaç duyulan kaynaklar tanımlanır.
* ELD elemanlarına ilişkin esas bilgiler oluşturulur.
* ELD elemanlarına ilişkin esas bilgiler oluşturulur.
Sistem ömür devri boyunca olası darboğazların öngörülmesi, bahse konu darboğazların bertaraf edilmesine yönelik önleyici planların oluşturulması ve oluşturulan önleyici planların iyileştirilmesi, geliştirilmesi ve yönetilmesi amacıyla Lojistik Destek Analizleri tekrarlamalı olarak yürütülür.(Bkz. TSSÖDYP-06 LDA ve Kayıtları Rehberi)
Sistem ömür devri boyunca olası darboğazların öngörülmesi, bahse konu darboğazların bertaraf edilmesine yönelik önleyici planların oluşturulması ve oluşturulan önleyici planların iyileştirilmesi, geliştirilmesi ve yönetilmesi amacıyla Lojistik Destek Analizleri tekrarlamalı olarak yürütülür.(Bkz. [https://tssodypwiki.ssb.gov.tr/index.php/Lojistik_Destek_Analizleri_ve_Kay%C4%B1tlar%C4%B1_Rehberi TSSÖDYP-06 LDA ve Kayıtları Rehberi])
== 2.2. EĞİTİM VE EĞİTİM İHTİYAÇLARI ANALİZİ ==
== 2.2. EĞİTİM VE EĞİTİM İHTİYAÇLARI ANALİZİ ==
Bakım seviyesi analizi faaliyetleri sırasında kullanım, bakım, kontrol vb. prosedürlerin İhtiyaç Makamı’nın kullanım ve bakım kademelerinden hangisinde uygulanacağı belirlenmektedir. Bu kararların alınmasında; bir bileşenin tamir edilebilir olup olmadığı, araçta veya bakım kademelerinde ilgili sistem bileşeninin bakımını yapmak için ihtiyaç duyulan ekipman, yedek parça ve personelin var olup olmadığı, bakımın hangi bakım kademesinde yapılmasının daha ekonomik olacağı, yedek parça ve sarf malzemelerin saklanmasında ilgili bakım kademesinde uygun depolama koşullarının olup olmadığı, bakımın hangi bakım kademesinde yapılmasının sistemin hedef hazır olma değerine olumlu yönde etki edeceği, oluşan atıkların hangi bakım kademesinde imhasının ve yönetmeliklere uygun şekilde saklanabilmesinin mümkün olduğu vb. etkenler göz önünde bulundurulmaktadır. Ömür Devri boyunca gerçekleştirilen lojistik destek analizleri sonucunda oluşturulan bakım görev tanımları ile bakım seviyelerine ait bakım planları ile ihtiyaç duyulan personel ve iş gücü, teknik doküman/veri, malzeme, tesis ve altyapı verileri oluşturulur. Bakım seviyelerine ait bakım planları ile ihtiyaç duyulan personel ve işgücü ihtiyacına yönelik eğitim ihtiyaçları analizleri gerçekleştirilir.
Bakım seviyesi analizi faaliyetleri sırasında kullanım, bakım, kontrol vb. prosedürlerin İhtiyaç Makamı’nın kullanım ve bakım kademelerinden hangisinde uygulanacağı belirlenmektedir. Bu kararların alınmasında; bir bileşenin tamir edilebilir olup olmadığı, araçta veya bakım kademelerinde ilgili sistem bileşeninin bakımını yapmak için ihtiyaç duyulan ekipman, yedek parça ve personelin var olup olmadığı, bakımın hangi bakım kademesinde yapılmasının daha ekonomik olacağı, yedek parça ve sarf malzemelerin saklanmasında ilgili bakım kademesinde uygun depolama koşullarının olup olmadığı, bakımın hangi bakım kademesinde yapılmasının sistemin hedef hazır olma değerine olumlu yönde etki edeceği, oluşan atıkların hangi bakım kademesinde imhasının ve yönetmeliklere uygun şekilde saklanabilmesinin mümkün olduğu vb. etkenler göz önünde bulundurulmaktadır. Ömür Devri boyunca gerçekleştirilen lojistik destek analizleri sonucunda oluşturulan bakım görev tanımları ile bakım seviyelerine ait bakım planları ile ihtiyaç duyulan personel ve iş gücü, teknik doküman/veri, malzeme, tesis ve altyapı verileri oluşturulur. Bakım seviyelerine ait bakım planları ile ihtiyaç duyulan personel ve işgücü ihtiyacına yönelik eğitim ihtiyaçları analizleri gerçekleştirilir.
LDA kapsamında; bir görevin özel bir eğitim gerektirip gerektirmediğine karar verilir. Eğitim gerekli ise, eğitimin etkili bir şekilde nasıl uygulanabileceğine karar verilerek eğitim LDA veri tabanında tanımlanmış ilgili görevlerin içeriğinin yardımıyla desteklenebilir.
LDA kapsamında bir görevin özel bir eğitim gerektirip gerektirmediğine karar verilir. Eğitim gerekli ise eğitimin etkili bir şekilde nasıl uygulanabileceğine karar verilerek eğitim LDA veri tabanında tanımlanmış ilgili görevlerin içeriğinin yardımıyla desteklenebilir.
Bir eğitim gereksinimi için kriter, yüklenici ve müşteri arasında görüşülmeli ve uygun hale getirilmelidir.
Bir eğitim gereksinimi için kriter, yüklenici ve müşteri arasında görüşülmeli ve uygun hale getirilmelidir.
[[Dosya:Şekil 1 Lojistik Destek Analizleri Süreci.png|alt=Şekil 1 Lojistik Destek Analizleri Süreci|sol|küçükresim|700x700pik|Şekil 1 Lojistik Destek Analizleri Süreci]]
[[Dosya:Şekil1 Lojistik Destek Analizleri Süreci.jpg|alt=Şekil 1 Lojistik Destek Analizleri Süreci|sol|küçükresim|781x781pik|Şekil 1 Lojistik Destek Analizleri Süreci]]
Eğitim, operasyonların doğru ve etkili şekilde işlemesi için temel unsurdur. Başarılı, etkili ve verimli bir eğitim uygulaması için ise eğitimi veren personelin konu ile ilgili donanımı ve eğitim materyallerinin olgunluğu kritik önem taşımaktadır.
Eğitim, operasyonların doğru ve etkili şekilde işlemesi için temel unsurdur. Başarılı, etkili ve verimli bir eğitim uygulaması için ise eğitimi veren personelin konu ile ilgili donanımı ve eğitim materyallerinin olgunluğu kritik önem taşımaktadır.
Bir eğitimin ihtiyaç duyulan olgunlukta hazırlandığından emin olmak için izlenebilecek farklı öğretim tasarım modelleri ve süreçleri mevcuttur. Öğretim tasarım modellerinin amacı, etkili ve maliyet etkin eğitimler oluşturulmasını sağlamaktır.
Bir eğitimin ihtiyaç duyulan olgunlukta hazırlandığından emin olmak için izlenebilecek farklı öğretim tasarım modelleri ve süreçleri mevcuttur. Öğretim tasarım modellerinin amacı etkili ve maliyet etkin eğitimler oluşturulmasını sağlamaktır.
Bu rehberin hazırlanmasında temel olarak alınan ADDIE modeli, 1975 yılında Florida State University tarafından ABD Ordusu için geliştirilmiş ve sonrasında ABD Silahlı Kuvvetleri’nin tüm bölümlerinde kullanılmaya başlanmıştır. ADDIE modeli geliştirilirken de ABD Hava Kuvvetleri’nin daha önceden geliştirmiş olduğu Five Step Approach (Beş Aşama Yaklaşımı) temel alınmıştır. ADDIE modelinde bu beş aşama korunmuş ve her biri için tamamlanması gereken adımlar belirlenmiştir.
Bu rehberin hazırlanmasında temel olarak alınan ADDIE modeli, 1975 yılında Florida State University tarafından ABD Ordusu için geliştirilmiş ve sonrasında ABD Silahlı Kuvvetleri’nin tüm bölümlerinde kullanılmaya başlanmıştır. ADDIE modeli geliştirilirken de ABD Hava Kuvvetleri’nin daha önceden geliştirmiş olduğu Five Step Approach (Beş Aşama Yaklaşımı) temel alınmıştır. ADDIE modelinde bu beş aşama korunmuş ve her biri için tamamlanması gereken adımlar belirlenmiştir.
* '''I'''mplementation (Uygulama),
* '''I'''mplementation (Uygulama),
* '''E'''valuation (Değerlendirme).
* '''E'''valuation (Değerlendirme).
[[Dosya:Şekil ADDIE Modeli Aşamaları – Doğrusal.png|alt=Şekil ADDIE Modeli Aşamaları – Doğrusal|sol|küçükresim|500x500pik|Şekil ADDIE Modeli Aşamaları – Doğrusal]]
[[Dosya:Şekil 2 ADDIE Modeli Aşamaları – Doğrusal.jpg|alt=Şekil 2 ADDIE Modeli Aşamaları – Doğrusal|sol|küçükresim|500x500pik|Şekil 2 ADDIE Modeli Aşamaları – Doğrusal]]
İlerleyen dönemde ADDIE modeli en çok kullanılan öğretim tasarım modeli olmuş, ihtiyaca göre modelin farklı sürümleri türetilmiştir. ADDIE modelinin ilk sürümlerinde aşamalar '''Şekil 2'''’deki gibi doğrusal olarak ilerliyor olarak düşünülmüş olsa da sonrasında bu ilerleyiş değişikliğe uğramış ve '''Şekil 3'''’deki gibi daha dairesel ve tekrarlayan bir format ortaya çıkmıştır.
[[Dosya:Şekil3 ADDIE Modeli Aşamaları - Tekrarlayan.jpg|alt=Şekil 3 ADDIE Modeli Aşamaları - Tekrarlayan|sol|küçükresim|500x500pik|Şekil 3 ADDIE Modeli Aşamaları - Tekrarlayan]]
Eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi ve gerekli eğitimlerin tasarlanarak gerçekleştirilmesi sürecinin aşamaları ve yöntemleri sonraki bölümlerde detaylandırılmıştır. Bu bölümde ise bu sürecin temelini oluşturan ADDIE modelinin temel aşamaları anlatılmaktadır.
Eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi ve gerekli eğitimlerin tasarlanarak gerçekleştirilmesi sürecinin aşamaları ve yöntemleri sonraki bölümlerde detaylandırılmıştır. Bu bölümde ise bu sürecin temelini oluşturan ADDIE modelinin temel aşamaları anlatılmaktadır.
'''ANALİZ'''
'''ANALİZ'''
'''TASARIM'''
'''TASARIM'''
Analiz aşamasında elde edilen çıktılar, bir sonraki adım olan tasarım aşamasının girdilerini oluşturur.
Tasarım aşamasına gelindiğinde, analiz aşamasında belirlenen öğrenme kazanımları göz önünde bulundurularak konu içeriği incelenmeli, bu çıktıların kazanılmasına uygun öğretim yöntemleri ve araçları seçilmeli, öğretim stratejileri belirlenmelidir.
* Öğrenme kazanımlarının belirlenmesi
* Öğrenme hiyerarşisinin oluşturulması
Tasarım aşaması sistematik ilerlemelidir. Gerçekleştirilecek adımlar ve bunların sıralaması, tasarım aşamasının başında belirlenmeli ve proje planında yer almalıdır. Tasarım aşamasının adımları; eğitimin kapsamı ve karmaşıklığı, kullanıcı ihtiyaçları ve diğer faktörler nedeniyle farklılık gösterebilse de genel olarak şu şekilde listelenebilir:
* Öğrenme kazanımlarına ve hiyerarşisine göre öğretim yöntemlerinin belirlenmesi
* Öğrenme kazanımlarının belirlenmesi,
* Hedef öğrenci kitlesinin sahip olması gereken ön koşullar varsa bunların belirlenmesi
* Öğrenme hiyerarşisinin oluşturulması,
* (Varsa) Mevcut öğretim materyallerinin gözden geçirilmesi
* Öğrenme kazanımlarına ve hiyerarşisine göre öğretim yöntemlerinin belirlenmesi,
* Ölçüm araçlarının geliştirilmesi
* Hedef öğrenci kitlesinin sahip olması gereken ön koşullar varsa bunların belirlenmesi,
* Öğretim stratejilerinin belirlenmesi
* (Varsa) Mevcut öğretim materyallerinin gözden geçirilmesi,
* Kullanılacak öğretim yöntemlerinin seçilmesi
* Ölçüm araçlarının geliştirilmesi,
* Hazırlanacak öğretici medyanın seçilmesi
* Öğretim stratejilerinin belirlenmesi,
* Derslerin tasarlanması
* Kullanılacak öğretim yöntemlerinin seçilmesi,
* Değerlendirme planının geliştirilmesi
* Hazırlanacak öğretici medyanın seçilmesi,
* Derslerin tasarlanması,
* Değerlendirme planının geliştirilmesi,
* Yönetim stratejilerinin geliştirilmesi
* Yönetim stratejilerinin geliştirilmesi
Geliştirme aşaması, tasarım aşamasında planlanan içeriğin ve öğretim materyallerinin üretildiği aşamadır.
Geliştirme aşaması, tasarım aşamasında planlanan içeriğin ve öğretim materyallerinin üretildiği aşamadır.
Tasarım aşamasında seçilen öğretim yöntemlerine ve kullanılması hedeflenen öğretim materyallerine göre geliştirme süreci farklılık gösterecektir. Bu süreçte kritik olan, başarılı ve kullanıcıya hitap eden bir öğretim materyalini zaman ve maliyet etkin olarak geliştirmek olacaktır. Bu nedenle seçilen öğretim materyaline ve yöntemine göre gerekecek geliştirme süreleri proje planı yapılırken doğru şekilde hesaba katılmalıdır. Örneğin, çekilecek bir eğitsel videoda sistemin birimlerinin görünmesi gerekiyorsa ve birimlerin üretimi eğitimden çok kısa bir süre önce bitecekse, video çekiminin ve kurgusunun tamamlanması için yeterli zaman olmayabileceği mutlaka değerlendirilmelidir. Başka bir örnek olarak da bilgisayar tabanlı eğitim sistemlerinin ya da etkileşimli eğitim videolarının üretiminin standart ve doğrusal bir eğitim videosu üretimine göre daha uzun sürecek olması verilebilir.
Tasarım aşamasında seçilen öğretim yöntemlerine ve kullanılması hedeflenen öğretim materyallerine göre geliştirme süreci farklılık gösterecektir. Bu süreçte kritik olan başarılı ve kullanıcıya hitap eden bir öğretim materyalini zaman ve maliyet etkin olarak geliştirmek olacaktır. Bu nedenle seçilen öğretim materyaline ve yöntemine göre gerekecek geliştirme süreleri proje planı yapılırken doğru şekilde hesaba katılmalıdır. Örneğin, çekilecek bir eğitsel videoda sistemin birimlerinin görünmesi gerekiyorsa ve birimlerin üretimi eğitimden çok kısa bir süre önce bitecekse, video çekiminin ve kurgusunun tamamlanması için yeterli zaman olmayabileceği mutlaka değerlendirilmelidir. Başka bir örnek olarak da bilgisayar tabanlı eğitim sistemlerinin ya da etkileşimli eğitim videolarının üretiminin standart ve doğrusal bir eğitim videosu üretimine göre daha uzun sürecek olması verilebilir.
Öğretim materyalleri, öğretim tasarımcıları, grafik tasarımcılar, fotoğrafçılar, metin yazarları, yazılımcılar gibi genelde konu uzmanı olmayan kişiler tarafından geliştirildikleri için, bu materyallerin yayınlanmadan ya da kullanılmadan önce teknik açıdan doğruluklarının konu uzmanları tarafından mutlaka kontrol edilmesi gerekir.
Öğretim materyalleri, öğretim tasarımcıları, grafik tasarımcılar, fotoğrafçılar, metin yazarları, yazılımcılar gibi genelde konu uzmanı olmayan kişiler tarafından geliştirildikleri için bu materyallerin yayınlanmadan ya da kullanılmadan önce teknik açıdan doğruluklarının konu uzmanları tarafından mutlaka kontrol edilmesi gerekir.
Öğretim materyalleri tam olarak hazırlanıp yayınlanmadan önce kağıt üzerinde ve bilgisayar ortamında prototip olarak hazırlanmaları ve bu şekilde küçük bir örnek gruba sunularak geri dönüş alınması tavsiye edilir. Alınan geri dönüşlere göre tasarımın güncellenmesi, son ürünün doğruluğunu ve etkinliğini arttırmaya katkıda bulunacaktır.
Öğretim materyalleri tam olarak hazırlanıp yayınlanmadan önce kağıt üzerinde ve bilgisayar ortamında prototip olarak hazırlanmaları ve bu şekilde küçük bir örnek gruba sunularak geri dönüş alınması tavsiye edilir. Alınan geri dönüşlere göre tasarımın güncellenmesi, son ürünün doğruluğunu ve etkinliğini arttırmaya katkıda bulunacaktır.
Geliştirilmesi tamamlanan eğitimin son kullanıcıya sunulduğu aşama, uygulama aşamasıdır.
Geliştirilmesi tamamlanan eğitimin son kullanıcıya sunulduğu aşama, uygulama aşamasıdır.
Eğitimin gerçekleştirilmesi, modelin bel kemiğini oluşturur. Eğitim planlandığı gibi gerçekleştirilmezse, bu aşamaya kadar yapılan tüm çalışmalar sonuçsuz kalabilir. Bu noktada en büyük sorumluluk, eğiticiye düşmektedir.
Eğitimin gerçekleştirilmesi modelin bel kemiğini oluşturur. Eğitim planlandığı gibi gerçekleştirilmezse bu aşamaya kadar yapılan tüm çalışmalar sonuçsuz kalabilir. Bu noktada en büyük sorumluluk eğiticiye düşmektedir.
Eğitimin odağında her zaman öğrenci ve öğrencinin ihtiyaçları olmalıdır.
Eğitimin odağında her zaman öğrenci ve öğrencinin ihtiyaçları olmalıdır.
Eğitici, eğitim vereceği konuya hâkim ve bu konuda yetkili olmalıdır. Ancak eğitim içeriğini değiştirmemeli, tasarım aşamasında kararlaştırılan ve geliştirme aşamasında son haline getirilen ders planını takip etmelidir. Öğretim materyalleri belli bir ders planını desteklemeye yönelik hazırlanacağı için, eğitim içeriğine müdahale edilmesi durumunda materyallerin etkisiz ve ilgisiz kalması mümkündür.
Eğitici, eğitim vereceği konuya hâkim ve bu konuda yetkili olmalıdır. Ancak eğitim içeriğini değiştirmemeli, tasarım aşamasında kararlaştırılan ve geliştirme aşamasında son haline getirilen ders planını takip etmelidir. Öğretim materyalleri belli bir ders planını desteklemeye yönelik hazırlanacağı için eğitim içeriğine müdahale edilmesi durumunda materyallerin etkisiz ve ilgisiz kalması mümkündür.
Uygulama sürecinde yapılması gerekenler ile ilgili ayrıntılı bilgi 3.2 bölümünde verilmektedir.
Uygulama sürecinde yapılması gerekenler ile ilgili ayrıntılı bilgi 3.2 bölümünde verilmektedir.
'''DEĞERLENDİRME'''
'''DEĞERLENDİRME'''
Her ne kadar öğretim tasarım modelinde “Değerlendirme” aşaması son adım gibi görünse de, aslında sağlıklı bir öğretim tasarımı süreci için değerlendirme ve geri bildirim mekanizmaları tüm süreç boyunca aktif olmalıdır.
Her ne kadar öğretim tasarım modelinde “Değerlendirme” aşaması son adım gibi görünse de aslında sağlıklı bir öğretim tasarımı süreci için değerlendirme ve geri bildirim mekanizmaları tüm süreç boyunca aktif olmalıdır.
Tasarlanan içerik ve öğretim materyalleri tasarım ve geliştirme aşamalarında da değerlendirilmeye ve gerekli görüldüğü durumlarda değişiklik yapılmasına açık olmalıdır. Aksi takdirde tasarımda gözden kaçan unsurlar olması durumunda, bu durum eğitimin uygulanmasından sonraya kadar fark edilmeyecek ve gerekli düzeltmelerin yapılmasında geç kalınmış olacaktır.
Tasarlanan içerik ve öğretim materyalleri tasarım ve geliştirme aşamalarında da değerlendirilmeye ve gerekli görüldüğü durumlarda değişiklik yapılmasına açık olmalıdır. Aksi takdirde tasarımda gözden kaçan unsurlar olması durumunda, bu durum eğitimin uygulanmasından sonraya kadar fark edilmeyecek ve gerekli düzeltmelerin yapılmasında geç kalınmış olacaktır.
== 3.1. EĞİTİM İHTİYAÇLARI ANALİZİ SÜRECİ ==
== 3.1. EĞİTİM İHTİYAÇLARI ANALİZİ SÜRECİ ==
=== 3.1.1. EİA Kapsamı ===
=== 3.1.1. EİA KAPSAMI ===
Genel bir kural olarak, EİA yöntemi, operasyonel/iş kabiliyetindeki bir değişikliğin, gerekli olan eğitim kaynakları üzerinde, bir artışa veya azaltmaya (düşürmeye) yönelik muhtemel bir etkisi olduğunda kullanılmalıdır.
Genel bir kural olarak EİA yöntemi operasyonel/iş kabiliyetindeki bir değişikliğin gerekli olan eğitim kaynakları üzerinde, bir artışa veya azaltmaya (düşürmeye) yönelik muhtemel bir etkisi olduğunda kullanılmalıdır.
İstenilen bilgilerin aktarılması ve yeteneklerin kazandırılması, gerekli hazırlıklar yapılmadan ve ihtiyaç duyulan şartlar sağlanmadan sunulan bir eğitim ile mümkün olmayacaktır. Verilen eğitimin amacına ulaşması ve eğitim kaynaklarının boş ve gereksiz yere kullanımının önlenmesi için eğitimin doğru planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu açıdan bakıldığında EİA faydalı ve maliyet etkin eğitim çözümleri sunmaktadır. EİA; geleneksel eğitim programlarından farklı olarak duruma ve kursiyere uygun eğitim tipinin belirlenmesi, doğru ortamın seçilmesi, destekleyici yöntem ve materyallerin geliştirilmesi konusunda rehberlik etmektedir.
İstenilen bilgilerin aktarılması ve yeteneklerin kazandırılması, gerekli hazırlıklar yapılmadan ve ihtiyaç duyulan şartlar sağlanmadan sunulan bir eğitim ile mümkün olmayacaktır. Verilen eğitimin amacına ulaşması ve eğitim kaynaklarının boş ve gereksiz yere kullanımının önlenmesi için eğitimin doğru planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu açıdan bakıldığında EİA faydalı ve maliyet etkin eğitim çözümleri sunmaktadır. EİA; geleneksel eğitim programlarından farklı olarak duruma ve kursiyere uygun eğitim tipinin belirlenmesi, doğru ortamın seçilmesi, destekleyici yöntem ve materyallerin geliştirilmesi konusunda rehberlik etmektedir.
Kursiyer ve eğiticinin farklı zamanlarda ve ortamlarda ya da aynı zamanda farklı ortamlarda bulunduğu, eğitim etkinliklerinin ise farklı iletişim araçları ile paylaşıldığı eğitim türüdür.
Kursiyer ve eğiticinin farklı zamanlarda ve ortamlarda ya da aynı zamanda farklı ortamlarda bulunduğu, eğitim etkinliklerinin ise farklı iletişim araçları ile paylaşıldığı eğitim türüdür.
[[Dosya:Şekil 4 Uzaktan Eğitim Modeli.gif|alt=Şekil 4 Uzaktan Eğitim Modeli|sol|küçükresim|400x400pik|Şekil 4 Uzaktan Eğitim Modeli]]
[[Dosya:Şekil4 Uzaktan Eğitim Modeli.jpg|alt=Şekil 4 Uzaktan Eğitim Modeli|sol|küçükresim|400x400pik|Şekil 4 Uzaktan Eğitim Modeli]]
'''· GÖREV BAŞI EĞİTİM:'''
Bu eğitim tipinde de kursiyerler ve eğiticinin aynı zamanda aynı mekânda bulunabilmesi şartı vardır. Sınıf içi teorik eğitimden farklı olarak kursiyerlerin gerçek sistem, araç, yazılım vb. üzerinde uygulama yaparak etkileşimli bir şekilde konuyu öğrenmeleri sağlanmaktadır. Yapılan araştırmalar uygulamalı eğitimin oldukça faydalı olduğunu ortaya koymaktadır. Özellikle yeni bir ekipman, sistem, araç vb. ile ilgili veya uçtan uca değil belirli konularla ilgili eğitim verileceğinde tercih edilmesi öğrenmeyi kolaylaştırmakta, hızlandırmakta ve kalıcı hale getirmektedir. Görev Başı Eğitim gözlemleyerek, rehberlik alarak ve uygulayarak öğrenme imkânı sunduğu için unutma oranını düşürmekte başarı oranını arttırmaktadır.
[[Dosya:Şekil 5 Görev Başı Eğitimin Faydaları.png|alt=Şekil 5 Görev Başı Eğitimin Faydaları|sol|küçükresim|400x400pik|Şekil 5 Görev Başı Eğitimin Faydaları]]
EİA kapsamında yapılan tasarım aşamasında eğitime en iyi katkı sağlayacak olan araçlar ve yöntemler seçilmekte, geliştirme aşamasında da hazırlanmaktadır. Bu aşamada hazırlanacak olan eğitim yardımcılarına örnek olarak Bilgisayar Tabanlı Eğitim Sistemleri (BTES), sanal/arttırılmış gerçeklik uygulamaları ve simülatörler verilebilir.
'''· BİLGİSAYAR TABANLI EĞİTİM SİSTEMLERİ (BTES)'''
'''· BİLGİSAYAR TABANLI EĞİTİM SİSTEMLERİ (BTES)'''
Eğitim materyallerini hem 2/3 boyutlu görseller/animasyonlar ile hem de işitsel olarak sunan, kursiyerlerin etkileşimli olarak bilgisayar ortamındaki sistemleri kullanmasına imkân sağlayan simülasyonlardır. Eğitici nezaretinde ya da bireysel olarak faydalanılabilmektedir. BTES; sınıf içi veya uzaktan eğitimde kullanılabilmektedir. Hazırlanması maliyetli olduğu için uzun ömürlü ve çok katılımcı tarafından kullanılabileceği durumlarda tercih edilmelidir.
Eğitim materyallerini hem 2/3 boyutlu görseller/animasyonlar ile hem de işitsel olarak sunan, kursiyerlerin etkileşimli olarak bilgisayar ortamındaki sistemleri kullanmasına imkân sağlayan simülasyonlardır. Eğitici nezaretinde ya da bireysel olarak faydalanılabilmektedir. BTES; sınıf içi veya uzaktan eğitimde kullanılabilmektedir. Hazırlanması maliyetli olduğu için uzun ömürlü ve çok katılımcı tarafından kullanılabileceği durumlarda tercih edilmelidir.
[[Dosya:Şekil 6 Bilgisayar Tabanlı Eğitim Sistemi.jpg|sol|küçükresim|600x600pik|Şekil 6 Bilgisayar Tabanlı Eğitim Sistemi]]
BTES, Etkileşimli Elektronik Teknik Yayın (IETM) kapsamına girmektedir. IETM; basılı teknik dokümanların sayısallaştırılarak görsel desteği yüksek, hızlı, güvenilir ve kolay anlaşılır elektronik dokümanlara/ortamlara dönüştürülmesi ile oluşturulur. Dünyada savunma sanayiinde IETM’ye yönelme eğiliminin nedenleri olarak veri ve bilginin çok fazla olması, dokümanların yönetilemez hale gelmesi, veri aktarımında gecikmelerin ve sorunların yaşanması, istenilen bilgiye erişimin zorlaşması ve zaman alması, güncel bilgilere anlık olarak erişim sorunu yaşanması, baskı ve dağıtım maliyetlerinin artması gösterilebilir. IETM, '''Şekil 7'''’de gösterildiği şekilde 5 sınıfa (class) ayrılmaktadır.
[[Dosya:Şekil7 IETM Sınıfları.jpg|alt=Şekil 7 IETM Sınıfları|sol|küçükresim|500x500pik|Şekil 7 IETM Sınıfları]]
IETM ve BTES; bilgiye erişimi kolaylaştırır ve hızlandırır, anlaşılırlığı arttırır, sökme-takma işlem adımlarındaki hata oranını düşürür, arıza giderme işlemlerinde performans artışı sağlar, zaman kazandırır, zorunlu ve kapalı ortam eğitimlerin gerekliliğini azaltır, kullanıcı etkileşimi olduğu için motivasyonu arttırır ve personelin eğitim süresini kısaltır.
Tüm askeri ve sivil projelerde kullanılan sistemler gün geçtikçe daha karmaşık hale gelmekte, kullanıcılar tarafından okuyarak öğrenme yerine izleyerek ve uygulayarak öğrenme daha çok tercih edilmekte, bilgisayar ve mobil cihazların depolama kapasitesinin artması büyük avantaj sağlamakta, daha kompakt hale gelen bilgisayarlar ve mobil cihazlar bilgiyi her an yanımızda taşımaya imkân sağlamakta ve teknoloji ilerledikçe üretim maliyeti düşmektedir. Bu nedenlerden dolayı IETM ve BTES dünyada ve ülkemizde giderek yaygınlaşmaktadır.
'''· SANAL/ARTTIRILMIŞ GERÇEKLİK UYGULAMALARI:'''
Sanal gerçeklik gerçek dünyadaki bir ortamın 2/3B modellenerek kullanıcının gerçek dünyadan soyutlanıp tamamen sanal bir ortamda etkileşimli olarak öğrenme faaliyetini gerçekleştirmesine imkân sağlar. Arttırılmış gerçeklik ise cihazların nesne tanıma özelliği kullanılarak sanal ortamda oluşturulmuş olan nesnelerin gerçek görüntüler üzerine bindirilerek kullanıcıya sunulmasıdır. Gerçek dünyadaki bir ortam ile çevreye göre kendisini otomatik olarak güncelleyen 2/3B sanal ortam bileşenleri aynı ortamda kullanıcıya sunulmaktadır. İşbaşı eğitimde bahsedilen faydaların maliyet etkin olarak ve tehlike içermeyecek şekilde sağlanması hedeflenmektedir. Bu teknolojiler eğitim, sağlık, savunma, sanat, turizm, endüstri vb. birçok alanda kullanılmaktadır.
Sanal/Arttırılmış Gerçeklik uygulamaları için ihtiyaç duyulan bileşenler; donanım altyapısı (bilgisayar, tablet, gözlük vb.), yazılım altyapısı, markerlar (işaretçiler) ve 2/3B modellenmiş ortamlardır. Bu uygulamalar; görüntüler yansıtılarak, gerçek dünya ile üst üste bindirilerek, marker kullanılarak ya da nesne tanımlama şeklinde oluşturulabilir.
Sanal/Artırılmış Gerçeklik gösterimi Şekil 8‘de yer almaktadır.
[[Dosya:Şekil 8 Arttırılmış Gerçeklik Gösterimi.png|alt=Şekil 8 Arttırılmış Gerçeklik Gösterimi|sol|küçükresim|Şekil 8 Arttırılmış Gerçeklik Gösterimi]]
'''· SİMÜLATÖRLER/CANLI EĞİTİM MAKETLERİ:'''
Gerçek hayattaki bir ortamın, aracın veya sistemin dokunmatik ekranlar ya da gerçeğiyle birebir aynı ortamda sanal olarak kullanıcıya sunulmasıdır. Gerçek hayatta uygulanması maliyetli olan ya da tehlike içeren ortamlar için kullanımı oldukça faydalıdır. Simülatörlerin maliyeti oldukça yüksek olduğu için maliyet etkin olacağı, çok fazla kullanıcı tarafından kullanılacağı ve uzun süreli faal olacağı durumlarda tercih edilmelidir. Havacılık sektöründe yaygın olarak kullanılmakta olan simülatörler, diğer alanlarda da hızla yayılmaktadır.
Simülatör gösterimi Şekil 9‘da yer almaktadır.
[[Dosya:Şekil 9 Simülatör.png|alt=Şekil 9 Simülatör|sol|küçükresim|400x400pik|Şekil 9 Simülatör]]
Canlı eğitim maketleri; gerçek aracın veya sistemin, operatör/mürettebat görevlerine yönelik, fonksiyonlarının ve saha uygulamalarının gerçek ekipmanlar ile göreve yönelik bölümlerinin kullanıcıya sunulmasıdır. Eğitime ayrılan zamanın daha etkin kullanılması ve aynı anda daha fazla operatör/mürettebat eğitiminin yapılabilmesi hususunda kullanımı oldukça faydalıdır.
Canlı Kule gösterimi Şekil 10‘da yer almaktadır.
[[Dosya:Şekil 10 Canlı (Kule) Eğitim Maketi.jpg|alt=Şekil 10 Canlı (Kule) Eğitim Maketi|sol|küçükresim|Şekil 10 Canlı (Kule) Eğitim Maketi]]
Tablo 4'''.''' EİA Çeşitleri
{| class="wikitable"
|'''EİA Fazları (Aşamaları)'''
|'''EİA Aktiviteleri'''
|'''EİE Karar Noktaları'''
===3.1.2. EĞİTİM İHTİYAÇLARI ANALİZİ ===
Ömür Devri Yönetimi kapsamında Eğitim İhtiyaçları Analizi; yeni ekipman tedariği, doktrin değişimi, organizasyonel değişim veya mevzuattaki değişikliklerin sonucu olarak ortaya çıkan eğitim gereksinimlerinin yapılandırılmış bir anketi ve analizidir. En uygun maliyet etkinliği için en elverişli eğitim sistemini önermek amacıyla farklı eğitim yöntemlerini ve ekipman karşılaştırmasını içerir. Projeler arasında değişkenlik gösterebilen destekleyici araç ve tekniklerin seçimi ile oldukça esnek bir prosedürdür. Bununla birlikte, her durumda EİA, tüm kararlar için bir denetim izi sağlayan, faaliyet bazlı, yinelemeli (tekrarlayan) bir süreçtir. EİA, eğitimin tek başına bir çözüm olacağını ifade etmez ve etmemelidir.
Genel bir kural olarak EİA yöntemi operasyonel/iş kabiliyetindeki bir değişikliğin gerekli olan eğitim kaynakları üzerinde bir artışa veya azaltmaya (düşürmeye) yönelik muhtemel bir etkisi olduğunda kullanılmalıdır.
=== 3.1.3. EİA FAALİYETLERİ VE ÇIKTILARI ===
Temel olarak EİA süreci eğitim gerekliliklerini belirlemek için kullanılan bir analiz yöntemi olup, gerektiğinde uzmanlık eğitimi tasarlayan ve eğitim ekipmanı/hizmetlerinin planlamasını yapan sistematik, yinelemeli ve çıktı bazlı bir yaklaşımdır. Bu süreç bir dizi çıktıya sahip olup üç fazdan (aşamadan) oluşmaktadır.
===3.1.4. EİA FAZLARINA GENEL BAKIŞ ===
EİA üç faza ayrılmış olup toplam altı elemandan oluşmaktadır. Ticari olan EİA’larda teslim edilebilir 4 çıktı grubu mevcuttur.
EİA Fazları, Aktiviteleri, Karar Noktaları ve Teslim Edilebilir Çıktıları aşağıda gösterilmiştir.
Tablo 4'''.''' EİA Çeşitleri
{| class="wikitable"
|'''EİA Fazları (Aşamaları)'''
|'''EİA Aktiviteleri'''
|'''EİE Karar Noktaları'''
|'''Teslim Edilebilir EİA Çıktıları'''
|'''Teslim Edilebilir EİA Çıktıları'''
|-
|-
EİA müşterileri, konularında uzman olmayan kişilerden oluşabilmektedir. Bu nedenle, tüm çıktılar, en üst düzeyde fayda sağlanabilmesi için birbirleriyle bağlantılı ve konu hakkında uzman olmayan kişiler tarafından kolayca anlaşılabilir olmalıdır.
EİA müşterileri, konularında uzman olmayan kişilerden oluşabilmektedir. Bu nedenle tüm çıktılar, en üst düzeyde fayda sağlanabilmesi için birbirleriyle bağlantılı ve konu hakkında uzman olmayan kişiler tarafından kolayca anlaşılabilir olmalıdır.
'''AŞAMA 1 – KAPSAM BELİRLEME ÇALIŞMASI'''
'''AŞAMA 1 – KAPSAM BELİRLEME ÇALIŞMASI'''
===3.2.1. KAZANIMLARIN BELİRLENMESİ ===
Öğrenim Kazanımı (Learning Objective); kursiyerin eğitim sonunda hangi şartlar altında neleri bileceğini ve/veya yapabileceğini tanımlayan ifadedir. Kazanımlar, eğitim aktivitesinin net ve tanımlı bir hedefi olmasını ve bu hedefin eğitmenler ve destek personeli tarafından bilinmesini sağlar.
Kazanımlar, okuyan herkesin aynı şeyi anlaması için dikkatle yazılmalıdır ve tabloda özetlenen üç kısmı içermelidir.
'''Tablo 5 Eğitim Kazanımları'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|PERFORMANS/DAVRANIŞ
|PERFORMANS/DAVRANIŞ
Kazanımın “Performans/Davranış” kısmı, öğrencinin belli bir bilgiyi, yeteneği ya da tutumu öğrendiğini göstermek için ne yapması gerektiğini tanımlar.
Kazanımın “Performans/Davranış” kısmı öğrencinin belli bir bilgiyi, yeteneği ya da tutumu öğrendiğini göstermek için ne yapması gerektiğini tanımlar.
'''Tablo 6 Eğitim Tasarımı Yönergeleri'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
| colspan="2" |YÖNERGELER
| colspan="2" |YÖNERGELER
Kazanımların belirlenmesi, öğretim tasarımının temelini oluşturur. Sonraki tüm adımların doğru şekilde yerine getirilmesi için, bu ilk adımın sağlıklı bir şekilde tamamlanması gerekir. Kazanımların yeterli şekilde tanımlanmaması durumunda eğitimde konuların işlenme sırası, kullanılacak materyaller, eğitim sonu ölçümleri gibi konularda sıkıntı yaşanması kaçınılmaz olacaktır.
Kazanımların belirlenmesi öğretim tasarımının temelini oluşturur. Sonraki tüm adımların doğru şekilde yerine getirilmesi için bu ilk adımın sağlıklı bir şekilde tamamlanması gerekir. Kazanımların yeterli şekilde tanımlanmaması durumunda eğitimde konuların işlenme sırası, kullanılacak materyaller, eğitim sonu ölçümleri gibi konularda sıkıntı yaşanması kaçınılmaz olacaktır.
===3.2.2. Kazanımların Öğrenme Tipine Göre Gruplanması===
===3.2.2. KAZANIMLARIN ÖĞRENME TİPİNE GÖRE GRUPLANMASI ===
Eğitim sonunda ulaşılması beklenen kazanımlar belirlendikten sonraki adım, bu kazanımların öğrenme tiplerine göre gruplanmasıdır.
Eğitim sonunda ulaşılması beklenen kazanımlar belirlendikten sonraki adım bu kazanımların öğrenme tiplerine göre gruplanmasıdır.
Farklı öğrenme tipleri, farklı eğitim materyalleri ve farklı eğitim modelleri gereksinimini doğurur. Teorik bilginin anlatımı ve ölçümü, bir görevin pratikte gerçekleştirilmesinin anlatımından ve ölçümünden farklıdır. Örneğin; kazanımlar arasında öğrencinin bir birimin nasıl söküleceğini öğrenmesi varsa, eğitmenin eğitim ortamında bu sökme işlemini gerçekleştirecek ekipmana sahip olması beklenir. Bunun mümkün olmadığı durumlarda 3 boyutlu modelleme ve patlatma animasyonlarıyla da anlatım yapılabilir. Bu materyallerin hazırlanması ise bu konuda yaşanacak ihtiyacın önceden belirlemesi ile mümkün olacaktır.
Farklı öğrenme tipleri, farklı eğitim materyalleri ve farklı eğitim modelleri gereksinimini doğurur. Teorik bilginin anlatımı ve ölçümü, bir görevin pratikte gerçekleştirilmesinin anlatımından ve ölçümünden farklıdır. Örneğin; kazanımlar arasında öğrencinin bir birimin nasıl söküleceğini öğrenmesi varsa, eğitmenin eğitim ortamında bu sökme işlemini gerçekleştirecek ekipmana sahip olması beklenir. Bunun mümkün olmadığı durumlarda 3 boyutlu modelleme ve patlatma animasyonlarıyla da anlatım yapılabilir. Bu materyallerin hazırlanması ise bu konuda yaşanacak ihtiyacın önceden belirlemesi ile mümkün olacaktır.
===3.2.3. Öğrenme Hiyerarşisinin Kurulması ===
===3.2.3. ÖĞRENME HİYERARŞİSİNİN KURULMASI ===
Birçok görev, birden fazla alt görevden oluşur ve öğrencilerin bir görevi yerine getirebilmeleri için öncelikle bu alt görevleri bilmeleri ve gerçekleştirmeleri gerekir. Etkin bir eğitim için, bu alt görevlere ait öğrenim kazanımları da belirlenmelidir. Görevler ve alt görevler için kazanımlar belirlendikten sonra, farklı seviyelerdeki kazanımlar, sıralamalarının ve hiyerarşilerinin görülebildiği bir diyagramda görselleştirilebilir. Bu diyagram kazanım ya da öğrenme hiyerarşisi olarak adlandırılır. Eğitim tasarımı yaparken bilginin verilme sırasını belirleyen husus bu hiyerarşik diyagramdır. Örnek bir diyagram Şekil 11’de verilmiştir.
Birçok görev birden fazla alt görevden oluşur ve öğrencilerin bir görevi yerine getirebilmeleri için öncelikle bu alt görevleri bilmeleri ve gerçekleştirmeleri gerekir. Etkin bir eğitim için bu alt görevlere ait öğrenim kazanımları da belirlenmelidir. Görevler ve alt görevler için kazanımlar belirlendikten sonra farklı seviyelerdeki kazanımlar, sıralamalarının ve hiyerarşilerinin görülebildiği bir diyagramda görselleştirilebilir. Bu diyagram kazanım ya da öğrenme hiyerarşisi olarak adlandırılır. Eğitim tasarımı yaparken bilginin verilme sırasını belirleyen husus bu hiyerarşik diyagramdır. Örnek bir diyagram Şekil 11’de verilmiştir.
[[Dosya:Şekil 11 Hiyerarşik Diyagram Örneği.png|alt=Şekil 11 Hiyerarşik Diyagram Örneği|sol|küçükresim|400x400pik|Şekil 11 Hiyerarşik Diyagram Örneği]]
[[Dosya:Şekil12 Hiyerarşik Diyagram Örneği.jpg|alt=Şekil 11 Hiyerarşik Diyagram Örneği|sol|küçükresim|568x568pik|Şekil 11 Hiyerarşik Diyagram Örneği]]
İyi bir eğitim tasarımında hedeflerden biri, konuları etkili öğrenmeyi arttıracak bir sıralama ile verebilmektir. Konu sıralaması oluştururken riskleri minimuma indirmek esastır. Örneğin, karmaşık bir sistem üzerinde gerçekleştirilecek riskli bir göreve ait anlatımlar, personeli yoracak bir görevden sonraya gelecek şekilde planlanmamalıdır. Konu sıralaması yaparken kullanılabilecek birden fazla yöntem mevcuttur.
İyi bir eğitim tasarımında hedeflerden biri, konuları etkili öğrenmeyi arttıracak bir sıralama ile verebilmektir. Konu sıralaması oluştururken riskleri minimuma indirmek esastır. Örneğin, karmaşık bir sistem üzerinde gerçekleştirilecek riskli bir göreve ait anlatımlar, personeli yoracak bir görevden sonraya gelecek şekilde planlanmamalıdır. Konu sıralaması yaparken kullanılabilecek birden fazla yöntem mevcuttur.
1. İşin yapılış sıralaması
1. İşin yapılış sıralaması,
2. Kronolojik sıralama
2. Kronolojik sıralama,
3. Sebep sonuç sıralaması
3. Sebep sonuç sıralaması,
4. Kritiklik sıralaması
4. Kritiklik sıralaması,
5. Basitten karmaşığa sıralama
5. Basitten karmaşığa sıralama,
6. Karmaşıktan basite sıralama
6. Karmaşıktan basite sıralama,
7. Bilinenden bilinmeyene sıralaması
7. Bilinenden bilinmeyene sıralaması.
Kazanım sıralamasının doğru yapılabilmesi için kazanımlar arasındaki ilişkinin net bir şekilde ortaya konulabilmesi gerekir.
Kazanım sıralamasının doğru yapılabilmesi için kazanımlar arasındaki ilişkinin net bir şekilde ortaya konulabilmesi gerekir.
Öğrenim kazanımları arasında görülebilecek ilişkiler tabloda verilmektedir.
Öğrenim kazanımları arasında görülebilecek ilişkiler tabloda verilmektedir.
'''Tablo 7 Öğrenim Kazanımları Arasındaki İlişki'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|BAĞIMLI
|BAĞIMLI
Kazanımlardan birini başarmak için, önce diğerini başarmak gereklidir.
Kazanımlardan birini başarmak için önce diğerini başarmak gereklidir.
|Kazanımlardan birini başarmak, diğerini başarmayı zorlaştırabilir.
|Kazanımlardan birini başarmak diğerini başarmayı zorlaştırabilir.
|Kazanımlardan birini başarmak, bilgi transfer sayesinde diğerini öğrenmeyi kolaylaştırabilir.
|Kazanımlardan birini başarmak bilgi transfer sayesinde diğerini öğrenmeyi kolaylaştırabilir.
|Kazanımlardan birini başarmak, diğerini başarmayı olumlu ya da olumsuz etkilemez.
|Kazanımlardan birini başarmak diğerini başarmayı olumlu ya da olumsuz etkilemez.
|-
|-
|Kazanımlar, bilgi ve beceri açısından öğrenilebilecekleri sırayla verilmelidir.
|Kazanımlar, bilgi ve beceri açısından öğrenilebilecekleri sırayla verilmelidir.
|}
|}
===3.2.4. Mevcut Materyallerin Gözden Geçirilmesi===
===3.2.4. MEVCUT MATERYALLERİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ ===
Eğitim materyallerinin geliştirilmesi insan kaynağı, zaman ve bütçe açısından maliyetli olabilmektedir. Bu nedenle, kazanımların belirlenmesinin ardından, mevcut eğitim materyallerini gözden geçirip hedeflenen kazanımları destekleyip desteklemediklerini belirlemek ve gerekli düzenlemeleri yaparak yeniden kullanıma uygun hale getirmek kaynak kullanımında tasarruf sağlayacaktır.
Eğitim materyallerinin geliştirilmesi insan kaynağı, zaman ve bütçe açısından maliyetli olabilmektedir. Bu nedenle kazanımların belirlenmesinin ardından mevcut eğitim materyallerini gözden geçirip hedeflenen kazanımları destekleyip desteklemediklerini belirlemek ve gerekli düzenlemeleri yaparak yeniden kullanıma uygun hale getirmek kaynak kullanımında tasarruf sağlayacaktır.
Mevcut materyallerin uygunluğu değerlendirilirken aşağıdaki tablo kullanılabilir.
Mevcut materyallerin uygunluğu değerlendirilirken aşağıdaki tablo kullanılabilir.
Tablo 8. Mevcut Materyallerin Uygunluğunun Değerlendirilmesi
'''Tablo 8 Mevcut Materyallerin Uygunluğunun Değerlendirilmesi'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|
|
Eğitim tasarımında yardımcı olacak mevcut bir materyal bulunmaması durumunda sıfırdan materyal hazırlanması yoluna gidilir.
Eğitim tasarımında yardımcı olacak mevcut bir materyal bulunmaması durumunda sıfırdan materyal hazırlanması yoluna gidilir.
===3.2.5. Test/Sınavların Geliştirilmesi===
===3.2.5. TEST/SINAVLARIN GELİŞTİRİLMESİ ===
Öğrenim kazanımlarının belirlenmesinden bir sonraki adım, öğrencinin bu kazanımlara ne kadar ulaşabildiğini ölçmek için gereken test/sınavların geliştirilmesidir. Doğru bir ölçüm yapıldığından emin olmak için, kazanımda hedeflenen performans ile sınavda istenilen performans eşleşmelidir. Her bir kazanım için ölçüm yöntemi, o kazanım yazıldıktan hemen sonra hazırlanmalıdır.
Öğrenim kazanımlarının belirlenmesinden bir sonraki adım öğrencinin bu kazanımlara ne kadar ulaşabildiğini ölçmek için gereken test/sınavların geliştirilmesidir. Doğru bir ölçüm yapıldığından emin olmak için, kazanımda hedeflenen performans ile sınavda istenilen performans eşleşmelidir. Her bir kazanım için ölçüm yöntemi, o kazanım yazıldıktan hemen sonra hazırlanmalıdır.
Kullanılabilecek ölçüm yöntemleri kısaca şöyle listelenebilir:
Kullanılabilecek ölçüm yöntemleri kısaca şöyle listelenebilir:
6. Kullanıcının Verilen Bir Görevi Yerine Getirdiği Uygulamalı Testler
6. Kullanıcının Verilen Bir Görevi Yerine Getirdiği Uygulamalı Testler
===3.2.6. Öğretim Yöntemlerinin ve Stratejilerinin Belirlenmesi===
===3.2.6. ÖĞRETİM YÖNTEMLERİNİN VE STRATEJİLERİNİN BELİRLENMESİ ===
Bir eğitim tasarımcısının en önemli görevlerinden biri, kullanılacak öğretim yönteminin belirlenmesidir. Seçilen öğretim yöntemi, eğitim sisteminin hem kalitesi hem de maliyet etkinliği açısından kritik önem taşır.
Bir eğitim tasarımcısının en önemli görevlerinden biri kullanılacak öğretim yönteminin belirlenmesidir. Seçilen öğretim yöntemi, eğitim sisteminin hem kalitesi hem de maliyet etkinliği açısından kritik önem taşır.
Öğretim yöntemi, öğretim stratejisinin bir unsurudur. Öğrencinin eğitim sonunda kazanması beklenen bilgi ve becerilere yönelik eğitim içeriğinin hangi yolla aktarılacağını, öğretim yöntemi belirler. Kazanımlardan yola çıkarak aktarılacak eğitim içeriği belirlendikten sonra, bu içeriği aktarmaya en uygun öğretim yöntemi seçilir.
Öğretim yöntemi, öğretim stratejisinin bir unsurudur. Öğrencinin eğitim sonunda kazanması beklenen bilgi ve becerilere yönelik eğitim içeriğinin hangi yolla aktarılacağını, öğretim yöntemi belirler. Kazanımlardan yola çıkarak aktarılacak eğitim içeriği belirlendikten sonra, bu içeriği aktarmaya en uygun öğretim yöntemi seçilir.
====Kısıtlar ====
====Kısıtlar ====
* '''Hedef kitlenin coğrafi olarak dağılımı.''' Eğer hedef kitle coğrafi olarak geniş bir bölgeye yayılmışsa, eğitim için tüm öğrencileri tek bir ortama toplamak mümkün ve mantıklı olmayabilir. Durum böyle ise, sınıf eğitimi uygun bir eğitim yöntemi olmayabilir. Bunun yerine uzaktan eğitim gibi seçenekler değerlendirilebilir.
* '''Hedef kitlenin coğrafi olarak dağılımı.''' Eğer hedef kitle coğrafi olarak geniş bir bölgeye yayılmışsa eğitim için tüm öğrencileri tek bir ortama toplamak mümkün ve mantıklı olmayabilir. Durum böyle ise, sınıf eğitimi uygun bir eğitim yöntemi olmayabilir. Bunun yerine uzaktan eğitim gibi seçenekler değerlendirilebilir.
* '''Öğrencilerin uygunluğu.''' Bütçe ya da takvim kısıtları nedeniyle öğrencilerin eğitimin tamamına katılmaları mümkün olmayacaksa ya da yeterli sayıda öğrenci katılım sağlayamayacaksa sınıf eğitimi uygun bir eğitim yöntemi olmayabilir.
* '''Öğrencilerin uygunluğu.''' Bütçe ya da takvim kısıtları nedeniyle öğrencilerin eğitimin tamamına katılmaları mümkün olmayacaksa ya da yeterli sayıda öğrenci katılım sağlayamayacaksa sınıf eğitimi uygun bir eğitim yöntemi olmayabilir.
* '''Eğitmen uygunluğu.''' Eğitmen bulmanın mümkün olmadığı durumlarda, öğrencilerin kendi başlarına çalışmaları ya da etkileşimli eğitsel çoklu ortam materyalleri kullanılması değerlendirilmelidir.
* '''Eğitmen uygunluğu.''' Eğitmen bulmanın mümkün olmadığı durumlarda, öğrencilerin kendi başlarına çalışmaları ya da etkileşimli eğitsel çoklu ortam materyalleri kullanılması değerlendirilmelidir.
* '''Görevin kritikliği.''' Öğrenilmesi gereken görevin kritik olması durumunda öğrencinin kendisinin çalışarak öğreneceği bir yöntem yerine eğitmen tarafından sınıf ortamında ya da iş üzerinde gerçekleştirilecek bir eğitim daha doğru olacaktır.
* '''Görevin kritikliği.''' Öğrenilmesi gereken görevin kritik olması durumunda öğrencinin kendisinin çalışarak öğreneceği bir yöntem yerine eğitmen tarafından sınıf ortamında ya da iş üzerinde gerçekleştirilecek bir eğitim daha doğru olacaktır.
* '''Öğrenme zorluğu.''' Öğrenilmesi zor olan bir görevin anlatımı için basitten karmaşığa doğru giden, uygulamaların çok olduğu ve ara değerlendirmelerle öğrenme hedeflerinin kontrol edildiği bir eğitim tercih edilmelidir.
* '''Öğrenme zorluğu.''' Öğrenilmesi zor olan bir görevin anlatımı için basitten karmaşığa doğru giden, uygulamaların çok olduğu ve ara değerlendirmelerle öğrenme hedeflerinin kontrol edildiği bir eğitim tercih edilmelidir.
* '''Aslına uygun olma zorunluluğu.''' Yapılan anlatım, bir ürün üzerinde doğrudan yapılacak işlemleri anlatıyorsa, doğru bir öğrenme için ürünün fiziksel olarak ortamda bulundurulması ya da gerçekçi bir 3 boyutlu modeli üzerinden işlemlerin gösterilmesi faydalı olacaktır.
* '''Aslına uygun olma zorunluluğu.''' Yapılan anlatım bir ürün üzerinde doğrudan yapılacak işlemleri anlatıyorsa doğru bir öğrenme için ürünün fiziksel olarak ortamda bulundurulması ya da gerçekçi bir 3 boyutlu modeli üzerinden işlemlerin gösterilmesi faydalı olacaktır.
* '''Etkileşim seviyesi'''. Öğrenci-öğrenci ve öğrenci-eğitmen etkileşiminin yüksek olması gereken eğitimlerde iş üzerinde öğrenme ya da sınıf ortamında anlatım yöntemleri tercih edilmelidir.
* '''Etkileşim seviyesi'''. Öğrenci-öğrenci ve öğrenci-eğitmen etkileşiminin yüksek olması gereken eğitimlerde iş üzerinde öğrenme ya da sınıf ortamında anlatım yöntemleri tercih edilmelidir.
===3.2.7. Kullanılacak Çoklu Ortam Seçimi ===
===3.2.7. KULLANILACAK ÇOKLU ORTAM SEÇİMİ ===
Her ne kadar öğretim yöntemi ve çoklu ortam seçimi ayrı başlıklar altında verilmiş olsa da aslında bu iki seçim birbirinden tamamen bağımsız olarak değerlendirilemez. Hiçbir çoklu ortam materyali bir eğitim yöntemi için kesin olarak doğru ya da yanlış olarak adlandırılamaz. Kullanılacak çoklu ortam materyalinin seçimi için de yöntem seçimi sırasında göz önünde bulundurulan unsurlar etkili olacaktır. Buna ek olarak her bir materyal tipinin avantajları ve dezavantajları olacağı unutulmamalı ve seçimler tüm bu konular değerlendirilerek yapılmalıdır.
Her ne kadar öğretim yöntemi ve çoklu ortam seçimi ayrı başlıklar altında verilmiş olsa da aslında bu iki seçim birbirinden tamamen bağımsız olarak değerlendirilemez. Hiçbir çoklu ortam materyali bir eğitim yöntemi için kesin olarak doğru ya da yanlış olarak adlandırılamaz. Kullanılacak çoklu ortam materyalinin seçimi için de yöntem seçimi sırasında göz önünde bulundurulan unsurlar etkili olacaktır. Buna ek olarak her bir materyal tipinin avantajları ve dezavantajları olacağı unutulmamalı ve seçimler tüm bu konular değerlendirilerek yapılmalıdır.
Çoklu ortam materyallerinin dağıtım tiplerine göre gruplanmış başlıklarla avantaj ve kısıtları tablo ile verilmiştir.
Çoklu ortam materyallerinin dağıtım tiplerine göre gruplanmış başlıklarla avantaj ve kısıtları tablo ile verilmiştir.
'''Tablo 9 Çoklu Ortam Materyallerinin Avantaj ve Kısıtları'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|FORMAT
|FORMAT
|}
|}
===3.2.8. Kaynak Gereksinim ve Kısıtlarının Değerlendirilmesi ===
===3.2.8. KAYNAK GEREKSİNİM VE KISITLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ ===
Eğitim tasarımının ilk aşaması olarak gerçekleştirilen analiz bölümünde, eğitim tasarımını etkileyecek dış faktörler incelenerek ön değerlendirmeleri yapılır. Eğitim tasarımı aşamasında bu başlığa kadarki adımlarda anlatılan adımlar sonrasında, yapılan analiz çalışmasını, seçilen yöntemler ve materyaller ışığında tekrar gözden geçirmekte ve gerekirse yapılan seçimleri güncellemekte fayda vardır.
Eğitim tasarımının ilk aşaması olarak gerçekleştirilen analiz bölümünde, eğitim tasarımını etkileyecek dış faktörler incelenerek ön değerlendirmeleri yapılır. Eğitim tasarımı aşamasında bu başlığa kadarki adımlarda anlatılan adımlar sonrasında, yapılan analiz çalışmasını, seçilen yöntemler ve materyaller ışığında tekrar gözden geçirmekte ve gerekirse yapılan seçimleri güncellemekte fayda vardır.
'''Tablo 10 Unsurlar ve Soruları'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|UNSUR
|UNSUR
==3.3. EĞİTİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ ==
==3.3. EĞİTİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ ==
Değerlendirme süreci; bir organizasyonun çalışanlarına sağladığı eğitimin etkisini gözlemleyip, eğitimin etkili olup olmadığına ve bu organizasyonun hedeflerine ulaşabilmesine katkıda bulunup bulunmadığına karar vermelerine yardımcı olmaktadır. Bu süreç ayrıca; çalışanlardaki performans eksikliğinin giderilip giderilmediğini, devam eden eksikliklerin temel sebepleri ve verilen eğitimin maliyet etkin olup olmadığı ile de ilgilenir.
Değerlendirme süreci; bir organizasyonun çalışanlarına sağladığı eğitimin etkisini gözlemleyip eğitimin etkili olup olmadığına ve bu organizasyonun hedeflerine ulaşabilmesine katkıda bulunup bulunmadığına karar vermelerine yardımcı olmaktadır. Bu süreç ayrıca çalışanlardaki performans eksikliğinin giderilip giderilmediğini devam eden eksikliklerin temel sebepleri ve verilen eğitimin maliyet etkin olup olmadığı ile de ilgilenir.
Bu hususların incelenebilmesi için gerekli veriler; eğitilen personel, eğitici, personelin amirleri ve diğer paydaşlar tarafından sistematik bir şekilde toplanmalı, analiz edilmeli ve eğitimin katma değeri belirlenmelidir. Verilerin toplanması ve bu verilerin en doğru sonuçları verecek şekilde analiz edilmek üzere kullanılacak yöntemlerin belirlenmesi için değerlendirme stratejisi oluşturulur.
Bu hususların incelenebilmesi için gerekli veriler; eğitilen personel, eğitici, personelin amirleri ve diğer paydaşlar tarafından sistematik bir şekilde toplanmalı, analiz edilmeli ve eğitimin katma değeri belirlenmelidir. Verilerin toplanması ve bu verilerin en doğru sonuçları verecek şekilde analiz edilmek üzere kullanılacak yöntemlerin belirlenmesi için değerlendirme stratejisi oluşturulur.
===3.3.1. Değerlendirme Stratejisi===
===3.3.1. DEĞERLENDİRME STRATEJİSİ ===
Bir eğitim programının değerlendirilmesinde aşağıdaki amaçlar göz önünde bulundurulur:
Bir eğitim programının değerlendirilmesinde aşağıdaki amaçlar göz önünde bulundurulur:
* Raporlarda verilen önerilerle ilgilenecek kadro zincirini.
* Raporlarda verilen önerilerle ilgilenecek kadro zincirini.
===3.3.2. Değerlendirme Sürecinin Evreleri===
===3.3.2. DEĞERLENDİRME SÜRECİNİN EVRELERİ ===
Bir eğitimin değerlendirilmesi için gerekli veriler, eğitilen personelin bilgi düzeyindeki değişim, davranışlarındaki farklılıklar, işyeri performansındaki değişim gibi etkilerin doğrulanması ile belirlenir. Bu doğrulama sürecinin sistematik hale getirilmesiyle oluşturulmuş olan ve dünyada sıkça kullanılan bir analiz yöntemi aşağıda yer almaktadır.
Bir eğitimin değerlendirilmesi için gerekli veriler, eğitilen personelin bilgi düzeyindeki değişim, davranışlarındaki farklılıklar, işyeri performansındaki değişim gibi etkilerin doğrulanması ile belirlenir. Bu doğrulama sürecinin sistematik hale getirilmesiyle oluşturulmuş olan ve dünyada sıkça kullanılan bir analiz yöntemi aşağıda yer almaktadır.
'''Tablo 11 Doğrulama Evreleri'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''Evre'''
|'''Evre'''
|'''2'''
|'''2'''
|Eğitim aktivitesi ile sağlanan '''öğrenimin''' ölçülmesi.
|Eğitim aktivitesi ile sağlanan '''öğrenimin''' ölçülmesi.
|Nitel ve nicel değerlendirme yöntemleri kullanarak, bireylerin bilgi ve yeteneklerinin ne oranda geliştirdiğini ve davranışlarını ne oranda değiştirdiğini kararlaştırmak.
|Nitel ve nicel değerlendirme yöntemleri kullanarak bireylerin bilgi ve yeteneklerinin ne oranda geliştirdiğini ve davranışlarını ne oranda değiştirdiğini kararlaştırmak.
|Eğitim aktivitesinden daha fazla verimlilik ve etkililik ile bireylerin çıkabildiği standartların ölçümü.
|Eğitim aktivitesinden daha fazla verimlilik ve etkililik ile bireylerin çıkabildiği standartların ölçümü.
|-
|-
|'''3'''
|'''3'''
|Eğitim aktivitesinin sonucu olarak bireylerdeki '''davranış değişimlerinin''' ölçülmesi ve geliştirilen bu bilgi, yetenek ve davranışların bireyleri sahip olduğu görevlere ne kadar iyi hazırladığının ölçülmesi.
|Eğitim aktivitesinin sonucu olarak bireylerdeki '''davranış değişimlerinin''' ölçülmesi ve geliştirilen bu bilgi, yetenek ve davranışların bireyleri sahip olduğu görevlere ne kadar iyi hazırladığının ölçülmesi.
|Eğitim aktivitesi sonrasında performansta oluşan etkiyi ölçerek, eğitimin kişileri sahip oldukları göreve hazırlamaktaki başarısını ölçmek.
|Eğitim aktivitesi sonrasında performansta oluşan etkiyi ölçerek eğitimin kişileri sahip oldukları göreve hazırlamaktaki başarısını ölçmek.
|Yetkin personel çalıştırılması sonucu organizasyonun verimliliğinin ve etkililiğinin artması.
|Yetkin personel çalıştırılması sonucu organizasyonun verimliliğinin ve etkililiğinin artması.
|-
|-
|Eğitim aktivitelerinin işletme/operasyon verimliliği odaklı çalışmasının garanti altına alınması.
|Eğitim aktivitelerinin işletme/operasyon verimliliği odaklı çalışmasının garanti altına alınması.
|}
|}
Bu evrelerde verilerin hangi paydaşlardan temin edileceği, hangi paydaşlar tarafından toplanacağı ve kullanılacağı belirlenir. Bu işlemlere ilişkin yöntemler, toplanan verilerin analizi ve bu yöntem ve analizlere ilişkin doğrulama yöntemleri ile ilgili bilgi verilecektir. Doğrulama yöntemlerinin hangi aşamada, hangi yoğunlukta kullanılacağı eğitim değerlendirme stratejisinde belirlenmekte olup, her bir eğitime göre uygun şekilde biçimlendirilmelidir.
Bu evrelerde verilerin hangi paydaşlardan temin edileceği, hangi paydaşlar tarafından toplanacağı ve kullanılacağı belirlenir. Bu işlemlere ilişkin yöntemler, toplanan verilerin analizi ve bu yöntem ve analizlere ilişkin doğrulama yöntemleri ile ilgili bilgi verilecektir. Doğrulama yöntemlerinin hangi aşamada, hangi yoğunlukta kullanılacağı eğitim değerlendirme stratejisinde belirlenmekte olup her bir eğitime göre uygun şekilde biçimlendirilmelidir.
==== İç Doğrulama ====
==== İç Doğrulama ====
'''Tablo 12 İç Doğrulama Evreleri'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''Evre'''
|'''Evre'''
|'''2'''
|'''2'''
|Eğitim aktivitesi ile sağlanan öğrenimin ölçülmesi.
|Eğitim aktivitesi ile sağlanan öğrenimin ölçülmesi.
|Nitel ve nicel değerlendirme yöntemleri kullanarak, bireylerin bilgi ve yeteneklerinin ne oranda geliştirdiğini ve davranışlarını ne oranda değiştirdiğini kararlaştırmak.
|Nitel ve nicel değerlendirme yöntemleri kullanarak bireylerin bilgi ve yeteneklerinin ne oranda geliştirdiğini ve davranışlarını ne oranda değiştirdiğini kararlaştırmak.
|Eğitim sağlayıcı
|Eğitim sağlayıcı
|Eğitim aktivitesinden daha fazla verimlilik ve etkililik ile bireylerin çıkabildiği standartların ölçümü.
|Eğitim aktivitesinden daha fazla verimlilik ve etkililik ile bireylerin çıkabildiği standartların ölçümü.
|}
|}
İç doğrulama, eğitici tarafından verilen eğitimin verimliliğini ve etkililiğini ölçmek amacı ile kullanılan bir süreçtir. Bu amaca ulaşmak için, iç doğrulama aşağıdakileri ölçmeye odaklanmaktadır:
İç doğrulama, eğitici tarafından verilen eğitimin verimliliğini ve etkililiğini ölçmek amacı ile kullanılan bir süreçtir. Bu amaca ulaşmak için iç doğrulama aşağıdakileri ölçmeye odaklanmaktadır:
1. Bireyin eğitim sonrasında verdiği anlık tepki
1. Bireyin eğitim sonrasında verdiği anlık tepki
İç doğrulama faaliyetlerinin yürütülmesinden Eğitim Okulu ya da organizasyonu sorumludur. Kurs eğitmenleri, iç doğrulama sürecinin gündelik işleyişinden sorumludur, buna kursta kullanılan değerlendirme stratejilerinin ve geridönüş mekanizmalarının yönetimi de dâhildir. Kurs eğitmenleri aynı zamanda kurs sonrası geridönüşleri aracılığı ile iç doğulama süreci ile ilgili bilgilendirme de yaparlar.
İç doğrulama faaliyetlerinin yürütülmesinden Eğitim Okulu ya da organizasyonu sorumludur. Kurs eğitmenleri, iç doğrulama sürecinin gündelik işleyişinden sorumludur, buna kursta kullanılan değerlendirme stratejilerinin ve geridönüş mekanizmalarının yönetimi de dâhildir. Kurs eğitmenleri aynı zamanda kurs sonrası geridönüşleri aracılığı ile iç doğulama süreci ile ilgili bilgilendirme de yaparlar.
Kursiyerler, hem sonuçlar hem de verdikleri geridönüşler sebebiyle iç doğrulama sürecinin birincil geridönüş kaynağıdır. Bilgiye genellikle kurs anketinin tamamlanması ya da Kurs Sonrası Görüşmeleri (Post Course Discussion-PCD) sırasında yöneltilen sorulara verilen yanıtlar ya da şahsi görüşmeler aracılığıyla ulaşılır. Bunlara ek olarak, kursiyerin kurs sırasındaki performansının değerlendirilmesi, öğrenimi ölçmekte kullanılabilecek olan verilerin elde edilmesini de sağlayacaktır.
Kursiyerler, hem sonuçlar hem de verdikleri geridönüşler sebebiyle iç doğrulama sürecinin birincil geridönüş kaynağıdır. Bilgiye genellikle kurs anketinin tamamlanması ya da Kurs Sonrası Görüşmeleri (Post Course Discussion-PCD) sırasında yöneltilen sorulara verilen yanıtlar ya da şahsi görüşmeler aracılığıyla ulaşılır. Bunlara ek olarak kursiyerin kurs sırasındaki performansının değerlendirilmesi öğrenimi ölçmekte kullanılabilecek olan verilerin elde edilmesini de sağlayacaktır.
Büyük çaplı eğitim kurumlarında, iç doğrulama sürecinin iç doğrulama takımları tarafından yönetilmesi istenebilir. Üçüncü şahıs olarak görev yapan iç doğrulama takımları, tarafsızlık avantajına sahiptir ve eğitim verimliliğinin kuş bakışı resmini görebilirler.
Büyük çaplı eğitim kurumlarında, iç doğrulama sürecinin iç doğrulama takımları tarafından yönetilmesi istenebilir. Üçüncü şahıs olarak görev yapan iç doğrulama takımları tarafsızlık avantajına sahiptir ve eğitim verimliliğinin kuş bakışı resmini görebilirler.
İç doğrulama evresinde incelenecek veri kaynakları arasında yer alan eğitim dökümanları, eğitim hedeflerinde belirtilen tüm hususların eğitime aktarılabildiğinden emin olmak için kontrol edilmelidir.
İç doğrulama evresinde incelenecek veri kaynakları arasında yer alan eğitim dökümanları, eğitim hedeflerinde belirtilen tüm hususların eğitime aktarılabildiğinden emin olmak için kontrol edilmelidir.
Ayrıca yapılacak testler yazılı ya da sözlü olabilir ve Eğitim Hedefleri’nde (TO) belirtilen seviyeyi sağlayabilmek için gereken yetenek ve bilgilerin edinildiğini onaylamak için kullanılabilir. Aynı zamanda kursiyerlerin güçlü ve zayıf yanlarını teşhis etmek ve potansiyel başarı, gelişim ve başarımı test etmek için de kullanılabilirler. Beklenmedik bir başarısızlık seviyesi ya da sıradışı durumlar varsa, bu durum kursiyerlerin performansından ziyade eğitim sisteminde bazı sorunlar olduğunu gösterebilir.
Ayrıca yapılacak testler yazılı ya da sözlü olabilir ve Eğitim Hedefleri’nde (TO) belirtilen seviyeyi sağlayabilmek için gereken yetenek ve bilgilerin edinildiğini onaylamak için kullanılabilir. Aynı zamanda kursiyerlerin güçlü ve zayıf yanlarını teşhis etmek ve potansiyel başarı, gelişim ve başarımı test etmek için de kullanılabilirler. Beklenmedik bir başarısızlık seviyesi ya da sıradışı durumlar varsa bu durum kursiyerlerin performansından ziyade eğitim sisteminde bazı sorunlar olduğunu gösterebilir.
Bunun dışında eğitmen performansı denetimi, eğitim idaresi tarafından uygulanır ve eğitimin eğitim hedeflerine uygun şekilde yapıldığından emin olmak için kullanılabilir.
Bunun dışında eğitmen performansı denetimi eğitim idaresi tarafından uygulanır ve eğitimin eğitim hedeflerine uygun şekilde yapıldığından emin olmak için kullanılabilir.
Eğitim verimliliği ile ilgili bilgiler kursiyer kayıtlarından da edinilebilir. Kursiyerlerden günlük ya da haftalık kayıt defterleri doldurmaları istenebilir ya da aldıkları eğitim ile ilgili yazılı geridönüş vermeleri istenebilir.
Eğitim verimliliği ile ilgili bilgiler kursiyer kayıtlarından da edinilebilir. Kursiyerlerden günlük ya da haftalık kayıt defterleri doldurmaları istenebilir ya da aldıkları eğitim ile ilgili yazılı geridönüş vermeleri istenebilir.
'''3.''' Eğitimin sonunda da kursiyerlerin test edilip değerlendirilmesi, kursun genel verimliliği hakkında önemli bir gösterge olacaktır. Test sonuçları, eğitim idaresinin kursun hangi alanlarının kursiyerlere zorluk yaşattığını anlamalarına yardımcı olmak için kullanılabilir; aynı zamanda eğitim sisteminin verimliliğini bir bütün olarak ölçmekte kullanılabilir. İç doğrulama sürecinin ayrılmaz bir parçası da, testlerin verimliliğini ölçmek için test sonuçlarının analiz edilmesidir.
'''3.''' Eğitimin sonunda da kursiyerlerin test edilip değerlendirilmesi, kursun genel verimliliği hakkında önemli bir gösterge olacaktır. Test sonuçları, eğitim idaresinin kursun hangi alanlarının kursiyerlere zorluk yaşattığını anlamalarına yardımcı olmak için kullanılabilir; aynı zamanda eğitim sisteminin verimliliğini bir bütün olarak ölçmekte kullanılabilir. İç doğrulama sürecinin ayrılmaz bir parçası da, testlerin verimliliğini ölçmek için test sonuçlarının analiz edilmesidir.
Anket tabanlı kurs eleştirileri ve kurs sonrası görüşmeler gibi geri dönüş mekanizmaları, kursiyerlerin kursa verdikleri tepkileri ölçmekte kullanabilecek bilgileri sağlayabilecektir. Kursiyer değerlendirme sonuçları, eğitime verilen tepkilerle birleştirilerek, eğitmenlerin kursiyer performansını değerlendirmelerine ve kursun genel verimliliğini ölçmeye yardımcı olacaktır.
Anket tabanlı kurs eleştirileri ve kurs sonrası görüşmeler gibi geri dönüş mekanizmaları, kursiyerlerin kursa verdikleri tepkileri ölçmekte kullanabilecek bilgileri sağlayabilecektir. Kursiyer değerlendirme sonuçları, eğitime verilen tepkilerle birleştirilerek eğitmenlerin kursiyer performansını değerlendirmelerine ve kursun genel verimliliğini ölçmeye yardımcı olacaktır.
'''İÇ DOĞRULAMA VERİSİNİN ANALİZİ'''
'''İÇ DOĞRULAMA VERİSİNİN ANALİZİ'''
İç doğrulama süreci büyük miktarda niteliksel ve niceliksel veri sağlayabilir ve bunların bir kısmı birbiri ile çelişebilir. Eğitim üzerinde yapılan herhangi bir değişikliğin olumlu olduğundan emin olmak için, geri dönüş verilerinin analizinin doğru ve sağlıklı biçimde yapılması son derece önemlidir. Verileri analiz eden analistin aşağıda belirtilen geçerlilik, güvenilirlik ve veri üçgenleme konseptleri konularında bilgi sahibi olması gereklidir:
İç doğrulama süreci büyük miktarda niteliksel ve niceliksel veri sağlayabilir ve bunların bir kısmı birbiri ile çelişebilir. Eğitim üzerinde yapılan herhangi bir değişikliğin olumlu olduğundan emin olmak için geri dönüş verilerinin analizinin doğru ve sağlıklı biçimde yapılması son derece önemlidir. Verileri analiz eden analistin aşağıda belirtilen geçerlilik, güvenilirlik ve veri üçgenleme konseptleri konularında bilgi sahibi olması gereklidir:
* '''Geçerlilik:''' Bir ölçüm yöntemi ancak ölçmesi beklenen şeyi ölçüyorsa geçerlidir. Örneğin, bir eğitim söz konusu olduğunda, pratik becerinin ölçümünde kullanılabilecek en iyi ölçüm aracı yazılı sınav değil, pratik sınavdır. Yazılı testler pek tabii bir kursiyerin pratik bir görevde neler yapması gerektiğini bilip bilmediğini ölçebilir, ancak bu görevi nasıl yapacağını bilip bilmediğini ölçemez.
* '''Geçerlilik:''' Bir ölçüm yöntemi ancak ölçmesi beklenen şeyi ölçüyorsa geçerlidir. Örneğin, bir eğitim söz konusu olduğunda, pratik becerinin ölçümünde kullanılabilecek en iyi ölçüm aracı yazılı sınav değil, pratik sınavdır. Yazılı testler pek tabii bir kursiyerin pratik bir görevde neler yapması gerektiğini bilip bilmediğini ölçebilir, ancak bu görevi nasıl yapacağını bilip bilmediğini ölçemez.
Değerlendiricilerin hem güvenilir hem de geçerli bir geridönüş mekanizması tasarlamak için verdiği tüm uğraşlarına rağmen, iç doğrulama geri dönüşlerinin içeriğini etkileyebilecek birçok harici faktör olduğunu da unutmamak önemlidir. Analizin uygulanması sırasında yapılacak her denemede bunları da akılda bulundurmak gerekir. Örneğin, kursiyerlerin eğitime vereceği tepkiler birçok faktör tarafından etkilenebilir ve bu faktörler aşağıdakileri içerebilir:
Değerlendiricilerin hem güvenilir hem de geçerli bir geridönüş mekanizması tasarlamak için verdiği tüm uğraşlarına rağmen, iç doğrulama geri dönüşlerinin içeriğini etkileyebilecek birçok harici faktör olduğunu da unutmamak önemlidir. Analizin uygulanması sırasında yapılacak her denemede bunları da akılda bulundurmak gerekir. Örneğin, kursiyerlerin eğitime vereceği tepkiler birçok faktör tarafından etkilenebilir ve bu faktörler aşağıdakileri içerebilir:
* Eğitmenleri ile sahip oldukları ilişki.
* Eğitmenleri ile sahip oldukları ilişki,
* Kursa katılım ile ilgili düşünceleri.
* Kursa katılım ile ilgili düşünceleri,
* Arkadaşlarının bıraktığı etkiler.
* Arkadaşlarının bıraktığı etkiler,
* Kursu ne kadar kolay ya da zor buldukları.
* Kursu ne kadar kolay ya da zor buldukları,
* Kursu konuyla ne kadar ilişkili buldukları.
* Kursu konuyla ne kadar ilişkili buldukları,
* Eğitimin ne kadar kaliteli bir biçimde aktarıldığı.
* Eğitimin ne kadar kaliteli bir biçimde aktarıldığı.
'''İÇ DOĞRULAMA BULGULARININ SUNUMU'''
'''İÇ DOĞRULAMA BULGULARININ SUNUMU'''
Veriler toplanıp analiz edildikten sonra, iç doğrulamanın öneri ve kararlarını destekleyecek kanıtlar haline gelirler. Bu nedenle, paydaşlar ile bir toplantı yapılıp bulguların tutanaklar halinde kaydedilmesi daha uygundur. Bir kursun dâhili olarak geçerli sayılması için, veri üçgenleme yöntemi ile tüm eğitim ve sınavların eğitimin hedeflerine uygunluğu kanıtlanmalıdır.
Veriler toplanıp analiz edildikten sonra, iç doğrulamanın öneri ve kararlarını destekleyecek kanıtlar haline gelirler. Bu nedenle, paydaşlar ile bir toplantı yapılıp bulguların tutanaklar halinde kaydedilmesi daha uygundur. Bir kursun dâhili olarak geçerli sayılması için veri üçgenleme yöntemi ile tüm eğitim ve sınavların eğitimin hedeflerine uygunluğu kanıtlanmalıdır.
====Dış Doğrulama====
====Dış Doğrulama====
'''Tablo 13 Harici Doğrulama Evresi'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''Evre'''
|'''Evre'''
Dış Doğrulama, eğitim aktivitesinin sonucu olarak bireylerin davranışlarındaki değişimleri ve bilgi/yetenek/davranışlardaki gelişmenin bireyleri görevlerine ne kadar iyi hazırladığını ölçer. Dış doğrulamanın birincil amacı eğitim aktivitesinden sonra performans üzerindeki etkiyi belirlemek, böylelikle eğitimin bireyleri görevlerine hazırlamaktaki başarısını garantilemektir.
Dış Doğrulama, eğitim aktivitesinin sonucu olarak bireylerin davranışlarındaki değişimleri ve bilgi/yetenek/davranışlardaki gelişmenin bireyleri görevlerine ne kadar iyi hazırladığını ölçer. Dış doğrulamanın birincil amacı eğitim aktivitesinden sonra performans üzerindeki etkiyi belirlemek, böylelikle eğitimin bireyleri görevlerine hazırlamaktaki başarısını garantilemektir.
Eğitim sonucunda davranışların nasıl değiştiğini/geliştiğini görmek istediğimiz için zamanlama önemlidir, eğitimin uygulanabilmesi için yeterli zaman verilmelidir. İlk başta, eğitimin sonrasında, bireyin motivasyonu artmış olacaktır; performansı ise eski davranışları ‘unutup’ yeni yeteneklerini uygulamaya koymaya çalıştıkça sıklıkla düşüşe geçecektir. Bu nedenle, dış doğrulamanın zamanlaması eğitim kursunun hem uzunluğunu hem de zorluğunu hesaba katarak belirlenmelidir. Genellikle, dış doğrulama eğitimin tamamlanmasından sonraki 6-18 ay içerisinde uygulanır. Diğer yandan, eğitim aktivitesi ile dış doğrulama arasında geçen zaman çok artar ise, hangi Bilgi Beceri ve Davranış’ların (KSA- Konowledge Skills and Attitude) eğitim sonucunda edinildiğini ve hangilerinin sonradan öğrenildiğini anlamak zor olacaktır.
Eğitim sonucunda davranışların nasıl değiştiğini/geliştiğini görmek istediğimiz için zamanlama önemlidir, eğitimin uygulanabilmesi için yeterli zaman verilmelidir. İlk başta, eğitimin sonrasında bireyin motivasyonu artmış olacaktır, performansı ise eski davranışları ‘unutup’ yeni yeteneklerini uygulamaya koymaya çalıştıkça sıklıkla düşüşe geçecektir. Bu nedenle, dış doğrulamanın zamanlaması eğitim kursunun hem uzunluğunu hem de zorluğunu hesaba katarak belirlenmelidir. Genellikle, dış doğrulama eğitimin tamamlanmasından sonraki 6-18 ay içerisinde uygulanır. Diğer yandan, eğitim aktivitesi ile dış doğrulama arasında geçen zaman çok artar ise, hangi Bilgi Beceri ve Davranış’ların (KSA- Konowledge Skills and Attitude) eğitim sonucunda edinildiğini ve hangilerinin sonradan öğrenildiğini anlamak zor olacaktır.
Eğitim sırasında öğrenci performansını ölçmek için bazı davranış değişikliği ölçümleri hali hazırda yapılmış olabilir. Ancak, eğitimin bireyin işyerindeki performansı üzerindeki tam etkisini anlayabilmek için, daha ileri analiz yapılmalıdır. Dış doğrulamaya veri sağlamak amacıyla verilerin toplanıp analizinin yapılacağı süreç planlanmalıdır. Normalde, bu veri anket tabanlı geridönüş mekanizmaları ile elde edilir.<sup><sup>[1]</sup></sup>
Eğitim sırasında öğrenci performansını ölçmek için bazı davranış değişikliği ölçümleri hali hazırda yapılmış olabilir. Ancak, eğitimin bireyin işyerindeki performansı üzerindeki tam etkisini anlayabilmek için daha ileri analiz yapılmalıdır. Dış doğrulamaya veri sağlamak amacıyla verilerin toplanıp analizinin yapılacağı süreç planlanmalıdır. Normalde, bu veri anket tabanlı geridönüş mekanizmaları ile elde edilir.<sup><sup>[1]</sup></sup>
Dış doğrulama evresine katkı sağlayan paydaşlar aşağıda belirtilmiştir:
Dış doğrulama evresine katkı sağlayan paydaşlar aşağıda belirtilmiştir:
* '''Önceki Kursiyerler:''' Harici doğrulama süreci için, anket ve/veya görüşme aracılığıyla, eğitim sürecinin kendilerini mesleki görevlerine ne kadar iyi hazırladığına dair bilgi verirler.
* '''Önceki Kursiyerler:''' Harici doğrulama süreci için anket ve/veya görüşme aracılığıyla eğitim sürecinin kendilerini mesleki görevlerine ne kadar iyi hazırladığına dair bilgi verirler.
* '''Yöneticiler:''' Genellikle eğitime daha önce katılan öğrencileri görevlerine nasıl hazırladığı konusunda daha tarafsız bilgi kaynağı sunabilmektedir.
* '''Yöneticiler:''' Genellikle eğitime daha önce katılan öğrencileri görevlerine nasıl hazırladığı konusunda daha tarafsız bilgi kaynağı sunabilmektedir.
* '''Branş Uzmanları:''' Eğitimin tasarlandığı ve hedef aldığı mevcut konu üzerinde sözü geçen uzmanlara tasarım ve geliştirme aşaması öncesinde danışılmalıdır. Bu bireyler, ilgili oldukları konuyu ilgilendiren eğitimlerin başarılı olması için bizzat ilgilenirler ve bazen eğitimi uygulayan kurum ile birlikte çalışırlar. Eğitim sağlayıcı kurumun çalışanlarına, eğitimin verimliliği ve ekonomisi göz önünde bulundurularak tarafsız kalması zor olacağı için işletmenin ihtiyaçlarına yakınlıkları da göz önünde bulundurularak genelde danışılmaz. Ancak eğitimi sağlayan kurum ile birlikte çalışan, konusunda uzman bir kişinin, mevcut konu için yardımda bulunması da engellenmemelidir.
* '''Branş Uzmanları:''' Eğitimin tasarlandığı ve hedef aldığı mevcut konu üzerinde sözü geçen uzmanlara tasarım ve geliştirme aşaması öncesinde danışılmalıdır. Bu bireyler, ilgili oldukları konuyu ilgilendiren eğitimlerin başarılı olması için bizzat ilgilenirler ve bazen eğitimi uygulayan kurum ile birlikte çalışırlar. Eğitim sağlayıcı kurumun çalışanlarına, eğitimin verimliliği ve ekonomisi göz önünde bulundurularak tarafsız kalması zor olacağı için işletmenin ihtiyaçlarına yakınlıkları da göz önünde bulundurularak genelde danışılmaz. Ancak eğitimi sağlayan kurum ile birlikte çalışan, konusunda uzman bir kişinin, mevcut konu için yardımda bulunması da engellenmemelidir.
====Yorumlama (Çıkarımda Bulunma)====
====Yorumlama (Çıkarımda Bulunma)====
'''Tablo 14 Yorumlama Evresi'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''Evre'''
|'''Evre'''
Dördüncü evre; eğitimin üzerinde daha ileri ve çoğu durumda daha derinlemesine analiz yapılması gereken alanlarını tespit etmekte kullanılır. Bu evre bir eğitim aktivitesinin organizasyona sağladığı faydaları ya da eğitim yapılmaması nedeniyle oluşan eksiklikleri değerlendirmeyi amaçlar.
Dördüncü evre; eğitimin üzerinde daha ileri ve çoğu durumda daha derinlemesine analiz yapılması gereken alanlarını tespit etmekte kullanılır. Bu evre bir eğitim aktivitesinin organizasyona sağladığı faydaları ya da eğitim yapılmaması nedeniyle oluşan eksiklikleri değerlendirmeyi amaçlar.
Çıkarımda bulunma evresinin ilk hedefi, bir eğitim aktivitesini takiben görülebilecek performans eksikliklerini inceleyip, çözüme kavuşturmaktır. Bu eksiklikler genellikle iç doğrulama ya da dış doğrulama sonucunda ortaya çıkarılır. Bu, bir eğitimin organizasyona sağladığı toplam faydanın ölçümü sürecidir ve organizasyonun eğitimin etkisini gözlemlemesine ve neler başarıldığını ya da yapılan aktivitenin verimli olup olmadığını ve kurumun hedef ve amaçlarına ulaşmasına nasıl yardım ettiğini anlamasına yardımcı olur. Net bir amaç olmadan uygulanan çıkarımda bulunma, zaten az olan ve daha çok ihtiyaç duyulan yerlere harcanabilecek olan kaynakların boşa kullanılmasına neden olabilir. Ancak; daha geniş anlamda, bir bireye verilen eğitimin beklenen iş performansına kıyasla yeterli olup olmadığını ve bu şekilde kursun Eğitim Hedefleri’nin hala geçerli olup olmadığını belirlemeye çalışmalıdır.
Çıkarımda bulunma evresinin ilk hedefi, bir eğitim aktivitesini takiben görülebilecek performans eksikliklerini inceleyip çözüme kavuşturmaktır. Bu eksiklikler genellikle iç doğrulama ya da dış doğrulama sonucunda ortaya çıkarılır. Bu, bir eğitimin organizasyona sağladığı toplam faydanın ölçümü sürecidir ve organizasyonun eğitimin etkisini gözlemlemesine ve neler başarıldığını ya da yapılan aktivitenin verimli olup olmadığını ve kurumun hedef ve amaçlarına ulaşmasına nasıl yardım ettiğini anlamasına yardımcı olur. Net bir amaç olmadan uygulanan çıkarımda bulunma, zaten az olan ve daha çok ihtiyaç duyulan yerlere harcanabilecek olan kaynakların boşa kullanılmasına neden olabilir. Ancak; daha geniş anlamda, bir bireye verilen eğitimin beklenen iş performansına kıyasla yeterli olup olmadığını ve bu şekilde kursun Eğitim Hedefleri’nin hala geçerli olup olmadığını belirlemeye çalışmalıdır.
İki ana değerlendirme türü vardır:
İki ana değerlendirme türü vardır:
* '''Kapsamlı Değerlendirme Yöntemi:''' Eğitim sırasında gerçekleştirilen her aşamayı detaylı şekilde inceler. Bu yöntemin en önemli noktası, önceki kursiyerlerin uygulayabilmeleri gereken görevlerin ve aldıkları eğitimin onları görevlerine ne kadar iyi hazırladığının yeniden incelenmesi gerekliliğidir. Bu yöntemin doğası gereği, birçok kaynaktan veri toplanması şart koşulabilir ve eğitim tasarlama sürecinin tüm kısımlarının tekrar incelenmesini gerekli görebilir.
* '''Kapsamlı Değerlendirme Yöntemi:''' Eğitim sırasında gerçekleştirilen her aşamayı detaylı şekilde inceler. Bu yöntemin en önemli noktası, önceki kursiyerlerin uygulayabilmeleri gereken görevlerin ve aldıkları eğitimin onları görevlerine ne kadar iyi hazırladığının yeniden incelenmesi gerekliliğidir. Bu yöntemin doğası gereği, birçok kaynaktan veri toplanması şart koşulabilir ve eğitim tasarlama sürecinin tüm kısımlarının tekrar incelenmesini gerekli görebilir.
Her değerlendirmenin etkililiği, kullanılan veri toplama ve analiz yöntemlerine bağlı olacaktır. Kapsam belirlemek her zaman ilk önce dikkat edilmesi gereken konudur. Çalışmayı şekillendiren faktörleri belirlemek, olası veri kaynaklarını belirlemek ve bu verilerin toplanmasında ve analizinde kullanılabilecek yöntemleri incelemek gerekmektedir. Kapsam belirleme çalışması sonucunda elde edilen bilgiler aşağıdaki alanları kapsayan bir rapor haline getirilmelidir: Çalışmanın sponsoru, çalışmanın tahmini tamamlanma süresi, çalışmanın amacı, çalışmanın hedeflerinin ve amaçlarının araştırma sorularına nasıl dönüştürüleceği, çalışmanın ana metodolojisi, verilerin nasıl toplanacağı, verilerin kimden toplanacağı, kullanılacak diğer bilgi kaynaklarının neler olduğu, araştırmayı kimin uygulamaya geçirmesi gerektiği ve verinin nasıl analiz edileceği gibi.
Her değerlendirmenin etkililiği kullanılan veri toplama ve analiz yöntemlerine bağlı olacaktır. Kapsam belirlemek her zaman ilk önce dikkat edilmesi gereken konudur. Çalışmayı şekillendiren faktörleri belirlemek, olası veri kaynaklarını belirlemek ve bu verilerin toplanmasında ve analizinde kullanılabilecek yöntemleri incelemek gerekmektedir. Kapsam belirleme çalışması sonucunda elde edilen bilgiler aşağıdaki alanları kapsayan bir rapor haline getirilmelidir: Çalışmanın sponsoru, çalışmanın tahmini tamamlanma süresi, çalışmanın amacı, çalışmanın hedeflerinin ve amaçlarının araştırma sorularına nasıl dönüştürüleceği, çalışmanın ana metodolojisi, verilerin nasıl toplanacağı, verilerin kimden toplanacağı, kullanılacak diğer bilgi kaynaklarının neler olduğu, araştırmayı kimin uygulamaya geçirmesi gerektiği ve verinin nasıl analiz edileceği gibi.
Kurumdaki her bir yönetici eğitim gören çalışanların ‘işvereni’ olarak tanımlanmak üzere, müşterisi oldukları eğitimlerin değerlendirme çalışmalarından sorumludur.
Kurumdaki her bir yönetici eğitim gören çalışanların ‘işvereni’ olarak tanımlanmak üzere, müşterisi oldukları eğitimlerin değerlendirme çalışmalarından sorumludur.
=4. EİA UYARLAMASI=
=4. EİA UYARLAMASI=
==4.1. EİA UYARLAMASININ AMACI==
==4.1. EİA UYARLAMASININ AMACI==
Kurum harekât ihtiyaçlarını veya operasyonel gereksinimlerini karşılamak maksadıyla yeni bir proje başlatmaya, mevcut sistemini iyileştirme ve idamesine, hazır bir ürünü veya seçilen ürün üzerinde ihtiyaçlarına göre değişiklik yapılmasına karar verebilir. Söz konusu tercihler de kurumda yeni bir ekipman (sistem veya ürün) tedarikine, organizasyonel değişime ve mevzuat değişikliklerine yol açabilir. Bu seçimler ihtiyaç duyulacak eğitimleri doğrudan etkiler.
Kurum harekât ihtiyaçlarını veya operasyonel gereksinimlerini karşılamak maksadıyla yeni bir proje başlatmaya, mevcut sistemini iyileştirme ve idamesine, hazır bir ürünü veya seçilen ürün üzerinde ihtiyaçlarına göre değişiklik yapılmasına karar verebilir. Söz konusu tercihler de kurumda yeni bir ekipman (sistem veya ürün) tedarikine, organizasyonel değişime ve mevzuat değişikliklerine yol açabilir. Bu seçimler ihtiyaç duyulacak eğitimleri doğrudan etkiler.
Sistemin veya ürünün en uygun performansta hazır olma durumunu temin ederek ömrü boyunca işletilmesi, idamesi ve desteklenmesini sağlanmak için eğitim en önemli unsurlardan biridir. Kullanıcı tarafından başarı ile kullanılamayan çok iyi bir sistem veya ürünün, yeterli operasyonel katkı sağlaması beklenemez. Projenin başarılı bir şekilde uygulanması için de eğitim faaliyetlerinin eğitim ihtiyaçları analizi yapılarak yürütülmesi büyük bir katkı sağlayacaktır.
Sistemin veya ürünün en uygun performansta hazır olma durumunu temin ederek ömrü boyunca işletilmesi, idamesi ve desteklenmesini sağlanmak için eğitim en önemli unsurlardan biridir. Kullanıcı tarafından başarı ile kullanılamayan çok iyi bir sistem veya ürünün, yeterli operasyonel katkı sağlaması beklenemez. Projenin başarılı bir şekilde uygulanması için de eğitim faaliyetlerinin eğitim ihtiyaçları analizi yapılarak yürütülmesi büyük bir katkı sağlayacaktır.
Eğitimhtiyaçları Analizi kapsamında, eğitim ve ihtiyaçlarının belirlenmesi, planlanması ile eğitim desteği için kaynak ayrılması, bir eğitim stratejisinin uygulanması, personelin eğitilerek proje türü, büyüklüğü ve proje modeline göre özel uyarlama ve değerlendirme yapılması da iş yükünü ve maliyetleri düşürecektir. Aksi takdirde kaynak israfından kaçınmak ve maliyet etkinliğini sağlamak açısından hem kurum hem de projeyi/ürünü sağlayan firma zarar görebilir.
==4.2. PROJE TÜRLERİ VE EİA İLİŞKİSİ==
==4.2. PROJE TÜRLERİ VE EİA İLİŞKİSİ==
Eğitim İhtiyaçları Analizinde öncelikle projenin türü dikkate alınmalıdır. Genel olarak, projeler dört ana başlıkta değerlendirilebilir. Bunlar;
Eğitim ihtiyaçları analizinde öncelikle projenin türü dikkate alınmalıdır. Genel olarak projeler dört ana başlıkta değerlendirilebilir. Bunlar;
* '''Modernizasyon Projesi (MP):''' Tedariki sağlanacak mal, hizmet alımları ile bu alımlara ilişkin yapım işlerinin teminine yönelik projedir. Bu tür projeler yeni bir sistemin/ ürünün envantere kazandırılmak veya mevcut sistemlerin/ürünlerin yeteneklerin arttırılmak istendiği projelerdir. Yeni bir sistemin/ürünün envantere girecek olması durumunda daha önce sahip olunmayan teknoloji ve yeteneği kazandırmak amacıyla tasarım ve çalışma yapıldığından EİA son derece detaylı olmaktadır. Eğitim yöntemi, eğitim malzemeleri ve destek sistemleri ilk defa belirlenir ve oluşturulur. Genel olarak uygulaması en zor projelerdir. Diğer projelere göre daha uzun zaman alır ve ihtiyaç makamı ile firma arasında ileri düzeyde işbirliği gerektirir. Envanterdeki bir sistemin/ürünün yeteneğinin artırılması durumunda mevcut sistemin eğitimini almış personel bulunması sebebiyle, projenin kapsamına bağlı olarak geniş kapsamlı ve uzun süreli eğitimlere ihtiyaç duyulmayabilir.
* '''Modernizasyon Projesi (MP):''' Tedariki sağlanacak mal, hizmet alımları ile bu alımlara ilişkin yapım işlerinin teminine yönelik projedir. Bu tür projeler yeni bir sistemin/ ürünün envantere kazandırılmak veya mevcut sistemlerin/ürünlerin yeteneklerin arttırılmak istendiği projelerdir. Yeni bir sistemin/ürünün envantere girecek olması durumunda daha önce sahip olunmayan teknoloji ve yeteneği kazandırmak amacıyla tasarım ve çalışma yapıldığından EİA son derece detaylı olmaktadır. Eğitim yöntemi, eğitim malzemeleri ve destek sistemleri ilk defa belirlenir ve oluşturulur. Genel olarak uygulaması en zor projelerdir. Diğer projelere göre daha uzun zaman alır ve ihtiyaç makamı ile firma arasında ileri düzeyde işbirliği gerektirir. Envanterdeki bir sistemin/ürünün yeteneğinin artırılması durumunda mevcut sistemin eğitimini almış personel bulunması sebebiyle, projenin kapsamına bağlı olarak geniş kapsamlı ve uzun süreli eğitimlere ihtiyaç duyulmayabilir.
* '''Ar-Ge Projesi (ARGE):''' Yurtiçi teknolojik birikim sağlamayı, alt sistem, bileşen ve teknoloji geliştirmeyi hedefleyen, seri üretimi içermeyen projedir. Seri üretimi içermemesi sebebiyle eğitime ihtiyaç olup olmadığı, eğer varsa eğitim ihtiyacı kapsamının projede net olarak belirlenmesi önemlidir.
* '''Ar-Ge Projesi (ARGE):''' Yurtiçi teknolojik birikim sağlamayı, alt sistem, bileşen ve teknoloji geliştirmeyi hedefleyen, seri üretimi içermeyen projedir. Seri üretimi içermemesi sebebiyle eğitime ihtiyaç olup olmadığı, eğer varsa eğitim ihtiyacı kapsamının projede net olarak belirlenmesi önemlidir.
* '''Lojistik Destek Projesi (LDP):''' Envanterde bulunan veya bulunacak olan araç, gereç ve sistemlere bakım, onarım, iyileştirme ve benzeri hususlarda lojistik destek sağlanmasına yönelik mal ve hizmet alımına ilişkin bütünleşik projedir. Proje kapsamında yapılması öngörülen iyileştirmeler varsa, bu iyileştirmelerin büyüklüğü eğitim ihtiyaçlarını belirler. Görev başı eğitimlerin uygulanabilmesi sebebiyle eğitim maliyetleri daha düşük olabilir.
* '''Lojistik Destek Projesi (LDP):''' Envanterde bulunan veya bulunacak olan araç, gereç ve sistemlere bakım, onarım, iyileştirme ve benzeri hususlarda lojistik destek sağlanmasına yönelik mal ve hizmet alımına ilişkin bütünleşik projedir. Proje kapsamında yapılması öngörülen iyileştirmeler varsa, bu iyileştirmelerin büyüklüğü eğitim ihtiyaçlarını belirler. Görev başı eğitimlerin uygulanabilmesi sebebiyle eğitim maliyetleri daha düşük olabilir.
* '''Acil Alım Projesi (AA):''' Önceden öngörülemeyen, İhtiyaç makamı tarafından 12 (on iki) ay içerisinde karşılanması talep edilen ve karşılanamaması durumunda ulusal/uluslararası görev ve/veya sorumlulukların yerine getirilmesini engelleyen ihtiyaçların teminine yönelik projedir. Kısa süreli olması nedeniyle hazır ürün veya sisteme sahip firmaların tercih edilmesine sebep olur. Ürünleşme tamamlandığı takdirde ürün ile beraber oluşturulmuş kullanıcı ve bakım kılavuzlarının olgunlukları yüksektir. Daha evvel eğitimlerinin verilmiş olması da eğitim planlamasının hızlı ve kolay uygulanabilmesinin yolunu açar. Ancak tedarik zamanının kısa olması nedeniyle müşterinin değişiklik isteklerine genel olarak destek verilmesini zorlaştırır.
* '''Acil Alım Projesi (AA):''' Önceden öngörülemeyen, İhtiyaç makamı tarafından 12 (on iki) ay içerisinde karşılanması talep edilen ve karşılanamaması durumunda ulusal/uluslararası görev ve/veya sorumlulukların yerine getirilmesini engelleyen ihtiyaçların teminine yönelik projedir. Kısa süreli olması nedeniyle hazır ürün veya sisteme sahip firmaların tercih edilmesine sebep olur. Ürünleşme tamamlandığı takdirde ürün ile beraber oluşturulmuş kullanıcı ve bakım kılavuzlarının olgunlukları yüksektir. Daha evvel eğitimlerinin verilmiş olması da eğitim planlamasının hızlı ve kolay uygulanabilmesinin yolunu açar. Ancak tedarik zamanının kısa olması nedeniyle müşterinin değişiklik isteklerine genel olarak destek verilmesini zorlaştırır.
== 4.3. PROJE MODELİ VE EİA İLİŞKİSİ==
== 4.3. PROJE MODELİ VE EİA İLİŞKİSİ==
Proje türleri ile arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Genel olarak proje modelleri aşağıdaki gibidir;
Proje türleri ile arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Genel olarak proje modelleri aşağıdaki gibidir;
* '''Yurtiçi Geliştirme:''' Tasarım, geliştirme, üretim faaliyetlerinin yerli yükleniciler tarafından yapıldığı proje modelidir. Genellikle, modernizasyon ve ARGE projelerinde yeni yetenek ihtiyacının kazanılması için uygulanmaktadır. EİA detaylı olarak yapılmalı, kurum ve firma işbirliği içinde çalışmalıdır.
* '''Yurtiçi Geliştirme:''' Tasarım, geliştirme, üretim faaliyetlerinin yerli yükleniciler tarafından yapıldığı proje modelidir. Genellikle, modernizasyon ve ARGE projelerinde yeni yetenek ihtiyacının kazanılması için uygulanmaktadır. EİA detaylı olarak yapılmalı, kurum ve firma işbirliği içinde çalışmalıdır.
* '''Hazır Alım:''' Mal ve/veya hizmetin hazır olarak temin edildiği proje modelidir. Lojistik Destek ve/veya acil alım projelerinde tercih edilir ve bu kapsamda değerlendirilebilir.
* '''Hazır Alım:''' Mal ve/veya hizmetin hazır olarak temin edildiği proje modelidir. Lojistik Destek ve/veya acil alım projelerinde tercih edilir ve bu kapsamda değerlendirilebilir.
* '''Ortak Üretim:''' Mal ve/veya hizmetin teknoloji veya üretim veri paketi transferi/geliştirme ile yurtiçinde üretildiği veya ifa edildiği proje modelidir. Genellikle, modernizasyon ve ARGE projelerinde uygulanmaktadır.
* '''Ortak Üretim:''' Mal ve/veya hizmetin teknoloji veya üretim veri paketi transferi/geliştirme ile yurtiçinde üretildiği veya ifa edildiği proje modelidir. Genellikle, modernizasyon ve ARGE projelerinde uygulanmaktadır.
* '''Uluslararası Konsorsiyum:''' Birden fazla ülkenin ortak ihtiyacının karşılanmasına yönelik proje modelidir. Ortak üretim modelinde olduğu gibidir, ancak uluslararası olarak iştirak edilir ve ortak maliyetleri düşürmek için kullanılmaya çalışılır. Bununla beraber ürün veya sistemin parçalarının farklı ülke ve gruplar tarafından üretilmesi ve geliştirilmesi ELD faaliyetlerinin özellikle eğitim ihtiyaçları analizi ve yeteneğinin elde edilmesi ve korunması konusunda detaylı çalışma gerektirir.
* '''Uluslararası Konsorsiyum:''' Birden fazla ülkenin ortak ihtiyacının karşılanmasına yönelik proje modelidir. Ortak üretim modelinde olduğu gibidir, ancak uluslararası olarak iştirak edilir ve ortak maliyetleri düşürmek için kullanılmaya çalışılır. Bununla beraber ürün veya sistemin parçalarının farklı ülke ve gruplar tarafından üretilmesi ve geliştirilmesi ELD faaliyetlerinin özellikle eğitim ihtiyaçları analizi ve yeteneğinin elde edilmesi ve korunması konusunda detaylı çalışma gerektirir.
==4.4. EİA UYARLAMASI BASAMAKLARI==
==4.4. EİA UYARLAMASI BASAMAKLARI==
EİA daha evvelki bölümlerde belirtildiği gibi temel olarak dört aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada kapsam belirlenir, bu esnada öncelikle projenin türü ve modeli belirlenir. Proje ve nihai kullanıcıların ihtiyaç duyduğu hususlar hakkında mümkün olduğunca fazla bilgi edinilerek başlanmalıdır ve mümkün olduğunca erken tamamlanmalıdır. Belirlenen türe ve modele göre toplanacak veriler doğrultusunda EİA’nın ne detayda yapılacağına karar verilir.
EİA daha evvelki bölümlerde belirtildiği gibi temel olarak dört aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada kapsam belirlenir, bu esnada öncelikle projenin türü ve modeli belirlenir. Proje ve nihai kullanıcıların ihtiyaç duyduğu hususlar hakkında mümkün olduğunca fazla bilgi edinilerek başlanmalıdır ve mümkün olduğunca erken tamamlanmalıdır. Belirlenen türe ve modele göre toplanacak veriler doğrultusunda EİA’nın ne detayda yapılacağına karar verilir.
===4.4.1. PROJE TÜRÜ, MODELİ VE BÜYÜKLÜKLERİ İLİŞKİSİ ===
[[Dosya:Proje Türü, Modeli ve Büyüklüğü İlişkisi.jpg|alt=Proje Türü, Modeli ve Büyüklükleri İlişkisi|sol|küçükresim|673x673pik|Proje Türü, Modeli ve Büyüklükleri İlişkisi]]
===4.4.2. EİA Geliştirilmesi Kapsamında Uyarlama Yapılırken Dikkate Alınacak Hususlar===
===4.4.2. EİA GELİŞTİRİLMESİ KAPSAMINDA UYARLAMA YAPILIRKEN DİKKATE ALINACAK HUSUSLAR ===
EİA Geliştirilmesi safhasında Bölüm 3’te belirtilen analizler aynı bölümde belirtilen amaçlara ulaşmak için yapılmaktadır. Projelerin türleri ve modeline göre uyarlama yapılırken karşılaşılacak zorluk, planlama ve işgücü ihtiyaçları bir rehber olması açısından aşağıdaki tablolarda belirtilmiştir.
EİA Geliştirilmesi safhasında Bölüm 3’te belirtilen analizler aynı bölümde belirtilen amaçlara ulaşmak için yapılmaktadır. Projelerin türleri ve modeline göre uyarlama yapılırken karşılaşılacak zorluk, planlama ve işgücü ihtiyaçları bir rehber olması açısından aşağıdaki tablolarda belirtilmiştir.
Tablo 15. Operasyonel Görev Analizi ve Proje Türleri Arasındaki Uyarlama Zorluk Derecesi İlişkisi
'''Tablo 15 Operasyonel Görev Analizi ve Proje Türleri Arasındaki Uyarlama Zorluk Derecesi İlişkisi'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
| colspan="8" |'''Operasyonel Görev Analizi (Operational Task Analysis-OTA)'''
| colspan="8" |'''Operasyonel Görev Analizi (Operational Task Analysis-OTA)'''
| rowspan="3" | Proje kapsamında bireysel ve kolektif görevler için gerekli olan,
| rowspan="3" | Proje kapsamında bireysel ve kolektif görevler için gerekli olan,
| colspan="2" |Operasyonel/İşyeri performanslarının belirlenmesi
| colspan="2" |Operasyonel/İşyeri performanslarının belirlenmesi
|Eğitim koordinasyonu ve eğitim vermek için, ekip, alt birim, birim ve oluşumuna karar vermesinde etkendir.
|Eğitim koordinasyonu ve eğitim vermek için ekip, alt birim, birim ve oluşumuna karar vermesinde etkendir.
|Orta
|Orta
|Orta
|Orta
|}
|}
'''Tablo 16 Eğitim Seçenekleri Analizi ve Proje Türlerine Göre Uyarlamada Dikkate Alınması Gerekli Hususlar'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
| colspan="7" |Eğitim Seçenekleri Analizi (Training Options Analysis-TOA)
| colspan="7" |Eğitim Seçenekleri Analizi (Training Options Analysis-TOA)
'''Tablo 17 Eğitim Fark Analizi ve Proje Türleri Arasındaki Uyarlama Zorluk Derece İlişkisi'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
| colspan="7" |Eğitim Fark Analizi (Training Gap Analysis-TGA)
| colspan="7" |Eğitim Fark Analizi (Training Gap Analysis-TGA)