Kodlandırma ve Sınıflandırma Bilgi Kitapçığı

pdf formatı için tıklayınız.

TSSÖDYP, Savunma Sanayii Başkanlığı çatısı altında faaliyet göstermektedir.

© Fikri mülkiyet hakları T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığına aittir. Kaynak gösterilmek kaydıyla alıntı yapılabilir. Üzerinde değişiklik yapmamak kaydıyla olduğu gibi çoğaltılabilir, dağıtılabilir. Para ile satılmaz.

Savunma Sanayii Başkanlığı çatısı altında, ilgili tüm paydaşların katılımıyla faaliyet göstermek üzere Türk Savunma Sanayii Ömür Devri Yönetimi Platformu (TSSÖDYP) kurulmuştur.

TSSÖDYP; savunma ve güvenlik sistemlerine ilişkin ihtiyacın belirlenmesi, sistemlerin tedariki, kullanımı, desteklenmesi ve envanterden çıkarması safhalarını bir bütün halinde ele alan Sistem Ömür Devri Yönetimi ilke ve uygulamalarının ülkemizde yaygınlaştırılmasını ve savunma programlarının/ projelerinin yürütülmesinde savunma ve güvenlik ekosistemini oluşturan tüm paydaşlarca anlayış birliğine ulaşılmasını amaçlamaktadır.

Savunma sistemlerinin ömür devri yönetiminde millî bünyemize uygun, ülkemize özgü çözümler üretmek ve bunları dokümante etmek gibi önemli bir misyonu olan TSSÖDYP; Başkanlığımız, Milli Savunma Bakanlığı ve ilgili birimleri, Genelkurmay Başkanlığı, K.K.K.lığı, Dz.K.K.lığı, Hv.K.K.lığı, J.Gn.K.lığı, S.G.K.lığı, EGM, TÜBİTAK, SASAD ve savunma sanayii firmaları temsilcilerinin katılımı ile çalışmalarına devam etmektedir.

Sistem ömür devri yönetimi yaklaşımı ile; savunma ve güvenlik sistemlerine ilişkin ihtiyacın belirlenmesi aşamasından envanterden çıkarma safhasının sonuna kadar görev alan tüm kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör firmalarının sistemlerin istenilen performans seviyesinde mümkün olan en az maliyetle tedariki, kullanımı ve lojistik desteğinin sağlanabilmesi için görev, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde ömür devrinin tamamında birlikte çalışmaları öngörülmektedir.

Bu itibarla, savunma ve güvenlik sistemlerine ilişkin ihtiyacın belirlenmesinin, tedarikinin, kullanımının, lojistik desteğinin ve envanterden çıkarılmasının en baştan uzun soluklu bir program olarak kurgulanmasının ve ilgili birimler aracılığı ile sistem ömür devri yönetimi faaliyetlerinin yürütülmesinin faydalı olacağı değerlendirilmektedir.

TSSÖDYP tarafından son iki buçuk yıl içinde gerçekleştirilen çalışmalar ile savunma ve güvenlik sistemlerinin ömür devri yönetimine ilişkin planlama ve uygulamaya esas olacak yaklaşımları ortaya koyan 13 adet rehber, iki adet bilgi kitapçığı ve bir adet terminoloji dokümanı hazırlanmıştır.  Uygulamalardan alınacak geri bildirimler ile söz konusu dokümanların güncellenmesi, geliştirilmesi ve önümüzdeki dönemde uygulamaya esas düzenlemelerin alt yapısını oluşturması hedeflenmektedir.

TSSÖDYP çalışmalarına katkı veren ve dokümanların hazırlanmasında görev alan tüm paydaşlarımıza teşekkürlerimi sunuyorum.

Prof.Dr. İsmail DEMİR

T.C. Cumhurbaşkanlığı

Savunma Sanayii Başkanı

ÖZET

Tehdit algısında ve savunma konseptinde zamanla meydana gelen değişiklikler, savunma sistemlerinin ömür devri maliyetlerindeki artışlar, savunma bütçelerindeki kısıtlamalar, teknolojideki hızlı gelişmeler, uluslararası rekabet ve günümüz sistemlerinin karmaşıklığı gibi faktörler, kamu ve özel sektörün savunma sistemlerinin tedarikine ve lojistik desteğine yönelik faaliyetlerinin planlanmasında ve icrasında yeni yaklaşımlar ve buna bağlı yeni stratejiler geliştirilmesini zaruri hale getirmiştir.

Bu nedenle, tedarik edilen sistemlerin kullanım döneminde hedeflenen muharebe ve/veya operasyon performansının sürdürülebilirliğinin ve maliyet etkinliğinin sağlanması amacıyla sistemlerin ömür devrinde rol ve sorumluluğu bulunan tüm paydaşların katılımı ile Sistem Ömür Devri Yönetimi yaklaşımı geliştirilmiştir.

Sistem Ömür Devri Yönetiminin temel amacı; mevcut durumdaki değişimlere uyum sağlamaktan ziyade gelecekte ortaya çıkabilecek değişimleri öngörmek, belirlenen hedefler doğrultusunda gerekli önlemleri alarak değişimleri yönlendirmek ve kontrol altında tutmaktır. Harekât ihtiyaçlarının zamanında ve verimli şekilde karşılanması ve sahip olunan kaynakların maliyet etkin kullanımı esastır. Başka bir deyişle, sistem ömür devri yönetimi geleceği bugünden tasarlamak ve planlamaktır.

Bu doküman; Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), Milli Savunma Bakanlığının ilgili birimleri, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), diğer ihtiyaç makamları ve savunma sanayi firmalarında Sistem Ömür Devri Yönetimi’nin bir kültür olarak yaygınlaştırılmasına ve uygulanmasına yönelik rehber oluşturmak amacıyla savunma sistemlerinin ömür devrinde rol ve sorumluluğu bulunan ilgili paydaşların katılımıyla hazırlanmıştır.

Günümüzde savunma ve havacılık alanında ihtiyaçların planlanması, tanımlanması ve en uygun şartlarda temin/tedariki ve kullanımı çerçevesindeki bilgi ve alternatif zenginliği, yönetiminin sayısallaştırılması ve veri temelli olmasını zorunlu kılmaktadır.

Söz konusu ihtiyaca cevap vermek maksadıyla hazırlanan bu dokümanın amacı, 63 ülke ile birlikte ülkemizde de kullanılan NATO Kodlandırma Sistemine (NKS) ve diğer küresel iş, ürün ve yetenek sınıflandırma sistemlerine ilişkin bilgilendirme yapılarak;

• Kodlandırma ve sınıflandırmanın önemi ve gerekliliğinin farklı bakış açıları altında değerlendirilmesi,
• Kodlandırma sisteminin üretici, tedarik yöneticisi, kullanıcı ve ömür devri destek yöneticisi bakış açısıyla tüm fonksiyonlarının anlaşılması, gelişme ihtiyaçları ile bunlara yönelik önerilerin ortaya konulması,
• Kamu kurumlarımız ve sektör firmalarımızın uluslararası alanda sınıflandırma ve kodlandırma konularında bilinçlendirilmesi, yönlendirilmesi,
• Firmalarımızın ürün ve yeteneklerinin yurt içi ve yurt dışı ihtiyaç sahiplerine arz imkânlarının desteklenmesi,

• ihtiyaç ve tespitler ile ilgili geri bildirimlerin toplanarak NKS usul ve esaslarına uygun olarak değerlendirilebileceği bir altyapının oluşturulmasıdır.

1. GENEL

1.1. GİRİŞ

TSK ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarımızın ihtiyaçlarının, zamanında, doğru ve eksiksiz olarak; mümkün olan en yüksek oranda yerli kaynak kullanımıyla karşılanabilmesi, ülkemizin endüstriyel altyapısının en etkin şekilde takip edilebilmesi, yerli firmalarımızın ürettiği özellikle alt sistem ve altı seviyede her tür mal ve hizmetlerin yurt içi ve yurtdışı pazarlara sunulabilmesi hedefleri doğrultusunda; kodlandırma ve kataloglama faaliyetlerinin sağlıklı olarak yürütülmesi, ürün ve kapasitelerinin ilgili tüm elektronik ortamlarda uygun tanımlamalar ile yerini alabilmesi, yönetilmesi ihtiyacının tüm paydaşlarca içselleştirilmesi önem arz etmektedir. Doküman içeriğinde, doğru ve kaliteli kodlandırma ihtiyacının tanımı ve paydaşlar açısından öneminden hareketle; NATO Kodlandırma Sistemi’nin yapısı, doğru uygulama ile paydaşlara sağlayacağı faydalar sıralanmaktadır. Kaliteli kodlandırma; kodlandırma işlemi, bir malzemeyi tanımlamak için malzeme isminin tespiti, bu tespitten ulaşılan malzeme türü için hazırlanmış soruların cevaplanması ve ilgili firma ve parça numarasına yönelik kodların tanımlanmasını içeren karmaşık ve özen gerektiren bie dizi işlemden oluşmaktadır. Yüklenicilerden alınan verilerin yeterliliği ve doğruluğu kodlandırmanın kalitesini belirler.

Ömür devri yönetimi yaklaşımının hayata geçirilmesi kapsamında, ülkemizde mevcut ve potansiyel sınai üretim kapasitesinin ve çeşitliliğinin artması, yeteneklerin, paydaşların azami koordinasyonu ile savunma ve güvenlik tedariklerinde değerlendirilmesi ve milli güce toplam katkı düzeyinin azami seviyeye yükseltilebilmesine kodlandırma sisteminin kritik katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.

Ülkemizde kodlandırma faaliyetleri, AC/135 Kodlandırma Direktörleri Grubu adına, MSB Teknik Hizmetler Genel Müdürlüğü bünyesinde bulunan Teknik Standartlaştırma Daire Başkanlığı Türk Milli Kodlandırma Bürosu (TMKB) sorumluluğunda yürütülmektedir.

Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Gn. K.lığı ve Sahil Güv. K.lığı Kodlandırma Birimleri (Kuvvet Kodlandırma Birimi-KKB), TMKB’nin kodlandırma sistemindeki verileri görme, talepte bulunma ve NSN tahsisi yapılmayan durumlarda Geçici Stok Numarası (GSN) verme yetki ve sorumluluğu bulunmaktadır.

Firmalar Kodlandırma Yönergesinde belirtilen usul ve esaslar dahilinde kodlandırma işlemleri için TMKB’ye başvuruda bulunur.

Ülkemizde yürütülen savunma ve güvenlik tedariki yönetiminde kodlandırma faaliyetlerinin mevcut ve potansiyel paydaşları genel olarak;

• MSB
• Savunma Sanayii Başkanlığı
• MSB bağlıları
  • MSB Üretim ve Bakım Birimleri (Askerî Fabrikalar Gn. Md.lüğü (AFGM), Tersaneler Gn.Md.lüğü (TGM) bağlısı birimler)
  • Kuvvet Komutanlıkları Kodlandırma ve Lojistik Birimleri
  • TMKB

• Diğer Bakanlıklar
  • Bilim Sanayii ve Teknoloji Bakanlığı
  • Ticaret Bakanlığı
  • İçişleri Bakanlığı

• Firmalar
  • Savunma Sanayi Firmaları (Savunma odaklı üretim yapan firmalar)
  • Savunma Sanayiine dolaylı üretim yapan firmalar
  • Savunma Sanayiine proje bazlı tedarik/üretim yapan firmalar

başlıkları altında toplanabilir.

1.2. AMAÇ

Bu doküman, Savunma Sanayii Başkanlığı çatısı altında teşkil edilen Türk Savunma Sanayii Ömür Devri Yönetimi Platformu tarafından, Kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektördeki tüm paydaşların birikim ve tecrübeleri ile uluslararası standart ve dokümanların müştereken değerlendirilmesi yöntemiyle; ürün ve yeteneklerin sayısallaştırılarak sınıflandırılması, kodlandırılması ve Envanter Yönetimi’nin anahtar verisi olarak kullanılması hedefine katkı olarak hazırlanmıştır.

1.3. KAPSAM

Bu doküman; ürün ve yeteneklerin sayısallaştırılarak sınıflandırılması, kodlandırılması ve Envanter Yönetimi’nin anahtar verisi olarak kullanılmasına ilişkin esas olarak kullanım ve destek safhalarını kapsayacak şekilde ürün ve sistemlere ilişkin Türk Milli Kodlandırma Bürosu (TMKB) tarafından yürütülen faaliyetler, sorumlulukların ve yetkinlikler ile uluslararası düzeyde uygulanan benzer uygulamalar hakkında bilgi ve örnekleri içermektedir.

1.4. BİLGİ KİTAPÇIĞININ KULLANIMI

Kodlandırma ve Sınıflandırma Bilgi Kitapçığı on bölümden oluşmaktadır.

Birinci bölüm; amaç, kapsam, referanslar gibi genel bilgileri içermekte; ayrıca, terim ve kısaltmalar da bu bölümün içinde yer almaktadır.

İkinci bölümde, kodlandırma ihtiyacının tanımı ve gerekçesi izah edilmiştir.

Üçüncü bölümde, NATO Kodlandırma Sistemi hakkında bilgilendirme yapılmıştır.

Dördüncü bölümde, NATO Kodlandırma Elemanları detaylandırılmıştır.

Beşinci bölümde, Milli Kodlandırma Bürosu (MKB) ve faaliyetleri hakkında bilgilendirme yapılmıştır.

Altıncı bölümde, kodlandırma sürecinde geliştirilmesinin faydalı olacağı değerlendirilen alanlar özetlenmiştir.

Yedinci bölümde, kataloglama ve envanter yönetimi ilişkisine değinilmiştir.

Sekizinci bölümde; sanayide yer alan ürün ve yeteneklerin sınıflandırma, kayıt ve yönetim yöntemleri anlatılmıştır.

Dokuzuncu bölümde, dış ticaret veri tabanları ve uluslararası pazara giriş linkleri verilmiştir

Onuncu bölüm uyarlama kısmıdır.

1.5. BİLGİ KİTAPÇIĞININ GÜNCELLENMESİ

Bilgi Kitapçığı; ilgili paydaşların ihtiyacı doğrultusunda güncellenecektir. Değişiklikler, aşağıdaki Değişiklik İzleme Tablosu’ndan izlenecektir.

Tablo 1 Değişiklik İzleme Tablosu

YAYIN NO	YAYIN TARİHİ	DEĞİŞİKLİK YAPILAN BÖLÜM/SAYFA	AÇIKLAMA
01	Ağustos 2021	-	İlk yayın

1.6. REFERANSLAR

1. ACodP-1 NATO Manual on Codification.

2. MSB Millî Kodlandırma Hizmetleri Yönergesi.

3. Guide to the NATO Codification System (Issued by the NATO Group of National Directors of Codification)

4. NATO Codification System, The DNA of Modern Logistics

5. http://www.msb.gov.tr/Kodlandirma/icerik/turk-mill-kodlandirma-sistemi

6. TSSÖDYP Doküman Seti

TSSÖDYP DOKÜMAN SETİ
DOKÜMAN ADI	DOKÜMAN KODU
Sistem Ömür Devri Yönetimi Rehberi (Ana Çerçeve)	TSSÖDYP-01
Sistem Ömür Devri Yönetimi Süreçleri Rehberi	TSSÖDYP-02
Ürün Destek Stratejileri ve Modelleri Rehberi	TSSÖDYP-03
Entegre Lojistik Destek (ELD) Rehberi	TSSÖDYP-04
Entegre Lojistik Destek (ELD) İsterleri Hazırlama Rehberi	TSSÖDYP-05
Lojistik Destek Analizleri ve Kayıtları Rehberi	TSSÖDYP-06
Tedarik Zinciri Yönetimi Rehberi	TSSÖDYP-07
Sistem Ömür Devri Yönetiminde Demodelik Yönetimi Rehberi	TSSÖDYP-08
Kullanım ve Destek İhtiyaçları Çerçevesinde Yerlileştirme/ Millîleştirme Rehberi	TSSÖDYP-09
Kullanım ve Destek Safhaları Kalite Yönetimi Rehberi	TSSÖDYP-10
Sistem Ömür Devri Yönetiminde Konfigürasyon Yönetimi Rehberi	TSSÖDYP-11
Teknik Yayın Hazırlama Rehberi	TSSÖDYP-12
Eğitim ve Eğitim İhtiyaçları Rehberi	TSSÖDYP-13
Sistem Ömür Devri Yönetimi Terminolojisi	TSSÖDYP-14
Kodlandırma ve Sınıflandırma Bilgi Kitapçığı	TSSÖDYP-15
ASD/AIA S-Serisi ELD Spesifikasyonları Seti Tanıtım Kitapçığı	TSSÖDYP-16

1.7. TANIMLAR VE KISALTMALAR

1.7.1. TANIMLAR

Tablo 2 Tanımlar Tablosu

Tanım	Açıklama	Diğer Kullanım
Etiketlendirme	Bir malzemenin Askerî Lojistik süreçleri içine girmesinden çıkışına kadar olan tüm safha ve hareketlerde tanınmasını ve/veya izlenmesini sağlayan, bünyesinde “yeteri kadar” bilgi barındıran, malzemenin üzerinde ve/veya ambalajındaki tanıtım bilgisidir.
Geçici Stok Numarası GSN	KKB’ler tarafından tahsis edilen NSN benzeri bir rakam ve harf dizinidir.
Malzeme Tanımlama Kılavuzu Item Identification Guide	Kodlandırılacak malzemeler ile ilgili fiziksel ve performans sorularının yer aldığı kodlandırma kaynak dokümanlarıdır. Kodlandırılacak malzeme için kullanılacak tanımlama formlarının bulunduğu kılavuzdur.
NATO Kodlandırma Sistemi	Lojistik faaliyetlerin etkinliğini artırmak, lojistik destek faaliyetlerinden daha fazla yararlanmak amacıyla; her bir ikmal maddesi için “aynı tarzda bir sınıflandırma, tanımlama ve isimlendirme yapmak ve bir NATO Stok Numarası tahsis etmek” üzere tesis edilen ve tüm üye ülkeler tarafından kullanılan bir sistemdir.
NATO Stok Numarası	NATO ve TSK bünyesinde takibi, Kuvvet Komutanlıkları arasında aktarımı söz konusu olabilecek ve ikmal maddesi konseptine giren malzemeler için NATO standartlarına göre verilen numaradır.
NATO Ticari ve Kamu Kuruluşu Kodu NATO Commercial And Government Entity Code	NATO ülkelerinde yerleşik firma/yüklenici kuruluşların bilgisayar ortamında arşivlenmesi amacıyla; ilgili NATO ve NATO üyesi ülkeler tarafından tahsis edilen, 5 karakterli alfabetik-nümerik bir koddur.
Web Tabanlı İnteraktif Kodlandırma Sistemi	E-imza yasasına uygun bir mimariyle geliştirilmiş, milli ve NATO maksatlı olarak kullanılan, malzeme, hizmet ve firma kodlandırma yazılımıdır. https://msbwetiks.msb.gov.tr/Home/YetkiBasvuru linki üzerinden yetki başvurusu yapılabilmektedir.
Sistem Ömür Devri System Life Cycle	İhtiyacın belirlenmesi ile başlayan, ön konsept, konsept, geliştirme, üretim, kullanım, destek safhalarından geçen ve ürünün envanterden çıkarılması safhası ile son bulan zaman dilimidir.
Ürün Product	Yüklenici tarafından sözleşme kapsamında teslim edilecek tüm kalemler.
Yüklenici	Bir sözleşme ile hizmet veya ürünü karşılayan firma, kurum ve kuruluşlar.

1.7.2. KISALTMALAR

Tablo 3 Kısaltmalar Tablosu

Kısaltma	Açıklama
AB	Avrupa Birliği
MSB AFGM	Milli Savunma Bakanlığı Askeri Fabrikalar Genel Müdürlüğü
BM	Birleşmiş Milletler
BRDIS	Business Research and Development and Innovation Survey
CGCM	Canadian Government Catalogue of Materiel
CPA	Statistical Classification of Products by Activity
CPV	Common Procurement Vocabulary
CSIS	Codification Support Information System
DEMIL/DML	Demilitarization Code
DUNS	Data Universal Numbering System
EIU	Economist Intelligence Unit
FedLog	Federal Logistics Data
FLIS	Federal Logistics Information System
GSN	Geçici Stok Numarası
GTIP	Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu
ISIC	International Standart Industrial Classification Of All Economic Activities
KKB	Kuvvet Kodlandırma Birimi
MCC	The Material Control Code
MTK IIG	Malzeme Tanımlama Kılavuzu Item Identification Guide
NACE	Nomenclature générale des Activités économiques dans les Communautés Européennes
NAICS	North American Industrial Classification System
NAPCS	North American Product Codification System
NMCRL	NATO Master Catalogue of References for Logistics
NMTN NIIN	NATO Malzeme Tanımlama Numarası NATO Item Identificaition Number"
NSF IRIS	Industrial Research and Development Information System
NSN	NATO Stok Numarası
NSPA	NATO Support and Procurement Agency
NTKKK NCAGE	NATO Ticari ve Kamu Kuruluşu Kodu NATO Commercial And Government Entity
NCAGESD	NCAGE Status Designator Code
PRODCOM	List of PRODucts of the European COMmunity
PRODTR	Avrupa Birliği Sanayi Ürün Listesi (PRODCOM) Türkiye Versiyonu
RFID	Radio Frequency Identification
SAM	System of Award Management
SERENADE	Système de Recherche National d'Article Définitifs
SIRD	National Science Foundation's Survey of Industry Research and Development
SITC	Standard International Trade Classification
SLC	The Shelf Life Code
SOC	Standard Occupational Classification
SOPRANO	Système Opérationnel Pour la Recherche d'Articles dans la Nomenclature OTAN
MSB TGM	Milli Savunma Bakanlığı Tersaneler Genel Müdürlüğü
TMKB	Türk Milli Kodlandırma Bürosu
TOBB	Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
UNSPSC	The United Nations Standard Products and Services Code
USDK CNAD	Conference of National Armament Directors Ulusal Silahlanma Direktörleri Konferansı
WETIKS	Web Tabanlı İnteraktif Kodlandırma Sistemi

1.8. TABLOLAR VE ŞEKİLLER

1.8.1. TABLOLAR

Tablo 1 Değişiklik İzleme Tablosu

Tablo 2 Tanımlar Tablosu

Tablo 3 Kısaltmalar Tablosu

1.8.2. ŞEKİLLER

Şekil 1 Ülke/Kurum/Birimler Arası Ortak Tanımlama Dili İhtiyacı

Şekil 2 S2000M Kapsamında Kodlandırma Faaliyetlerinin Malzeme Yönetim Sürecindeki Yeri

Şekil 3 NATO Kodlandırma Sistemi Kullanıcıları

Şekil 4 NSN Yapısı

2. KODLANDIRMA İHTİYACININ TANIMI VE GEREKÇESİ

Kullanıcı ve destekleyen ikmal sistemi seviyelerindeki bilgi yönetiminde ağırlıklı olarak veri temelli sayısal veya basılı referanslar kullanılmaktadır.

Kullanıcı ve onu destekleyen lojistik sistemin kullanım ve destek safhalarında ihtiyaçlarını tanımlamakta faydalanacakları sayısal ve basılı referansların veri yapılarının anahtarı ise, Türkiye’nin de dahil olduğu 63 ülke için, bu dokümanda özet bilgi verilecek olan, NATO Stok Numarasıdır.

Ürünlerin belirli kriterleri karşılama koşuluyla üretim ve destek aşamalarında birbirlerinin yerine kullanılabilmesi, yeterli şartların sağlanması durumunda kullanıcıya ihtiyaçlarını karşılama konusunda ekonomi, sürat ve inisiyatif avantajı sağlayacaktır.

Fakat her bir üreticinin kendine özgü ve birbirinden farklı tanımlama sistemi, isim ve referans numarası verme özgürlüğü olabilmesi nedeniyle; müşterek/yaygın, standart ve yeterli ayırdedicilikte detay içeren, ihtiyaçların güvenilir şekilde tanımı ve alternatif ürün ve/veya tedarik kaynağının tespiti ve doğrulanmasına imkân verebilecek bir kodlama/referans yönteminin var olmaması durumunda, her bir malzeme kaleminin temin ve yönetimi için detaylı teknik tanım ve doğrulama süreçleri kullanımı tek alternatif olarak kalacaktır. Bu durum; özellikle askerî birimler gibi birbirinden farklı binlerce sistemin işletim ve idamesini, hatasız ve dinamik olarak sağlayan organizasyonlar için envanter takibi ve yönetiminde zorluklara yol açacaktır.

Bu risklerin en aza indirilmesi maksadıyla; farklı üreticilerin farklı referanslar ile tanımladığı ancak birbiriyle ihtiyacı karşılama kriterleri açısından aynı kabul edilebilecek özellikleri taşıyan ikmal maddelerinin bilgilerini tek bir stok numarası altında toplayan veya muadil olmaya yeterli kriterleri karşılayan malzemelerin de kolaylıkla tespitine imkân verecek, yaygın olarak kabul gören bir sistematiğin geliştirilmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. NATO, daha önce ABD’de geliştirilmiş ve kullanımda olan kodlandırma sistemini, 1954 yılında kabul, 1957 ve takip eden yıllarda adapte ederek, üye ülkeler ile dileyen ve gerekli kriterleri sağlayan ülkelerin kullanımına sunmuştur.

NATO Kodlandırma Sisteminin imkân ve yeteneklerinden sistem ömrünün hemen her safhasında muhtelif şekillerde faydalanılmaktadır. Müteakip başlıklarda kodlandırma sistemi, paydaşları ve sağladığı veya beklenen faydalar özetlenmiştir.

2.1. MALZEME/SİSTEM TEDARİKİ VE KODLANDIRMA

Tedarik faaliyetleri münferit bir malzeme veya bir ana sistemde kullanılan en küçük parçadan, ana sistem/platformun kendisine kadar geniş bir yelpazede yürütülmektedir. Tedarik faaliyeti, alımın türüne göre kendine has özellikler ihtiva etse de; ancak ihtiyaçların ayrıntılı olarak tanımlanması ve alternatif tedarik kaynaklarının azami ölçüde bilinebilmesi ile başarılı bir şekilde sonuçlandırılabilecektir. Tedarik faaliyetlerinin temel soru(n)ları olan;

• İhtiyaç duyulan malzemeyi kim/kimler üretmekte/temin etmektedir?
• Önerilen ürün ihtiyaçları karşılamakta mıdır?
• Malzemenin temin/kullanımı aşamasında kısıtlamalar var mıdır?
• İhtiyaç duyulan malzeme ülke içinde veya diğer NATO ülkelerinde kullanılmakta mıdır?
• Malzemenin yerine kullanılabilecek muadilleri var mıdır?

gibi sorulara kodlandırmanın yardım ve aracılığı ile cevap bulunabilir.

Ayrıca kodlandırma sistemindeki veriler vasıtasıyla uygun ürünün seçimi, hızlı tedariki,  depolanması ve envanterde yönetimi kolay hale gelecektir.

2.2. KODLANDIRMANIN HEDEF VE FAYDALARI

Şekil 1 Ülke/Kurum/Birimler Arası Ortak Tanımlama Dili İhtiyacı

Modern lojistiğin DNA’sı olarak kabul edilen doğru kodlandırma uygulamaları ile yönetilen envanterin, paydaşlara kazandıracakları aşağıda sıralanmıştır.

2.2.1. HAREKÂT AÇISINDAN

Muharip unsurların görevlerini başarıyla yerine getirebilmeleri için; ihtiyaç duyulan malzeme ve hizmetlerin, ihtiyaç duyulan zamanda ve en uygun koşullarda hazır bulundurulması gerekmektedir. Doğru yönetilebilen malzeme envanteri aşağıdaki alanlarda kritik katkı sağlayacaktır.

2.2.1.1. MÜŞTEREKLİK (BİRLİK, KUVVET, MÜTTEFİKLER ARASI)

• Aynı ikmal maddelerinin tek bir tanım ve numara altında toplanarak veya muadilliklerin tespiti ile, müşterek bir İkmal/Lojistik lisanı, karşılıklı işletilebilirlik ve karşılıklı değiştirilebilirlik desteklenir.
• Kuvvetler arasında transferlerin sağlıklı ve hızlı bir şekilde yapılabilmesi sağlanır.
• Müşterek harekâtlarda yer alacak kullanıcı ülke askerî birimlerinin lojistik sistemlerinin uyumunu kolaylaştırır.

2.2.1.2. KUVVET PLANLAMAYA KATKI

• İhtiyaç ve tedarik plânlanmasına yardımcı olmak suretiyle, harekât planları ve kaynak optimizasyonunu destekler.
• Kuvvet Planlamalarının tüm ömür devri ihtiyaçlarının, lojistik ayak izi ile bütünleşik gerçekleştirilmesini kolaylaştırır.

2.2.1.3. YÖNETİM/MUHABERE KOLAYLIKLARI

• İkmal işlemlerini basitleştirir, yerinde ve zamanında lojistik destek hedefini destekler.
• Talep, statü ve benzeri bilgi trafiğinin güvenilirliğini ve süratini destekler.

2.2.1.4. LOJİSTİK DESTEK SÜRAT AVANTAJI

• Planlama, tedarik, kabul, stok kontrol, depolama faaliyetlerinde karşılaşılan sorunları azaltarak Lojistik Desteği, özellikle harekât lojistiği açısından kritik değere sahip olan, en doğru ve hızlı seviyeye ulaştırır.

2.2.2. LOJİSTİK VE KAYNAK YÖNETİMİ AÇISINDAN

Ürünlerin yeterli derinlik ve doğrulukta bilgi kullanılarak kodlandırılması, ihtiyaçların azami alternatif ile, daha güvenli ve hızlı şekilde karşılanması ve envanterin mükerrer alımlara engel, muadillere hakim olarak yönetilebilmesini destekler, aşağıda sıralanan imkân ve kolaylıkları destekler veya mümkün kılar.

• Envanter/Stok maliyetlerinin optimizasyonu
• Tedarikte sürat, kolaylık ve maliyet avantajları
• Standardizasyonun desteklenmesi
• Veri yönetimi, bilgisayar uygulamalarında anahtar rolü
• Kataloglar, envanter yönetim araçları geliştirilebilmesi
• Kaynak optimizasyonu

2.2.3. SAVUNMA SANAYİ /ÜRETİCİ AÇISINDAN

Envanterdeki özellikle alt sistem ve daha alt seviye ikmal maddelerinin ihtiyaçlarının tespit/planlama, tedarik ve doğrulanmaları kullanıcı düzeyinde yürütülmektedir. Kullanıcı seviyesinde ihtiyaç tanımları ise sadece mevcut teknik doküman ve veri kaynaklarından sağlanabilmektedir. Kullanıcıya hitap eden bilgi kaynaklarında tedarikçi alternatifi olarak yer alabilmenin yegâne yöntemi ise, ürün ve üretici bilgilerinin, aynılık/muadillik gibi tespitlerin yapılmasına da imkân verebilecek şekilde, sayısallaştırılarak kodlandırılması ile mümkündür.

2.2.3.1. MİLLÎLEŞME/İHRACAT AÇISINDAN

• Doğru kodlanmış millî ürünlerin 60’ın üzerinde ülkede milyonlarca kullanıcının eriştiği vitrinlere yerleştirilerek rekabetçi olabilmesi, bu sayede ekonomik bulunmayan üretimlerin mümkün, TSK’nın da kullandığı birçok ürünün de fiyat ve kalite açısından daha uygun hale gelmesini sağlar.
• Firma ve Ürün bilgilerinin Kaynak Arşivleri, Veri Bankaları ve Kataloglarda yer alabilmesini sağlar.

2.2.3.2. KALİTE/STANDARDİZASYON AÇISINDAN

• NKS usullerine göre göre gerçekleşen kodlandırma üreticileri uluslararası kabul görebilecek ürün ve beraberinde teknik bilgi kalitesine yönlendirecektir.
• Ülkemiz yetenek envanterinin oluşturulması ve sayısal anahtarlı olarak makro yönetiminin yapılabilmesi mümkün hale gelecektir.
• Sert ve aralıksız devam eden teknoloji savaşlarında var olmanın ön şartları arasındadır.

2.2.4. PROGRAM/PROJE YÖNETİMİ AÇISINDAN

Kodlandırma uygulamalarından elde edilecek sayısallaştırılmış bilgi ve tecrübelerle, projelerin ömür devri yönetimi kalemleri altındaki konfigürasyon yönetimi, ürün destek yönetimi, kalite yönetimi ve maliyet yönetimi gibi temel konularında gelişmelerin hızlanacağı değerlendirilmektedir.

Kodlandırma, teslim edilen ürünlerin envanter yönetimi kapsamında takip ve yönetimi, işletme bakım ve idame ihtiyaçlarının karşılanarak azami göreve hazırlık seviyesinin elde edilmesi ve sürdürülmesi hedeflerinin temelini oluşturan, sayısal temelli ve bütünleşik lojistik yönetimin anahtarını oluşturmaktadır.

2.3. ÜRÜN ÖMÜR DEVRİ YÖNETİMİ VE KODLANDIRMA

ASD/AIA S2000M “Malzeme Yönetiminde Uluslararası Spesifikasyon” ömür devri boyunca; bir sistemin ve bu sisteme ait bileşenlerin yönetimine yönelik süreç, kural ve bilgi akışının özelliklerini belirten uluslararası spesifikasyon olup, Askerî veya sivil ürünlerin tüm malzeme yönetim süreçlerini kapsayacak şekilde tasarlanmıştır. Bu spesifikasyonun bölümleri;

• Başlangıç Destek
• Yedek Parça Listeleri
• Malzeme Tedarik Süreçleri
• İletişim Teknikleri
• Veri Sözlüğü
• Tanımlar, Kısaltmalar ve Referans Dokümanlardır.

Bu doğrultuda S2000M malzeme yönetiminde süreçler ve çıktılar aşağıda resmedilmiştir.

Şekil 2 S2000M Kapsamında Kodlandırma Faaliyetlerinin Malzeme Yönetim Sürecindeki Yeri

Kodlandırma faaliyetlerinin malzeme yönetim süreçleri içerisinde önemi ASD/AIA dokümanları kapsamında da teyit edilmiştir.

3. NATO KODLANDIRMA SİSTEMİ (NKS)

Şekil 3 NATO Kodlandırma Sistemi Kullanıcıları

ABD tarafından 1952 yılında uygulamaya konulan Federal Kodlandırma Sistemi, NATO tarafından da benimsenmiş ve müşterek çalışmalar sonucunda 1954 yılında üye ülkelerce onaylanmıştır. 05 Aralık 1957 yılında CNAD (Ulusal Silahlanma Direktörleri Konferansı) bünyesinde kurulan NATO AC/135 Kodlandırma Komitesi, üye ülkeler tarafından oluşturulan Millî Kodlandırma Bürolarının faaliyete geçmesi ile NATO Kodlandırma Sistemi (NKS) resmen uygulamaya koyulmuştur.

NKS’nin TSK’da uygulama girişimleri 1972 yılında başlamış, 1993 yılına kadar Kuvvet Komutanlıkları işlemlerini münferit olarak sürdürmüşlerdir. TSK bünyesinde NKS’nin “müşterek malzeme lisanı” olarak uygulanmasının kabul edilmesini takiben 1995 yılından itibaren, MSB Teknik Hizmetler Daire Başkanlığı bünyesinde yer alan TMKB tarafından kodlandırma yetki ve sorumluluğu deruhte edilmiştir. 2007 yılında WETIKS kullanımına geçilmiş olup halen güncelleme ve bakım çalışmaları devam etmektedir.

NKS, NATO üyesi olmayan ülkeler tarafından da kullanılabilmektedir. Sisteme dâhil olmak isteyen ülkenin talebi doğrultusunda, AC/135 Kodlandırma Komitesi üyesi NATO ülkelerinin tamamının uygun görmesi halinde, Birinci Seviye (Tier1) ve İkinci Seviye (Tier2) sponsor ülke olmak üzere iki aşamalı olarak uygulanmaktadır.

Bu kapsamda Tier1 ve Tier2 sponsor ülkelere NATO Kodlandırma Sisteminde sorumluluk ve yetkiler verilmektedir. Bahse konu sorumluluk ve yetkiler; Tier1 ülkelerinin tek yönlü (sadece kodlandırma (NSN, NCAGE, vb.) talebinde bulunabilir), Tier2 ülkelerinin çift yönlü (hem kodlandırma yapabilir, hem de kodlandırma talebinde bulunabilir) veri değişimi yapabilmesidir. Bu şekilde 2019 yılı itibarıyla NATO dışından toplam 33[1] ülke NKS’ye katılmış olup NATO üyesi 30 ülke ile birlikte, toplam 63 ülke NATO Kodlandırma Sistemini kullanmaktadır.

NKS, NATO AC/135 Millî Kodlandırma Direktörleri Grubu üst yönetiminde yürütülmektedir. Ülkemizde yürütülen Millî Kodlandırma faaliyetleri ise; TMKB yetkisinde, Genelkurmay Başkanlığı, MSB bağlıları, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Savunma Sanayii Başkanlığı ile koordineli, NKS esaslarına uygun olarak yürütülmektedir.

NKS’ye ilişkin temel doküman “NATO Kodlandırma El Kitabı (NATO Manual on Codification)” olarak bilinen Allied Codification Publication No 1 (ACodP-1)’dir. Ülkemizde NKS faaliyetlerine ilişkin temel doküman internet ortamında da yayınlanmakta olan MSB Millî Kodlandırma Hizmetleri Yönergesi’dir.

4. NATO KODLANDIRMA SİSTEMİNİN ELEMANLARI

Bölüm 4 kapsamında özetlenen bilgiler, Ocak ve Temmuz aylarında olmak üzere, yılda iki kez güncellenen NATO Kodlandırma Talimatından (ACodP-1) alıntıdır. “https://www.nato.int/structur/AC/135/acodp1/ACodP1_E.pdf” linkinden erişilebilen güncel dokümanın ilgili bölümlerinin incelenmesi ile NATO Kodlandırma Sisteminin kapsam ve faydaları hakkında güncel ve daha geniş bilgi temini mümkündür.

4.1. SINIFLANDIRMA

Ülke envanterlerinde çok farklı sistemler bulunmakta ve pek çok nedenden dolayı, envanterde yer alan tüm malzemelerin yönetiminde zorluklar yaşanabilmektedir. NKS, envanter yönetiminin başarılı yürütülmesi ve kolaylığının desteklenmesi için belli hiyerarşik yapı içinde oluşturulan standart yapılar kullanmaktadır. Her grup, ikmal maddesinin fiziksel/performans özelliklerine veya kullanım amaçlarına göre oluşturulan 2 basamaklı sayı ile tanımlanmaktadır. Bu gruplar kendi içlerinde alt bölümlere ayrılarak yine 2 basamaklı sayılar ile tanımlanan sınıflar oluşturulmaktadır. Sınıf tanımlaması için, grup tanımlayıcısına ek olarak iki basamaktan oluşan bir tanımlayıcı kullanılmaktadır. Sınıflandırma süreci hakkında detay bilgi ACodP-1 dokümanı 3. bölümünde mevcuttur.

4.2. TANIMLAMA

ACodP-1 dokümanı 2. bölümü malzeme tanımlama tanım ve süreçlerine ayrılmıştır.

4.2.1. MALZEME ADI

İkmal maddelerinin isimlendirilmesinde yeknesaklığın sağlanabilmesi maksadıyla onaylı malzeme isimleri dizini/sözlüğü (INC: Item Name Code) kullanılmaktadır. Böylelikle ikmal maddelerinin isimlendirilme yöntemi standart hale getirilerek, farklı kullanıcıların aynı ikmal maddesine farklı isim vermesi yoluyla ortaya çıkabilecek karmaşıklıkların belli ölçüde önüne geçilmektedir. İsimlendirme disiplini, kodlandırma süreç zincirinin ilk adımlarından biridir.

Mevcut INC Bilgileri “https://eportal.nspa.nato.int/ac135public/ACodP/Search/ACodPSearch.aspx“ linkinden araştırılabilir.

4.2.2. İKMAL MALZEMESİ TANIMLAMASI

İkmal Maddesi tedarik sözleşmesinin parçası olarak onaylanmış talimatlar veya dizayn kontrol otoritesi tarafından verilen talimata uygun olarak tedarik edilen malzemedir.

4.2.3. NCAGE KODU

NCAGE Kodu, NKS kapsamında üretici veya temin kaynağı olarak değerlendirilen firma ve kuruluşlara tahsis edilen ve beş karakterden oluşan bir koddur. TMKB tarafından Türk firma ve kuruluşlarına ilk basamağı “T” harfi olan, sonraki 3 basamağı rakam veya harften oluşan ve son basamağı ise rakam olan bir kod tahsis edilir. NCAGE kodu tahsis edilebilecek bazı kurum ve kuruluşların[2] nitelikleri aşağıda sunulmuştur.

• Tedarik malzemelerinin karşılandığı kaynaklar olan üretim organizasyonlar,
• Üretimini ve satışını gerçekleştirmeseler bile malzemelerin tasarımını kontrol eden devlet kuruluşları veya ticari organizasyonlar,
• NATO ve Tier2 sponsor ülkelerin tedarik sistemine giren malzemeleri üreten, tasarımını kontrol eden ve geliştirilmesinden sorumlu olan kuruluşlar,
• Tasarım faaliyetlerinde bulunan ve standartlar, özellikler ya da malzeme tanımlama amaçlı bilgi içeren çizimler sağlayan üretim veya lojistik organizasyonlar,
• TSK’dan ihale kazanan firma/yüklenici, kurum, kuruluş ve şahıslar,
• TSK’dan ihale kazanmasa bile, NATO Kodlandırma Sistemine dâhil veya ürünlerini takip eden ülke ve kurumların kaynak arşivlerine (SAM “System of Award Management”), NSPA (NATO Support and Procurement Agency) vb.) girmek için başvuracak Türkiye’de faaliyet gösteren firma, kurum, kuruluş ve şahıslar.

4.2.4. NATO STOK NUMARASI (NSN)

Bir ikmal maddesinin isimlendirme, sınıflandırma ve tanımlama çalışmaları sonucunda özgün bir malzeme olduğunun belirlenmesi durumunda bu malzemeye ilgili MKB tarafından bir NATO Stok numarası (NSN) tahsis edilmektedir. NSN 13 basamaktan (rakam) ve 3 bölümden oluşmaktadır.

Şekil 4 NSN Yapısı

• İlk 4 karakter daha önce bahsedilen NATO İkmal Sınıflandırma Kodu kapsamında ikmal maddesinin grup ve sınıfını,
• 5-6.ncı karakter NSN’yi tahsis eden ülke kodlandırma bürosu kodunu[3],
• Son 7 karakter ise “Millî Malzeme Kayıt Sıra Numarası “ olarak adlandırılan, ilgili ülke Millî kodlandırma bürosunca tahsis edilen daha önce kullanılmamış olan numarayı tanımlamaktadır.

Bir NSN’de Ülke Kodu ve Millî Malzeme Kayıt Sıra Numarasından oluşan NATO Malzeme Tanımlama Numarası (NIIN), hatalı işlem tespit edilir ise iptal edilerek farklı bir NIIN’a yönderilme istisnaî uygulaması haricinde, değiştirilmez. Bu numara ancak o ikmal maddesi envanter dışı kaldıktan sonra ilgili MKB tarafından iptal edilebilmektedir. Bununla beraber, malzeme yönetiminde meydana gelen değişiklik veya yeni teknolojik gelişmeler gibi nedenlerle bir ikmal maddesinin sınıflandırılmasında değişiklik meydana gelebilir. Bu durumda NSN’nin ilk dört basamağı, diğer dokuz basamağı aynı kalmak şartı ile değiştirilebilmektedir. İkmal malzemesine, üretilmiş olduğu ülkede NSN tahsis edilmesi esastır. Bazı durumlarda, üretici ülke yerine diğer bir NATO ülkesi tarafından NSN tahsisi yapılabilmektedir. Aynı malzemenin üreticisi ülke tarafından kodlandırılması durumunda, diğer ülkenin tahsis ettiği NSN iptal edilerek asıl üretici ülkenin tahsis ettiği NSN kullanılmak durumundadır.

5. MİLLİ KODLANDIRMA BÜROSU VE FAALİYETLERİ

Ülkemizdeki kodlandırma faaliyetleri TMKB tarafından Genelkurmay Başkanlığı ve KKB’ler ile koordineli olarak yürütülmekte olup alt süreçleri devam eden başlıklarda özetlenmiştir.

5.1. BAŞVURU SÜRECİ

Kodlandırma başvuruları, e-imza ile TMKB tarafından işletilen Web Tabanlı İnteraktif Kodlandırma Sistemi yazılımı yardımıyla ya da TMKB’ye elden başvurularak gerçekleştirilmektedir.

Firmanın başvuru için gerekli dokümanları[4] teslim etmesinden sonra; NSN tahsis edilmesi istenilen malzemeye, daha önceden NSN tahsis edilip edilmediğinin tespit edilmesi gerekmektedir. Yapılacak sorgulama usulü, malzemenin menşeine göre değişmektedir.

Türkiye’de üretilen Yerli Malzemeler ile NATO ve Tier2 ülkeleri dışında kalan ülkelerde üretilen Malzemeler için;

• Malzemenin üreticisi, üreticinin malzemeye vermiş olduğu parça numarası (referans numarası) ve malzemenin teknik özelliklerine göre, TMKB tarafından idame edilen veri tabanı içerisinde sorgulanır.
• Sorgu sonucu uygun bir kayıt bulunması durumunda söz konusu malzeme için yeni bir NSN tahsis işlemi başlatılmaz.
• NSN’si mevcut ve NSN altında malzemenin en az bir üreticisi ve tedarikçisi kayıtlı ise, aynı malzeme için yapılacak müteakip tedarik faaliyetlerinde, yüklenicinin üretici olması durumunda söz konusu NSN altına yüklenicinin NCAGE Kodu ve parça/referans numarası eklenir.

NATO ve Tier2 ülkelerinde üretilen Yabancı Malzemeler için

• Malzemenin üreticisi ve üreticisinin malzemeye vermiş olduğu referans numarasına göre, NATO Destek ve Tedarik Ajansı (NSPA-NATO Support and Procurement Agency) tarafından oluşturulan NMCRL (NATO Master Catalogue of References for Logistics) içinde sorgulanır.
• Sorgu sonucu uygun bir kayıt bulunması durumunda söz konusu malzeme için yeni bir NSN tahsis talebi oluşturulmaz, bulunan NSN altında Türkiye kullanıcı kaydı yok ise sadece kullanıcı kaydı oluşturma işlemi başlatılır.

5.2. KUVVET KODLANDIRMA BÜROLARI (KKB) VE GEÇİCİ STOK NUMARASI (GSN)

GSN, KKB’ler tarafından tahsis edilen NSN benzeri bir rakam ve harf dizinidir (Örneğin: 6685KK0531719 – Hidrolik Tank Yağ Seviye Şalteri). KKB’ler, kalıcı veya geçici çeşitli nedenlerle kodlandırılmayan malzemelere GSN tahsis eder. İkmal maddesi kapsamında olması gerekliliği teyit edilen malzemelere verilen GSN’nin, NSN tahsisini müteakip kısa sürede NSN’ye dönüştürülmesi esastır.

Kalıcı olarak Geçici Stok Numarası atanacak ürünlerle ilgili bilgiye msb.gov.tr/MKodlandirma/içerik/gecici-stok-numarası-gsn-ile-kodlandirilacak-malzemeler linkinden erişim sağlanabilir.

KKB’ler, TMKB tarafından kodlandırılmayan, TSK/MSB-Net ve internet ortamında MSB Teknik Hizmetler Genel Müdürlüğü sayfasında yer alan listede belirtilmiş malzemelere, ayrıca lojistik faaliyetlerin aksamaması için gerekli görülen durumlarda her türlü ikmal malzemesine GSN tahsis edebilir. NSN verilmesine gerek olmayan malzemeler dışında kalan ikmal maddesi kapsamındaki malzemelere verilen GSN’lerin kısa sürede NSN’ye dönüştürülmesi esastır.

6. KODLANDIRMA SÜRECİNDE GELİŞTİRİLMESİNİN FAYDALI OLACAĞI DEĞERLENDİRİLEN ALANLAR

Lojistik faaliyetlerin etkili ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi, ülkemiz sanayisinin ve ihracat potansiyelinin gelişimi, ihtiyaçların en yüksek oranda yerli ve millî kaynaklar ile karşılanması gayelerinde payına düşen kritik katkıyı daha ileri taşıyabilmek maksatlarıyla, kodlandırma sürecinde, geliştirilmesinin faydalı olacağı değerlendirilen bazı hususlar ve öneriler müteakip maddelerde yer almaktadır.

• Kodlandırma Faaliyetlerinde Üreticiye Ait Parça Numarası/Teknik Döküman Yerine (Sadece) Üst Üretici/Yükleniciye Ait Parça Numarası/Teknik Doküman Kullanılmasının Önüne Geçilmesi:

Ömür devri boyunca etkili ve ekonomik bir envanter yönetimi ve gerçek temin kaynaklarına ulaşabilme önem arz etmekte; alt bileşenlerin/parçaların üreticisi/tedarikçisi ile bağının tespit ve idamesi azami gayret gerektirmektedir.

Savunma ve güvenlik tedariklerinde karşılaşılan çeşitli zorluklar nedeni ile, özellikle sistem/cihazda yer alan alt bileşenlerin/parçaların üreticisi yerine; idarenin sözleşmesel muhatabı olan üst üretici/entegratöre ait tanımlama bilgileri TMKB’ye teslim edilebilmektedir.[5] Bu durum, gerçek üreticiye ait bilgilerin kodlandırma veri kümeleri içinde yer almamasına yol açmaktadır. Ana yüklenicilerin kodlandırma işlemi talep ederken ürünlere ait gerçek üretici bilgilerine ulaşarak MKB ve kullanıcıya sunmaları vazgeçilmez ihtiyaçtır.

• Sözleşme İsterleri Kapsamında Teslim Edilen Lojistik Veriler İçerisinde Yer Alan Malzemelere Ait Mevcut NSN’ler Hakkında Yükleniciler Tarafından Ön İnceleme Ve Araştırma Yapılması:

NATO tarafından üretilen, bir ticari ürün olarak abonelik sistemiyle satışa sunulan NMCRL (NATO Master Catalogue of References for Logistics[6] ) üzerinden ön sorgulamalar yapılarak, Kuvvet ve Millî Kodlandırma büroları iş gücünün mevcut NSN araştırması için kullanımının önüne geçilmelidir. Savunma sanayii ile ilgili firmalarımızın söz konusu katalog aboneliklerinin arttırılması ve TMKB veri tabanının etkin kullanımı hakkında bilgilendirilmelerinin sürece katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.

• NKS Dışında Kalan Ülkelerde Yerleşik Firmalara Ait NCAGE Koduna Ulaşılamaması Durumunda, NCAGE Kodu Sorgulama Ve Tahsis Talebinde Bulunulması:  

NKS dışındaki ülkelerde faaliyet gösteren üretici firmalardan gerçekleşen tedariklerde, NCAGE kodlarına ulaşılamaması durumlarında, yüklenici firmalar üretici/temin kaynağı olarak kendilerini gösterebilmektedir. Bu durum kullanım safhasında gerçek üretici bilgilerine ulaşılamaması riskini artırmaktadır.

Yüklenici firmalar; üretici firmalara ait NCAGE kodları ellerinde olmadığı durumlarda üretici/temin kaynağı olarak kendilerini gösterebilmektedir. Bu durum kullanım safhasında gerçek üretici bilgilerine ulaşılamaması riskini artırmaktadır. NATO NSPA’nın ilgili internet sayfasından sorgulama yapılabilir ve NCAGE kodu tahsis talebinde bulunulabilir TSK ve diğer kamu kurumları bünyesinde ve ilgili firmalarımız nezdinde NSPA internet sayfasının tanıtılması ve farkındalığın artırılması ile bu alanda iyileşme sağlanabileceği değerlendirilmektedir.

• Yüklenici Firma Tarafından Sağlanan Kodlandırmaya Esas Verilerin Tanımlama İçin Gerekli Ve Yeterli Doğruluk Ve Detayda Olması:

Tedarikçilerin, talep edilen bilgi ve dokümanları ana/alt yükleniciler ile paylaşmaması ve İkmal Malzemesi” tanımlanması, yani “cihaz/sistem kırılımlarındaki hangi elemanlara, sistem ömür devri boyunca yedek ve/veya onarım malzemesi olarak ihtiyaç duyulacağının öngörülerek NKS ile kodlandırılacağı” hususunda farklı yaklaşımlar olabilmektedir. Savunma ve güvenlik alımlarında, yükleniciler tarafından teslim edilen dokümanlar ve kodlama adayı malzeme bilgilerinin, NSN/GSN tespit ve tahsisi için uygun veya yeterli görülmediği durumlar da oluşabilmektedir.

Yaşanan sorunun tek bir nedeni olmaması gözönünde bulundurularak; firmalarımız nezdinde NKS’ye yönelik farkındalığın arttırılması, TMKB koordinatörlüğünde kuvvet komutanlıklarının sözleşme isterleri ve KKB uygulamalarının mümkün olduğu nispette standartlaşmasına yönelik tedbirler alınmasının faydalı olacağı değerlendirilmektedir.

• Mevcut Veri Süreçlerinin Yönetilmesi:

Savunma ve güvenlik alanında sistem/platformların savunma sanayii firmaları/kuruluşları, alt yüklenicileri, tedarikçileri ve savunma ve güvenlik sektörü ve diğer sektörlere ürün/hizmet sunan sanayi firmaları/kuruluşları için ürün kodlandırılması, numaralandırılması ve bunların uluslararası alanda bilinirliğinin sağlanması ve ürün ve hizmetlerin sunulması konususnda kolaylık sağlayacak şekilde bilgi teknolojilerindeki gelişimin takibi ve uygulanması önem arz etmektedir.

• Malzeme Yönetiminde Müşterekliğin Sağlanamaması:

Farklı lojistik ihtiyaçlar olmakla birlikte NSN verilerinde standartlığın sağlanmasında firmaların doğru bilgi/belge sunması gerekmektedir. Üretici firma, parça numarası ve ürünü tanımlamada yol gösterici olan teknik veri, müşterek/müşterek olmayan verileri değerlendirmede kritik öneme haizdir. Kuvvetler tarafından farklı platformlarda atanan GSN’nin kodlandırma sisteminde oluşturulacak ortak platform vasıtasıyla kullanıma başlanmasıyla uygulamada standartlığın sağlanması hedeflenmektedir.

• NKS Ve Kodlandırma Konusunda Yurt İçinde Yeterli Ve Farklı Düzeylerde Eğitimlerin Planlanması:

NKS ve kodlandırma hususlarına yönelik olarak, TMKB koordinesinde, farklı paydaşlara, düzeylere/rollere uygun eğitimler verilmektedir. Kodlandırma eğitimleri ihtiyaç ölçüsünde yaygınlaştırılmaktadır.

Gelişen savunma ve güvenlik sektöründeki paydaş ihtiyaçlarına uygun derinlik ve çeşitlilikte verilecek kodlandırma eğitimlerinin, henüz talep etme farkındalığını elde edememiş ilgililere kadar mümkün olan tüm ilgili taraflara ulaştırılması önemlidir.

• Lojistik Yönetimi Kapsamında Kodlandırma Faaliyetlerine Paralel Olarak Etiketlendirme Standartlarının Etkin Uygulanması:

Etiketlendirme; malzemenin Askerî Lojistik süreçler içine girişinden-çıkışına kadar olan tüm safhalarda ve hareketlerde tanınmasını ve/veya izlenmesini sağlayan, bünyesinde “yeteri kadar” bilgi barındıran, malzemenin üzerinde ve/veya ambalajındaki tanıtım bilgisidir. Etiketlemenin nasıl yapılacağı ilgili tüm resmî dokümanlarda tanımlıdır veya tanımlanmalıdır. Bir etiket, sadece bir malzeme gurubunu ayırt etmeye yarayacak bilgi taşıyabileceği gibi (örnek, NSN, parça numarası), üretim yılı, seri numarası, kafile gibi kapsamlı bilgileri taşıyan RFID (Radio Frequency Identification) etiketi/karekod da olabilir. Mevcut etiketlendirme altyapı ve kültürünün de kodlandırma bilgilerine uyum sağlayacak şekilde güncellenmesi önemlidir.

• NKS Sistemi Dışındaki Ülkeler İle Ticarete Yönelik Kuralların Tesisi:

Ülkemizin ihtiyaçları ve güçlenen savunma sanayii altyapısı göz önüne alındığında; envanterimize girebilecek NATO dışı ülke kaynaklı silah ve sistemler ile, yurt içi firmalarımızın ihracat gerçekleştirdiği ülkeler dikkate alınarak, ülkemiz genelinde paydaşlar nezdinde kodlandırma konusuna yönelik farkındalığın arttırılması, bu hususların sektör uygulamalarına yansıtılması önemlidir.

7. KATALOGLAMA VE ENVANTER YÖNETİMİ

Kodlandırma, kataloglamanın temeli; kataloglama da kullanıcılar için envanter yönetiminin, firmalar için ise potansiyel müşteriye ulaşmanın en önemli araçlarından biri olarak değerlendirilmelidir.

NKS kapsamında kodlanmış malzemelerin en geniş içerikli ve yaygın kullanılan katalogu, aşağıda kapsam özeti verilen NMCRL’dir (NATO Master Catalogue of References for Logistics).

NMCRL’nin yanı sıra muhtelif uluslararası birimler, kendi millî sanayi ürünlerini NKS yapısı ve ACodP-1 ile tam uyumlu şekilde kodlandırırken, ülke verilerini katalog yapısında uluslararası kullanıcıların dikkatine arz etmektedirler. Ayrıca, lojistik veri yönetim ve kaynak araştırma hizmeti veren çok sayıda ticarî kuruluş mevcuttur.

Kamu yönetim/destekli örnekler:

• ABD : FLIS (Federal Logistics Information System) bilgilerini içeren FEDLOG (Federal Logistics Data)
• İngiltere : CSIS (Codification Support Information System).
• Belçika : SERENADE (Système de Recherche National d'Article Définitifs)
• Canada : CGCM (Canadian Government Catalogue of Materiel)
• France : SOPRANO (Système Opérationnel Pour la Recherche d'Articles dans la Nomenclature OTAN)

Ticarî örnekler:

• İngiltere merkezli IHS-Markit firması’nın, tüm NMCRL, FLIS bilgisine ilaveten 51 veri bankasını bir araya getiren “Haystack” ürünü,
• Çekya merkezli Aura şirketi’nin, aynı zamanda bazı MKB’larının NATO kodlandırma arayüzü olan “MC CATALOGUE”’un özgün katalog çıktısı olarak, ABD (FLIS), NATO (AC135) ve ISO (8000 ve 22745) ile tam uyumlu olarak sunduğu katalog.

NATO NMCRL (NATO Master Catalogue of References for Logistics) kataloğu kullanım düzeyi ve içeriği:

NATO NSPA tarafından geliştirilen ve güncel olarak idame edilen NMCRL kataloğunun Mayıs 2020 itibarı ile büyüklükleri aşağıda sunulmuştur.

• 17.4 milyon       Aktif NATO Stok Numarası (NSN)
• 38.3 milyon       Üretici veya satıcı Referans/Parça Numarası
• 2.9 milyon       Aktif üretici veya satıcı (NCAGE kodu, adı/adresi)
• 29.6 milyon       Kayıtlı Kullanıcı
• 12.1 milyon       NSN detay karakteristik bilgileri
• 15.5 milyon       NSN Gümrük Kodları (HS ve Schedule B)
• 13.4 milyon       NSN with Common Procurement Vocabulary (CPV) Kodu

NMCRL Kataloğu orjinal içerik yapısı aşağıda sunulmuştur:

• NATO Stock Number
• NATO Item Identification Number
• NATO Item Identification Number Status Code
• NATO Item Identification Number Assignment Date
• National Codification Bureau
• NATO Supply Class
• Item Name Code
• Approved / Non-approved Item Name
• Item Identification Guide
• Master Requirement Code
• Reference Number
• NATO Commercial and Government Entity Code
• NATO Commercial and Government Entity Name
• Reference Number Category Code
• Reference Number Variation Code
• Reference Number Status Code
• Reference Number Format Code
• Reference Number Justification Code
• Reference Number Action Activity Code
• Document Availability Code
• Type of Item Identification Code
• Reference or Partial Descriptive Method Reason Code (tarif yöntemi kullanılmamış ise, nedeni)
• File Maintenance Sequence Number
• Demilitarization Code
• Major Organization Entity Code
• Customs Code – Schedule B
• Customs Code – Harmonized Code            (GTİP ilk 6 karakteri)
• Common Procurement Vocabulary (CPV) Code

İnternet Adresi:

https://www.nato.int/structur/AC/135/nmcrl/nmcrl_e/index.html linkinden ulaşılabilir. 1 aylık deneme sürümü vardır.

Faydalı Diğer Bilgiler:

NCAGESD CODE : (NCAGE Status Designator Code) (Segment 8)

Malzeme üreticisi firma veya kurumun statüsü. (Güncelliğinin korunması önemlidir)

CIIC : (The Controlled Inventory Item Code) (segment H)

Malzemenin kontrollü olup olmadığı. “Gizlilik”, “Hassasiyet” (ilaç, silah vb) veya “Çalınabilirlik” nitelikleri bu grupta kodlanmıştır.

           CLASSIFIED ITEMS CODE

           SENSITIVE ITEMS CODE

           PILFERAGE CODE

DEMIL (veya DML) : (Demilitarization code) (Segment K)

Malzeme kullanımı sona erdiğinde, askeri niteliğinden arındırma ihtiyacı olup olmayacağı; varsa hangi talimata göre işlem yapılacağı.

MCC : (The Material Control Code) (Segment H)

Malzeme yöneticisinin görevi kapsamında atayabileceği yönetim ve takip kodları.

SLC : (The Shelf Life Code) (Segment H)

Raf Ömrü Kodu. “Uzatılamayan” ve “Uzatılabilen” olmak üzere iki tiptir.

8. SANAYİDE YER ALAN ÜRÜN VE YETENEKLERİN SINIFLANDIRMA, KAYIT VE YÖNETİM YÖNTEMLERİ

Bu bölüme kadar bilgi verilen NATO Kodlandırma Sistemi fiilen üretilmiş bir ürün ve üretici/yetkili satıcı bilgilerini içermektedir.

Daha genelleştirilmiş kapsamlar ile, küresel planda hitap ettikleri alan (Yetenek/kapasite, ürün, iş gücü/tecrübe), coğrafya (Kuzey Amerika, vb.); kurum (AB, BM vb.) nezdinde birbirinden ayrılan birçok sayısal sınıflandırma ve kayıt sistemi bulunmaktadır. Her birinin farklı işlevi ve etki sahası bulunan bu kodlardan hangilerinin kendi nitelikleri ile örtüştüğünü tespit edip gerekli bürokrasiyi tamamlayarak bu kod yapılarına künyelerinde yer vermeleri ve ilgili veri yönetim sistemlerine kayıt olmaları firmaların üretim ve yetenek arzı (business marketing) faaliyetleri açısından önemlidir.

Bir kısmı müteakip sayfalarda sıralanan bu kayıt sistemleri hakkında, kayıt şartları ve kullanım alanları dahil yeterli bilgilere, elektronik adresleri verilen internet siteleri ve muhtelif açık kaynaklardan ulaşılabilmektedir.

8.1. KOD VE KAYIT LİSTELERİ

8.1.1.  DUNS (DATA UNIVERSAL NUMBERING SYSTEM):

Türü : Firma Kodu

Erişim : https://www.dnb.com/duns-number.html

• DUNS firma/işletmeleri kodlamak ve sınıflandırmak amacıyla tahsis edilmiş, dünya çapında geçerliliği olan bir numaralandırma sistemidir.
• Kuruluşlar arası hiyerarşi/bağlantı bilgilerinin tespitine de imkân verir.
• Dun & Bradstreet firması tarafından verilen 9 karakterli bir koddur.
• Halihazırda yaklaşık 330 Milyon kayıt mevcuttur.
• Internet üzerinden ücretsiz olarak kod temin edilebilir.
• ABD tedarik veri yönetim sisteminde (System for Award Management-SAM) kayıtlı olmak için NCAGE ve DUNS kodlarının her ikisine de sahip olmak gerekmektedir.
• SAM, firma bilgilerini her iki sistem kayıtları üzerinden karşılıklı doğrulamaktadır.

8.1.2. ISIC (INTERNATIONAL STANDART INDUSTRIAL CLASSIFICATION OF ALL ECONOMIC ACTIVITIES)

Türü: Ekonomik Faaliyet Sınıflandırma

Erişim : https://www.unstats.un.org

              https://siccode.com/isic-code-lookup-directory

• Özellikle BM faaliyetlerinde 1948 yılından bu yana kullanılmaktadır.
• Son halini 2006 yılında almıştır.

Kod yapısı aşağıdaki gibidir:

Seviye:                     Seviye Adı:             Kod Formatı

Seviye 1                    Section                      Alfabetik tek karakter- A dan U’ya

Seviye 2                    Division                     01      

Seviye 3                    Group                        012    

Seviye 4                    Class                         0123

• Ürün sınıflandırılması olarak Birleşmiş Milletler’in CPC (Central Product Classification) yapısı ile irtibatlıdır.
• Standart Industrial Classification (SIC) yapısı, önüne (I:International yerine) ülke adı getirilerek bazı ülkeler tarafından Millî sınıflandırma olarak kullanılır. (Örn: PSIC Philippines SIC)

8.1.3. UNSPSC (THE UNITED NATIONS STANDARD PRODUCTS AND SERVICES CODE)

Birleşmiş Milletler Standart Ürün ve Hizmetler Kodu

Türü : Ürün Kodu

Erişim : https://www.ungm.org/Public/UNSPSC

• Yaklaşık yılda 17 Milyar dolarlık ticari faaliyeti olan Birleşmiş Milletler tedarik sisteminin (Global Marketplace) kullandığı ürün sınıflandırma sistemidir.
• Aşağıda örneği verilen (Bir harf ile temsil edilen kategoriler altında) 8 karakterli yapısı olan bir sınıflandırmadır:

H-Defense, Security & Safety Equipment & Supplies

46000000-Defense and Law Enforcement and Security and Safety Equipment and Supplies

46100000-Light weapons and ammunition

46101500-Firearms

46101504-Handguns

8.1.4. SITC (STANDARD INTERNATIONAL TRADE CLASSIFICATION)

Standart Uluslararası Ticaret Sınıflandırması

Türü : Birleşmiş Milletler tarafından Uluslararası ticaret takip ve istatistikleri için kullanılan bir ürün sınıflandırmasıdır.

Erişim : http://unstats.un.org/unsd/trade/sitcrev4.htm

SITC Bilgi Grupları:

• the production materials;
• the processing stage;
• market practices and uses of the products;
• the importance of the goods in world trade;
• technological changes.

SITC Ürün Kategorileri:

• food, drinks and tobacco (Sections 0 and 1 - including live animals);
• raw materials (Sections 2 and 4);
• energy products (Section 3);
• chemicals (Section 5);
• machinery and transport equipment (Section 7);
• other manufactured goods (Sections 6 and 8).

8.1.5. NAICS (NORTH AMERICAN INDUSTRIAL CLASSIFICATION SYSTEM)

Türü: Ekonomik Faaliyet Sınıflandırma

Erişim :https://www.naics.com

• Kuzey Amerika ülkelerinde (ABD, Kanada, Meksika) kamusal ve ticari platformlarda kullanılan 6 haneli, firma/iş yerlerinin ekonomik faaliyet türlerine göre sınıflandıran bir sistemdir.
• Firmaların mevcut veya potansiyel bilgilerinin toplanması, dizinler ve raporlar hazırlanması ve analizler yapılması gibi, endüstri/ekonominin makro yönetiminde ve tedarik sistemlerinde kullanılır. Bölge dışı firmalar da kayıt olabilmektedir.
• NAICS ve NAPCS kodları ABD istatistik kurumu (US Census Bureau) tarafından, yerli yabancı her firmaya başvuruya ve beyana istinaden verilmektedir.
• Halen kullanılan eski versiyonları varolmakla birlikte, güncel 6 karakterli NAICS Kodları yapısı aşağıdaki gibidir:

Seviye                     Kod                           Tanım

Sektör                        42                               Wholesale Trade^T

Altsektör                    423                             Merchant Wholesalers, Durable Goods

Endüstri Grubu        4231                          Motor Vehicle and Motor Vehicle Parts and Supplies Merchant Wholesalers

Endüstri Alanı          42311                        Automobile and Other Motor Vehicle Merchant Wholesalers

Endüstri Branşı        423110                      Automobile and Other Motor Vehicle Merchant Wholesaler

8.1.6.   NAPCS (NORTH AMERICAN PRODUCT CODIFICATION SYSTEM)

• 11 haneli ve ürün temelli bir sınıflandırma sistemidir. Halen geliştirilmeye devam edilmektedir. 1999 yılında NAICS kodları ile irtibatlı kullanımak üzere üretilmiş, 2017 yılında son (Beta) sürümü sunulmuştur.
• NAICS ve NAPCS kodları ABD istatistik kurumu (US Census Bureau) tarafından, yerli yabancı her firmaya başvuruya ve beyana istinaden verilmektedir.

8.1.7.  NSF INDUSTRIAL RESEARCH AND DEVELOPMENT INFORMATION SYSTEM (IRIS)

Türü: ARGE faaliyetleri takip ve yönetimi

Erişim: https://www.nsf.gov/statistics/srvyindustry/overview.htm

• 1953 yılından itibaren kayıt altına alınan kamu (ABD) ve özel tüm AR-GE faaliyetlerini içeren, 1999 yılından itibaren NAICS kodu temelli idame edilen bir istatistik ve veri bankasıdır.
• IRIS veri bankası, 2007 yılına kadar “National Science Foundation's Survey of Industry Research and Development (SIRD)”, daha sonra günümüze kadarki dönem için “Business Research and Development and Innovation Survey (BRDIS)” bilgilerini içerir.
• IRIS, endüstriyel sınıflandırmanın AR-GE faaliyetlerinin bütünleşik yönetiminde kullanımına örnek teşkil etmesi nedeniyle dokümana dahil edilmiştir.

8.1.8. SOC (STANDARD OCCUPATIONAL CLASSIFICATION)

Türü: Faaliyet, uzmanlık sınıflandırılması

Erişim : https://www.bls.gov/soc/

2+4 haneli bir koddur.

Halihazırda

                       23 ana grup

                       98 alt grup

                       459 ana görev

                       867 detay uzmanlık

altında tüm iş ve sanayi alanları kodlanmış ve envanter oluşturulmuştur.

Kod Yapısı (Ana Grup) Örnekleri:

           41-0000 Sales and Related Occupations

           43-0000 Office and Administrative Support Occupations

           47-0000 Construction and Extraction Occupations

           49-0000 Installation, Maintenance, and Repair Occupations

           51-0000 Production Occupations

           53-0000 Transportation and Material Moving Occupations

           55-0000 Military Specific Occupations

Kod Yapısı (Tam Kırılım Örneği):

29-0000 Healthcare Practitioners and Technical Occupations

           29-1000 Health Diagnosing or Treating Practitioners

                       29-1020 Dentists

                                   29-1022 Oral and Maxillofacial Surgeons

Kullanılan Diğer Sosyal Kayıt Sistemlerine Örnekler:

ISCO              : Uluslararası Standart Meslek Sınıflandırması

                       https://www.ilo.org/public/english/bureau/stat/isco/isco08/

ISCED           : Uluslararasi Standart Eğitim Sınıflandırması

UML               : Ulusal Meslek Listesi

ICSE              : Uluslararasi İşteki Durum Sınıflaması

ISCED           : Uluslararasi Standart Eğitim Sınıflaması

8.1.9.  NACE (NOMENCLATURE GÉNÉRALE DES ACTİVİTÉS ÉCONOMİQUES DANS LES COMMUNAUTÉS EUROPÉENNES)

İngilizcesi: Statistical classification of economic activities in the European communities

Türü: Ekonomik Faaliyet Sınıflandırma

Erişim :         https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Statistical_classification_of_economic_activities_in_the_European_Community_(NACE)

• ISIC’ın kapsamı artırılmış bir versiyonudur.
• CPA ‘European Classification of Products by Activity’ ile de irtibatlıdır.
• TOBB Sanayi veritabanında listesi ve muhtelif istatistikleri mevcuttur.
  • Birimlerin ortak girişim olup olmadığına,
  • Sahipliğin devlet veya özel olup olmadığına,
  • Ana girişimin yabancı varlık olup olmadığına ve
  • İşyerinin birden fazla işletmeden oluşup oluşmadığına bakılmaksızın, aynı ekonomik faaliyette bulunan birimler aynı kategoride sınıflandırılır.
  • İmalat faaliyetlerinin geleneksel veya modern tekniklerle yapılması, NACE için bir ölçüt değildir.
  • Sadece ana faaliyet esas alınır

NACE Kod Yapısı:

Seviye 1        : 21 Kısım, A’dan U’ya kadar alfabetik harflerle tanımlanmıştır.

Seviye 2        : 88 Bölüm, iki basamaklı numerik kodlarla tanımlanmıştır.

Seviye 3        : 272 Grup, üç basamaklı numerik kodlarla tanımlanmıştır.

Seviye 4        : 615 Sınıf, dört basamaklı numerik kodlarla tanımlanmıştır.

(Alfabetik) Kısım kod yapısı içinde gösterilmez. (Liste başlığıdır)

8.1.10. CPA (STATISTICAL CLASSIFICATION OF PRODUCTS BY ACTIVITY)

Türü: Faaliyete Göre Ürünlerin İstatistiki Sınıflandırılması

Erişim : https://ec.europa.eu/eurostat/web/cpa-2008

TOBB Kapasite Raporlarında Tablo I (Makineler) ve Tablo IV (Tüketim maddeleri) CPA kodu ile kodlanmaktadır.

CPA Yapısı:

07 Metal ores

07.1 Iron ores

07.2 Non-ferrous metal ores

07.29 Other non-ferrous metal ores and concentrates

07.29.1 Other non-ferrous metal ores and concentrates

07.29.11 Copper ores and concentrates

07.29.12 Nickel ores and concentrates

07.29.13 Aluminium ores and concentrates

07.29.14 Precious metal ores and concentrates

8.1.11.  CPV (COMMON PROCUREMENT VOCABULARY)

Kamu Satın Alma Sözlüğü

Türü: AB tarafından geliştirilen ve idame edilen Ürün Sınıflandırması

Erişim: https://ec.europa.eu/growth/single-market/public-procurement/digital/common-vocabulary_en

• Kamu kurumları tarafından özellikle idari tedbirler için kullanılan bir kod sistemidir. (Örn: Kamu İhale Kurumu tarafından fiyat avantajı sağlanması zorunlu ürünler listesi)
• NMCRL Kataloğunda mevcut 17.3 milyon NSN’den 13.4 milyonunun kaydında CPV kod bilgisi verilmektedir.
• CPA Kodları ile karşılaştırmalı listesi

https://www.tobb.org.tr/SanayiMudurlugu/Sayfalar/YerliMaliBelgesi.php adresinde mevcuttur.

8.1.12.  PRODCOM

Avrupa Birliği Sanayi Ürün Listesi “List of PRODucts of the European COMmunity”

Erişim: https://ec.europa.eu/eurostat/web/prodcom

• 8 karakterli olarak kodlanmış yaklaşık 3600 ürünü kapsar,
• İlk 4 karakteri NACE, ilk 6 karakteri CPA kodlarından alıntıdır.

8.1.13.  PRODTR

• Avrupa Birliği Sanayi Ürün Listesi’nin Türkiye versiyonudur.
• Açık kaynaklarda PRODTR-GTIP (ve CN) Dönüşüm Tabloları mevcuttur.

Örnek:

PRODTR	TANIM
07.29.13.00.01	Boksit-Tuvenan
07.29.13.00.02	Boksit-Ayıklanmış
07.29.13.00.03	Boksit-Konsantre
07.29.14.00.01	Gümüş - Tuvenan
07.29.14.00.02	Gümüş - Konsantre

8.1.14. GTIP (GÜMRÜK TARİFE İSTATİSTİK POZİSYONU)

Türü: Ürün Kodu

• Türk Gümrük Tarife Cetveli’nde kullanılan 12 haneli koddur.
• İlk 6 karakterinin uluslararası resmî karşılığı ‘The Harmonized Commodity Description and Coding Systems’ (HS Code, Customs Tariff, Harmonized Code veya Harmonized System olarak da kullanılır)
• 21 Bölüm ve 96 Fasıldan oluşur.

Türkçe	Örnek	İngilizce
Bölüm		Section
(2 hane) Fasıl –	84	Chapter
(4 hane) Pozisyon –	84.01	Heading
(6 hane) Alt Pozisyon –	8401.20	Subheading
(8 hane) AB Combined Nomenclature CN	8401.20.00	İlk 6 haneden sonra her ülke kendi ihtiyaçlarına göre sınıflandırma kodları üretmektedir.*
(10 hane) Millî Alt Açılım Kodu	8401.20.00.10
(12 hane) Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu	8401.20.00.10.15

Örneğin, ABD, AB, Kanada ve Çin 10 haneli, Hindistan 8, Japonya 9 haneli kod kullanır

Örnek:

GTİP KODU	TANIMI
293349900011	Kinolin
293349900012	İzokinolin
293349900013	Metilkinolin
293349900014	İzobutilkinolin
293349900015	İzopropilkinolin
293349900016	Tetrametilhidrokinolin

8.1.15.  TÜRKİYE’DE KULLANILAN SINIFLANDIRMA KODLARI ARASI İLİŞKİ

NACE Kodu             xx.xx

CPA Kodu                           xx.xx.xx

PRODCOM               xx.xx.xx.xx

PRODTR                              xx.xx.xx.xx.xx

XX.XX	.XX	.XX	.XX
NACE 245 Sınıf	CPA 1522 Kategori	PRODCOM 3852 Başlık	PRODTR 4465 Başlık

• Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Kapasite Raporlarında, Tablo I'deki “Makineler” ile Tablo IV'deki “Tüketim Maddeleri” CPA kodu ile kodlanmakta, Tablo II'deki “Üretimler” ise PRODTR kodu ile kodlanmaktadır.
• PRODTR kodlarının ilk 6 rakamı CPA kodundan oluşmaktadır.
• Kamu İhale Kurumu tarafından kullanılan CPV kodlarının, Kapasite Raporlarında kullanılan CPA kod sistemine dönüşüm cetveli, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayınlanmaktadır.
• Bu cetvel kullanılarak, Kapasite Raporlarının Tablo II bölümündaki kodların ilk 2, 3 veya 4 rakamının CPV karşılıklarını bulmak mümkün olmaktadır.
• Kapasite Raporundaki ürünün CPV karşılığı bulunduktan sonra http://www.tobb.org.tr/SanayiMudurlugu/Sayfalar/YerliMaliBelgesi.php web sayfasının sonunda bulunan “Orta ve Yüksek Teknolojili Sanayi Ürünleri Listesi” bağlantısı kullanılarak firmanın ürettiği ürünün hangi Teknoloji Seviyesinde olduğu tespit edilebilir.

9. DIŞ TİCARET VERİ TABANLARI VE ULUSLARARASI PAZARA GİRİŞ LİNKLERİ

9.1. INTERNATIONAL TRADE CENTER (UNCTAD/WTO) MARKET ANALYSIS AND RESEARCH (MAR) VERİ TABANI

• Pazar araştırmaları ve ticari analizler veri tabanı.
• Trade Map, Market Access Map, Trade Commitments Map, Investment Map ve Product Map gibi birçok web tabanlı uygulamaları kullanım imkânı bulunmaktadır.

Erişim: http://www.intracen.org

9.2. EUROSTAT

• AB’nin resmi istatistik kurumu olan Eurostat’ın internet sitesinden AB’nin tüm ekonomik ve sosyal göstergelerine ilişkin istatistiklere ulaşılabilir.
• Site içeriğindeki dış ticaret veri tabanında ise gümrük tarife kodu ve ülkeler bazında faaliyet detayları bulunmaktadır.

Erişim: http://www.ec.europa.eu/eurostat

9.3. AB PAZARA GİRİŞ VERİ TABANI (MARKET ACCESS DATABASE)

• Avrupalı ihracatçıların hedef pazarlarına ilişkin bilgilere daha kolay ulaşma imkânı sağlaması amacıyla kurulmuştur.
• AB üyesi ülkelere yönelik tüm ticari engellerin sektörel sınıflandırılması, üçüncü ülkelerdeki ithalat muameleleri, üçüncü ülkelerin gümrük vergileri ile AB’nin dış ticaret istatistiklerine ayrıntılı bir şekilde ulaşmak mümkündür.
• AB’nin Pazara Giriş Veri Tabanı tüm üye ve aday ülkelere ücretsiz hizmet vermektedir.

Erişim: http://madb.europa.eu

9.4. AB İHRACAT YARDIM MASASI (EXPORT HELPDESK)

• AB’nin üçüncü ülkelerle tercihli ticaret anlaşmalarına, AB’de uygulanan gümrük vergilerine, AB’nin dış ticaret istatistiklerine ve AB’nin dış ticaret mevzuatına ulaşmak mümkündür.

Erişim: http://exporthelp.europa.eu/ 

9.5. DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ İSTATİSTİK VERİ TABANI

• DTÖ üyesi ülkelerin, gözlemcilerin ve seçilmiş bazı ülkelerin ticaret, hizmet ve tarife profilleri listelenmektedir. Yıllar itibariyle ülkelerin ticaret istatistiklerine ulaşılabilmektedir.

Erişim: http://stat.wto.org/Home/WSDBHome.aspx 

9.6. DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ “DOCSONLINE” VERİ TABANI

• Dünya Ticaret Örgütü’nün 1995 yılından bu yana tüm resmi yazı ve anlaşmalarına ulaşmak mümkündür. Veri tabanına erişim için bireysel veya firma bazında üye olunabilir.

Erişim: http://docsonline.wto.org/ 

9.7.   BM COMTRADE VERİ TABANI

• Ülkelerin yıllık bazda, Armonize Sistem’e (HS), Standart Uluslararası Ticaret Sınıflaması’na (SITC) ve Standart Uluslararası Ticaret Sınıflamasına Dayalı Geniş Ekonomik Gruplara Göre Sınıflama’ya (BEC) göre ikili ticari ilişkilerine ulaşılabilmektedir.

Erişim: http://comtrade.un.org/ 

9.8. OECD İSTATİSTİK VERİ TABANI

• OECD ülkelerinin ve OECD dışındaki bazı büyük ülkelerin birçok alanda verileri elde edilebilmektedir. Örneğin, söz konusu ülkelerin çeyreklik olarak GSYH büyüme hızlarına, aylık ve yıllık olmak üzere ticaret rakamlarına ulaşılabilmektedir.

Erişim: http://stats.oecd.org/index.aspx 

9.9. ECONOMIST INTELLIGENCE UNIT (EIU) ÜLKE RAPORLARI

• Dünya ülkelerinin tamamı hakkında temel ekonomik göstergeler gibi kısa bilgilerin yanı sıra, ülkelerin genel ekonomik ve dış ticarete ilişkin durumlarını, dünyadaki yeni eğilim ve gelişmeler ile sosyal ve yapısal değişimlere ilişkin bilgileri içeren veri tabanıdır.

Erişim: http://db.eiu.com 

9.10. DÜNYA BANKASI VERİ TABANI

• Ulusal ve uluslararası istatistikler ile küresel istatistiksel programlar yer almaktadır.
• Veri tabanı aracılığı ile ülkelere ve bölgelere göre ekonomik, sosyal göstergelerin yer aldığı ülke profillerine ulaşılabilmektedir.
• Ülkeler arası, sektörler arası, konulara göre ayrılmış araştırmalara ulaşım mümkündür. Veri tabanında ayrıca, dünya ekonomisindeki küresel trendlerle ilgili bilgi, analiz ve tavsiyelerin yer aldığı bölümler mevcuttur.

Erişim: http://econ.worldbank.org 

9.11. WORLD TRADE ATLAS (GLOBAL TRADE ATLAS) VERİ TABANI

• 70’den fazla ülkenin ayrıntılı dış ticaret istatistikleri, ithalat, ihracat ve ödemeler dengesi hakkında güncel bilgilere ulaşılabilmektedir. Ürün ve ülkeler bazında taramaya göre düzenlenmiş olan veri tabanında bazı ülkelerin eyalet ve gümrük kapısı (liman vb.) bazında bilgilerine de erişme olanağı bulunmaktadır.
• Veri tabanına erişim için bireysel veya firma bazında abone olunmalıdır.

Erişim: http://www.gtis.com/gta 

9.12. EUROMONITOR VERİ TABANI

• Veri tabanından istatistikler, pazar araştırmaları, şirket bilgilerine referanslarıyla ulaşımına imkân sunar.

Erişim: http://www.portal.euromonitor.com

9.13. DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ “APPLIED DUTIES AND TRADE/BOUND DUTIES AND COMMITMENTS (IDB/CTS)” VERİ TABANI

• Dünya Ticaret Örgütü’nün Ekonomik Araştırmalar ve İstatistik Bölümü tarafından geliştirilmiş olan bir veri tabanıdır. Uygulanan tarife oranları ve ilişkin verilere ulaşılmaktadır.

Erişim: http://iaf.wto.org/    

9.14. NATO SUPPORT AND PROCUREMENT AGENCY (NSPA) KAYNAK ARŞİVİ “NSPA SOURCE FILE”

• NATO’nun Destek ve Tedarik Yöneticisi olan NSPA ile iş yapabilmek, teklif çağrıları alabilmek, elektronik ticaret uygulamalarına tedarikçi olabilmek için firmaların öncelikle aşağıdaki adresten kayıt olması gerekmektedir.

Erişim: https://eportal.nspa.nato.int/Registration/OnlineRegistration.aspx

10. UYARLAMA

TMKB tarafından Ocak 2020 tarihi itibarıyla tahsis edilen NSN 667.000 adettir. Firma talepleri doğrultusunda orjinal teknik bilgi ve belgelerin TMKB'ye sunulması ile 17 milyon yabancı NSN altına eklenen 9.500 adet yerli ürüne ait parça numarası görünürlüğe sahiptir.

Türk Savunma Sanayii sektöründeki paydaşların, 29.6 milyon aktif kullanıcısı olan NATO NMCRL Kataloğunda görünürlüğünün azami seviyeye ulaştırılması ve yurtdışı pazarlarda bilinirliğinin desteklenmesi önemlidir.

Özgün olarak geliştirilen sistemler ile; envanterde yer alan yabancı menşeili ürünlerin ve bunların destek ihtiyaçlarının yurtiçi imkânlardan karşılanabilmesi, söz konusu yetenek ve kapasitelerin uluslararası pazarda bilinirliğinin desteklenmesi ve ihraç edilebilmesi, en az mevcut ana sistem/platform üretim yetenekleri kadar kritik önemlidir.

Yerli/millî bir çözümün, bilinirliğinin artmasının da katkısıyla elde edilecek ekonomik ve stratejik değer dolayısıyla millî güce sunacağı katkı, cari ihtiyaçların her koşulda en hızlı ve güvenilir şekilde karşılanması ihtiyacına -rakip değil- özdeş bir gayret olarak göz önünde bulundurulmalıdır.

DOKÜMANIN HAZIRLANMASINDA GÖREV ALAN KURUM/KURULUŞLAR

SAVUNMA SANAYİİ BAŞKANLIĞI

MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI

         KARA KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI

         HAVA KUVVETLERİ KMUTANLIĞI

        DENİZ KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI         

        TÜRKİYE MİLLİ KODLANDIRMA BÜROSU

ANKAREF İNAVASYON VE TEKNOLOJİ A.Ş.

ASELSAN A.Ş.

HAVELSAN A.Ş.

KOÇ BİLGİ VE SAVUNMA TEKNOLOJİLERİ A.Ş.

ROKETSAN A.Ş.

TÜRK HAVACILIK VE UZAY SANAYİİ A.Ş.

YATEM BİLİŞİM VE TEKNOLOJİ SİSTEMLERİ A.Ş.

---

[1] Sponsor ülkelerin statü(Tier 1 veya 2) ve sayıları değişiklik göstermektedir. Güncel listeye ve ülke kodlandırma bürosu bilgilerine https://www.nato.int/structur/AC/135/main/pdf/NCS_codes_chart.pdf den ulaşılabilmektedir.

[2] Listenin tamamına yürürlükteki Millî Kodlandırma Yönergesinden ulaşılabilirsiniz.

[3] Türk Millî Kodlandırma Bürosunun kodu 27’dir.

[4] Güncel başvuru dokümanları ve usullerine TMKB’nin internet sitesi üzerinden ulaşılabilir.

http://www.msb.gov.tr/MKodlandirma/icerik/kodlandirma-sistemi

[5] Örneğin bir gemi inşa projesinde; sistemin ömür devri boyunca birçok alt bileşeni değişecek olan ana makinada yer alan parçaların orjinal üreticisinin tanımlama bilgileri yerine sadece üst üreticiye ait tanımlama bilgilerinin teslim edilmesi

[6] https://www.nato.int/structur/AC/135/main/links/nmcrl_plus-e.htm